DON JUAN, phần 4

Chương VI

Sêchxpia nói: Đời đàn ông vẫn có,

Như triều lên, không ít lúc dâng trào.

Và hạnh phúc là những ai điều đó

Biết kịp thời nắm bắt để lên cao.

Nhưng cái chính là tiếc thay rất khó

Mà kịp thời nắm bắt được. Dù sao

Tôi vẫn tin rằng mọi điều sẽ tốt.

Thất bại lắm sẽ thành công đột ngột.

Không ít lúc cả trong đời phụ nữ

Cũng triều dâng, sóng cuộn lớn vô cùng.

Và dũng cảm là người nào dám thử

Cho thuyền mình trôi theo nó mông lung.

Đến Behmen ưa mầu mè câu chữ

Không thể nào miêu tả nó. Nói chung

Ta, đàn ông, nhìn đời qua lý trí,

Còn phụ nữ - qua trái tim ủy mị.

Đúng, phụ nữ khi yêu thì khỏi nói,

Rất mê say, rất bướng bỉnh, bốc đồng.

Vì tình yêu họ sẵn sàng đánh đổi

Cả ngai vàng, cả vũ trụ mênh mông.

Họ mà muốn, cần tự do, xin lỗi,

Chẳng còn gì ngăn được họ, ồ không.

Những lúc ấy họ còn hơn quỷ sứ

Để biến ta thành hề, ôi phụ nữ!

Cả thế giới, cả quốc gia sụp đổ

Rất nhiều khi đơn giản chỉ vì tình.

Thế mà ta thường dễ quên điều đó,

Dễ xuề xoà tha thứ hoặc thanh minh.

Anthony được người đời ngưỡng mộ

Không phải nhờ các chiến tích quang vinh

Như Xêda, mà nhờ ông để mất

Thành Actium và Cleopatre.

Ông lúc ấy - năm mươi, tôi chẳng giấu.

Còn người yêu - bốn chục tuổi mất rồi.

Giá con số là hai mươi, mười sáu

Thì rõ ràng là hơn hẳn. Mà thôi,

Tôi chẳng có quyền hành và châu báu,

Nhưng vì tình tôi để mất tim tôi,

Nghĩa là mất cả cuộc đời vĩ đại,

Và tình cảm mất đi là mất mãi.

Ta đã để Đôn Juan và bà nọ

Vào một ca hơi nguy hiểm phần nào.

Ai cũng biết, ngay từ thời chí cổ,

Chim vợ người là tội lớn ra sao.

Vua Sultan sẽ không tha tội đó,

Vì tính ngài rất nóng nảy - dù sao

Ngài cũng chẳng là Cato nước Ý

Chịu nhường vợ mà không hề ghen tỵ.

Gullbeyaz theo tôi là hư hỏng.

Tôi công tâm, tôi lên án việc này.

Nhưng sự thật là điều tôi tôn trọng,

Phải nói rằng bà cũng khổ… Xưa nay

Óc bà nguội mà tim bà quá nóng,

Trong khi chồng lại quá xỉu mới gay,

Dù ông nhà sáu mươi xuân, còn giữ

Hơn sáu nghìn các cung tần mỹ nữ.

Tuy không phải là một nhà toán học

Như Cassio, nhưng tôi biết một điều,

Rằng một khi chồng bà hai thứ tóc,

Thì rõ ràng người vợ trẻ đáng yêu

Rất có thể sẽ buồn mà phát khóc,

Vì phần mình bà nhận chẳng bao nhiêu.

Chỉ một phần sáu nghìn tình chăn gối

Của Sultan, ông vua già, thật tội.

Các bà vợ rất tinh thông pháp luật

Về cái môn quyền sở hữu, nhất là

Khi họ tin vào chúa trời bậc nhất,

Thì đừng hòng họ nới lỏng, buông tha.

Họ bắt bẻ, họ tấn công gay gắt,

Họ làm tình làm tội hết chúng ta

Để không ai cướp đi, dù phần nhỏ,

Cái độc quyền làm phu nhân của họ.

Ở những nước đạo Giatô là thế,

Nhưng ngày nay các phụ nữ đạo Hồi

Cũng không chịu cam tâm làm nô lệ,

Mà đòi quyền được bình đẳng, than ôi.

Nếu chồng họ giở trò không tử tế,

Thì coi chừng, sẽ lắm chuyện lôi thôi.

Các bà vợ, dù bốn bà cũng vậy,

Đều biết cách chống lại chồng lúc ấy.

Gullbeyaz được vua yêu rất đỗi,

Nhưng dù sao vẫn vợ bốn của ngài.

Có nhiều vợ không riêng là tội lỗi,

Mà đồng thời là gánh nặng trên vai.

Ta, nói chung, với một bà đủ tội,

Ít anh nào mơ tưởng đến bà hai.

Thử nghĩ xem: phải chăng là hạnh phúc

Khi bốn vợ cùng kêu anh một lúc?

Vâng, lúc ấy đức vua cao, cao quý

(Các ông vua thích được bốc lên trời,

Cho đến lúc chết vào mồ cốt chỉ

Được làm mồi béo bở dể giun xơi),

Vâng, lúc ấy Đức Vua, thưa các vị,

Nhìn vợ mình rất âu yếm, lả lơi

Và chờ đợi những gì chàng trai trẻ

Vẫn chờ đợi, nhìn người yêu như thế.

Cần phải nói rằng nụ cười âu yếm,

Rằng cái hôn, rằng cái liếc đưa tình,

Với phụ nữ chỉ là đồ trang điểm,

Như bông hồng, như chiếc mũ xinh xinh,

Như son phấn - nghĩa là toàn phù phiếm,

Cái khi cần, được trút bỏ rất nhanh.

Chúng được dùng để ngụy trang phút chốc

Những cái đầu và trái tim lừa lọc.

Hơi xấu hổ, nụ cười hơi dè dặt,

Má làm sao phải phơn phớt ráng chiều,

Các tình cảm phải giấu sâu trong mắt,

Trong cái nhìn làm đối thủ liêu xiêu.

Đấy, dấu hiệu tốt và đầy đủ nhất

Của cái thường ta vẫn gọi tình yêu.

Xin đừng giận, đừng tỏ ra quá nóng,

Hay quá nguội, nói chung đều sẽ hỏng.

Vì quá nóng ta sẽ cho không thật,

Nếu thật chăng cũng ngường ngượng. Mà rồi

Chỉ những ai đang xuân và đang phất

Mới hoàn toàn tin cảm xúc mà thôi.

Thêm vào đó, những cô hăng hái nhất

Thường dễ dàng bị cám dỗ cuốn trôi.

Còn những cô thích tỏ ra khiêm tốn,

Hay quá nguội, nói chung là do thộn.

Không khó hiểu, trong phút giây sôi nổi

Của tình yêu ta dốc hết nỗi lòng,

Mà phụ nữ lặng im thì rất chối,

Chẳng nói gì, mặt cứ tỉnh như không.

Cả Francis thiêng liêng mà nghe nói

Cũng van cầu thần băng giá mùa đông.

Medio tu tutissimus ibis - đấy,

Chính Horace từng khuyên ta như vậy.

Cái chữ tu tôi dùng không thật đắt.

Biết làm sao, thơ bắt thế - chữ này

Như chữ khác trong câu, về thực chất

Không có gì đáng được gọi là hay.

Hexameters luôn làm tôi chật vật,

Khổ thơ dài octave cũng rất gay.

Tôi không biết một mẹo thơ nào cả,

Nhưng được cái là thơ tôi không giả.

Gullbeyaz liệu làm sao thoát khỏi

Cái cảnh kia? Tôi không biết. Cuối cùng

Chuyện cũng êm. Các bà thường rất giỏi

Trong khoản lừa và dắt mũi đàn ông.

Ta - phụ nữ, tôi, anh đều nói dối,

Vì dối lừa là mẹ đẻ thành công.

Chỉ cái đói là may ra có thể

Không cho nó lan truyền nhanh như thế.

Thôi, ta để đức Sultan cao quý

Cùng bà tư được yên giấc lúc này.

Họ nằm mơ thấy những gì, thiết nghĩ

Không là điều ta phải biết. Nhân đây

Tôi xin phép được nói qua một tý

Rằng những điều rất vặt vãnh xưa nay

Vẫn làm ta luôn bực mình cau có.

Vâng, vặt vãnh mà gây phiền, gây khổ.

Một bà vợ lắm điều, luôn bới móc;

Một hóa đơn cần thanh toán - thiếu tiền;

Một thằng con chỉ ham chơi, lười học;

Con ngựa què, con chó bỗng hóa điên;

Một bà cô rất giàu và đơn độc,

Chết không thèm di chúc lại...- tất nhiên

Những điều ấy chỉ là điều vặt vãnh,

Thế mà chúng cứ làm ta canh cánh.

Cũng còn may, tôi là anh triết lý,

Nên hóa đơn, chó, ngựa, đứa con tồi,

Tiền, danh vọng... - tôi cho đi với quỷ,

Chỉ còn chừa có phụ nữ mà thôi.

Và cho họ tôi dâng, thưa các vị,

Cả tâm hồn và cả trái tim tôi.

Tuy tâm hồn là cái gì, thú thật,

Tôi không biết. Thôi, mặc ma nó bắt.

Thế là vua và bà tư đi nghỉ,

Nhưng bà tư không chợp mắt, vì bà

Giống các bậc phu nhân không chung thủy,

Đang nóng lòng mong sáng để bà ta

Được lén lút gặp người tình yêu quý -

Một chàng trai chưa vợ, trẻ, hào hoa.

Nên bà cáu, lúc nằm, lúc nhỏm dậy,

Lúc thở dài nhìn ông chồng đang ngáy.

Ôi, cái đau của những bà như thế

Là cái đau không chữa khỏi bao giờ,

Dù có nằm dưới màn trời đẹp đẽ,

Hay màn giường bằng lụa gấm, bằng tơ.

Gullbeyaz rất quyền uy, có thể,

Nhưng không gì an ủi được bà ta,

Vì bà thấy hôn nhân là xổ số,

Bà chịu chơi mà bị lừa nhiều vố.

Trong khi ấy thì Đôn Juan - cô gái

Cùng đám đông các mỹ nữ đứng đầy

Sau khi chào đức Sultan vĩ đại,

Được dẫn vào nơi bị nhốt xưa nay.

Và ở đó, trong an nhàn, thoải mái

Các nữ tù xinh đẹp khắp Đông, Tây

Nằm khao khát chờ tình yêu, như thể

Chim bị nhốt chờ trời xanh đẹp đẽ.

Tôi còn nhớ một ông vua nước nọ

Nói một câu nghe đại khái thế này:

“Giá nhân loại cùng có chung một cổ

Để một lần ta chém đứt càng hay”.

Tôi khiêm tốn, lại hiền lành, do đó

Chỉ có thầm một mong ước xưa nay:

“Giá phụ nữ khắp năm châu bốn biển

Chung một môi cho tôi hôn thì tiện”.

Đôn Juan bước theo đám đông tỳ thiếp

Của đức vua, và đôi mắt anh chàng

Làm cái việc lẽ ra không được phép

Ở nơi này, là liếc dọc nhìn ngang.

Với phương Đông, cái việc kia khủng khiếp

Dễ mất đầu, dễ tiền mất tật mang,

Chứ không phải như nước Anh: có thể

Chỉ nộp phạt ít tiền hay đóng thuế.

Juan liếc trộm các nàng, tuy phải nói,

Vẫn không quên đang phải sắm vai gì.

Lão quan hoạn luôn bám sau xoi mói.

Đi hàng đầu, luôn nghiêm khắc, uy nghi

Là một bà đã ít nhiều luống tuổi.

Bà canh phòng để tất cả khi đi

Không đùa nghịch, không nói cười to nhỏ.

Bà được gọi là Mẹ Già của họ.

Tôi không biết bà phải chăng là mẹ,

Và các cô cũng trinh tiết như bà.

Nhưng cái chức bà được giao có lẽ

Cũng bình thường và đáng trọng. Chúng ta

Phải công nhận công việc bà không dễ:

Quản một nghìn các cô gái ranh ma

Cho êm thấm, đúng là điều ít thấy.

Ông de Tott hẳn cũng cho như vậy.

Về cơ bản, các cô không vi phạm,

Đi xa hơn các biện pháp đề phòng:

Vì canh gác, vì nhốt riêng, dọa dẫm,

Và nhất là không có bóng đàn ông,

Trừ đức vua, đôi mắt nhìn ảm đạm

Làm mọi người luôn nhẫn nhục chờ mong.

Ngài biến họ thành những bà tu sĩ

Mà tình cảm đã bắt đầu rò rỉ.

Vâng, rò rỉ, nhưng thoát đâu cho được?

Vào đâu ư? Vào đức chúa nhân từ.

Câu hỏi ấy nghe có phần hài hước.

Thôi bây giờ tôi kể tiếp: ưu tư,

Các cô gái xếp thành hàng rồi bước

Chậm và đều, hơi nhè nhẹ lắc lư

Như cánh hoa đang trôi trên dòng suối.

Không, trên hồ, hồ mới êm, xin lỗi.

Thế mà khi về tới nơi bị nhốt,

Khi không ai còn canh giữ, úi trời,

Thì khác hẳn, họ đổi thay đột ngột:

Hát rồi đùa, rồi nói chuyện, vui chơi

Như trẻ nhỏ, như bầy chim thích hót,

Như vắng chồng các bà vợ lả lơi

Được tán chuyện, như thằng điên tuột xích,

Như anh chàng Tô Cách Lan tinh nghịch.

Ngày hôm ấy họ nói nhiều hơn cả

Về Đôn Juan, cô gái trẻ mới vào,

Về mái tóc, về cỡ người, đôi má,

Về áo quần không hợp lắm, tiếc sao,

Về việc Juan không mang khuyên, thật lạ,

Về tính tình, về dáng dấp, chiều cao.

Vâng, chiều cao và đôi vai, thiết nghĩ

Hơi hơi giống của đàn ông một tý.

Nhưng tuyệt đối không một ai lúc ấy

Dám nghi Juan bất cứ một điều gì

Chàng được khen là xinh chưa từng thấy,

Hơn các nàng xinh đẹp xứ Grudi.

Còn việc Juan được mua về như vậy

Chứng tỏ bà Gullbeyaz nhiều khi

Còn khờ khạo, vì bà ta có thể

Dễ dàng mất các đặc ân hoàng đế.

Có một việc làm ta hơi khó nghĩ,

Là Đôn Juan xinh như nói vừa rồi,

Thế mà chẳng làm cô nào ghen tỵ,

Lại còn toàn được khen tốt mà thôi.

Chắc phải có một cái gì huyền bí

Trong chuyện này, vì thông lệ, than ôi,

Là phụ nữ ít ai, tôi chằng giấu,

Thấy bạn đẹp không ghen hay nói xấu.

Trong số người yêu Đôn Juan hơn cả

Bằng tình yêu rất lãng mạn, mặn mà,

Nổi bật nhất ba nàng (không đáng lạ),

Là Katinca, Đuđu và Lôla.

Ba nàng ấy, nói thì e nhàm quá,

Đẹp mê hồn, lại tươi rói như hoa.

Tuy ba nàng rất khác nhau nhiều mặt,

Nhưng giống nhau là yêu Juan bậc nhất.

Lôla nóng và đen như Ấn Độ,

Katinca da trắng lại hồng hồng,

Mắt xanh biếc, đôi chân thì bé nhỏ

Bước nhẹ nhàng như lơ lửng trên không.

Còn Đuđu thì quả hơi ngồ ngộ,

To và lười, luôn ngái ngủ - nhưng không,

Nàng rất đẹp, vâng, tôi xin báo trước,

Đẹp đến nỗi làm ta điên lên được.

Giống Venus đang trong cơn ngái ngủ,

Nàng Đuđu rất có thể vô tình

Giết giấc ngủ của người nào chăm chú

Ngắm nhìn nàng, nhìn đôi mắt lung linh.

Từ đôi mày đến đầu, vai, đôi vú…

Gì cũng tròn, tròn lẳn, đến là xinh.

Cứ thử bớt một đường tròn nào đó

Mà không hỏng bức tranh chung - thật khó.

Lôla hỏi “Em tên gì?”. Juan nói:

“Là Juana”. Tên rất hợp đàn bà.

“Em ở đâu?” Katinca lại hỏi.

Juan trả lời: “Tận xứ Tây Ban Nha”.

“Tây Ban Nha là nơi nào, xin lỗi?...”

“Còn nơi nào! hơi khó chịu, Lôla

Đã mắng lại. - Đó là hòn đảo ngọc

Giữa Ai Cập, Tangier và Marốc”.

Riêng Đuđu thì chỉ ngồi lặng lẽ

Bên Juana, tay nghịch mớ tóc dày.

Nàng tư lự rồi thở dài như thể

Thương bạn mình phải phiêu bạt vào đây.

Juan của ta thì ngập ngừng, e lệ

Trước cái nhìn của tất cả. Xưa nay

Cô gái nào mới vào đây cũng vậy,

Đều khiếp sợ cái nhìn thân mật ấy.

Rồi bất chợt Mẹ Già vào, tuyên bố:

“Nào các con, hãy đi ngủ!” Rồi bà

Quay về phía Đôn Juan liền sau đó:

“Con mới vào, không báo trước cho ta

Nên chưa kịp chuẩn bị gì, thật khổ,

Đến giường nằm cũng không có, thành ra

Ta và con tạm nằm chung, chịu chật.

Mai mọi việc ta sẽ lo chu tất”.

Nàng Lôla kêu to: “Không, thưa Mẹ,

Mẹ xưa nay hay khó ngủ, bồn chồn.

Con muốn mẹ được ngủ yên, vì thế

Cô gái này cứ để ngủ cùng con.

Như mẹ thấy, chúng con đều mảnh dẻ,

Nằm chung giường không chật lắm..” “Còn con?

Con thì sao? Katinca phẫn nộ.

Giường của con cũng êm và đủ chỗ.

Thêm vào đấy, nằm một mình con sợ...”

“Con sợ ư? Bà kia hỏi. Sợ gì?”

“Sợ đủ thứ. Đêm nằm con cứ ngỡ

Như quanh mình có ai đấy đang đi.

Trong giấc ngủ, con nằm mơ vô cớ

Thấy quỷ thần và thú dữ nhiều khi...”

Mẹ Già đáp: “Con hay mơ như vậy,

Chắc sẽ làm cô Juana phát ngấy.

Hãy cứ đợi, rồi nay mai ta sẽ

Làm tiêu tan căn bệnh oái oăm này.

Con, Lôla, thì quá hăng, quá trẻ…

Nên bây giờ ta quyết định: đêm nay

Juana sẽ ngủ với Đuđu của mẹ.

Nó là người yên tĩnh, ngủ thường say.

Đồng ý chứ?” Nàng Đuđu im lặng.

(Nhờ ít lời mà cô nàng đã thắng).

Rất âu yếm hôn Mẹ Già, sau đó

Đuđu hôn hai bạn hết một lần

Rồi lặng lẽ cúi đầu chào (người Thổ

Khi cúi chào chưa có lệ co chân).

Cô ta nắm tay Juana, và họ

(Để hai người thất bại đứng băn khoăn

Và tức giận bà Mẹ Già thiên vị)

Cùng nhau bước vào ôđa để nghỉ.

Thế ôđa là cái gì, xin hỏi?

Vâng, ôđa theo tiếng Thổ nghĩa là

Gian phòng lớn đầy giường và chăn gối

Với nhiều đồ trang sức rất xa hoa

Mà thật tiếc tôi không sao tả nổi.

Nghĩa là đầy những cái để người ta

Tăng phần đẹp cho bề ngoài phụ nữ.

Tôi từng thấy nhiều ôđa tương tự.

Xin kể tiếp: nàng Đuđu lặng lẽ,

Không khoa trương mà âu yếm, dịu dàng

Dẫn Juana (hay Đôn Juan cũng thế)

Đi một hồi theo lối dọc, lối ngang

Của cái chốn mê cung con gái trẻ.

Nàng chỉ cười, đôi mắt đẹp mênh mang.

Tôi suýt chê nàng đần, nhưng kịp nhớ,

Rằng phụ nữ lặng im là đáng sợ.

Nàng giải thích cho cô Juan được rõ

(Nói anh Juan thì chính xác hơn nhiều,

Vì quần áo chẳng qua là cái vỏ)

Rất, rất nhiều các phong tục đáng yêu,

Về luật lệ khu harem của họ

Khá cầu kỳ phức tạp, khá quan liêu.

Việc canh giữ nhân tình vua không dễ,

Khi con số vượt ra ngoài biên chế.

Rồi âu yếm, nàng hôn Juan một cái.

Thì đã sao? Tôi thấy cũng thường tình.

Ai dám bảo đấy là điều sai trái,

Khi hai người cùng phụ nữ và xinh?

Kể từ hôn và từ yêu, ân ái

Trong đời thường, trong thơ phú thông minh

Cũng gần nhau và theo đà phát triển.

Chỉ cốt sao đừng gây nên sự biến.

Rất thản nhiên, một vài giây sau đó

Nàng cởi nhanh quần áo, vứt lên giường.

Và hờ hững, không thẹn thùng, xấu hổ,

Nàng ngắm mình đang phản chiếu trong gương

Như buổi sáng, bất ngờ con hươu nhỏ

Thấy bóng mình trong con suối đầy sương.

Nó vừa ngắm vừa không sao hiểu được

Cái gì kia đang lung linh dưới nước.

Nàng đề nghị giúp Juana cởi váy.

Nhưng Juana, cô bạn mới lúc này

Rất khiêm tốn, nói tự mình việc ấy

Có thể làm không khó lắm. Ác thay,

Khi làm việc, các kim băng đâu đấy

Đâm tay chàng tê buốt. Đúng, xưa nay

Món kim băng trong áo quần phái đẹp

Gây lắm điều oái oăm và khủng khiếp.

Chúng, kim băng, biến một bà quyền quý

Thành, than ôi, một con nhím bông nhồi,

Người tua tủa kim băng, không ít vị

Chẳng dám gần. Khi bé bản thân tôi

Phải giúp đỡ vài bà cô, bà chị

Mặc áo quần đi dự hội, và tôi,

Tôi đã phải găm kim băng cho họ,

Găm rất nhiều, nhưng thường không đúng chỗ.

Cả harem ngập chìm trong im lặng,

Đèn run run những chấm đục. Lúc này

Nếu có quỷ giữa đêm khuya thanh vắng,

Quỷ phải cần lặng lẽ lén vào đây

Tìm phái đẹp (chứ không cần thức trắng

Lượn vật vờ ngoài nghĩa địa, lùm cây),

Để chứng minh cho người đời hiểu rõ

Rằng cả quỷ cũng có gu nào đó.

Nàng Đuđu ngủ thế nào ấy nhỉ?

Tiếc là tôi không thể biết điều này,

Mà nói dối thì tôi, do tế nhị,

Chưa bao giờ tôi nói dối xưa nay.

Tôi chỉ biết cả harem yên nghỉ.

Những ngọn đèn mờ nhạt cháy lắt lay,

Và ma ngủ đang chập chờn đi lại…

Bỗng Đuđu kêu ré lên kinh hãi.

Ngay lập tức cả harem bật dậy,

Cả harem (trong đó có Mẹ Già)

Cùng chạy tới, ào ào như thác chảy,

Như sóng cồn, như biển nổi phong ba.

Họ muốn biết, cũng như tôi, lúc ấy

Rằng cái gì bắt cô bạn chúng ta,

Một cô gái như mì luôn lặng lẽ,

Mà khi ngủ lại kêu lên như thế.

Thật kỳ lạ, Juana tay ôm gối,

Vẫn ngủ say như không có điều gì,

Như chú rể đêm tân hôn mệt mỏi

Ngáy đều đều bên cô vợ; và khi

Các bạn gái đến bâu quanh, lay, gọi

Thì cô nàng vươn vai ngáp, quay đi

Chỉ lát sau mới từ từ mở mắt

Với một thoáng ngạc nhiên trên nét mặt.

Ngay sau đó, cùng đồng thanh hăng hái

Cả trăm cô tranh nhau hỏi ồn ào

Rằng ở đâu? Cái gì làm kinh hãi?

Rằng bao giờ? Rằng hãy kể… lao nhao.

Đến Brutus nói hay và thông thái

Cũng mụ người không biết trả lời sao.

Mà Đuđu không tài ba, lỗi lạc,

Nên hồi lâu chỉ biết nhìn ngơ ngác.

Rồi nàng nói, nàng nằm mơ, thật lạ,

Như bỗng nhiên lạc giữa cánh rừng già

Giống khu rừng Dante người La Mã

Từng lạc vào, và ở đó người ta,

(Nhất là những cô, bà nào nhàn nhã)

Sẽ không còn tơ tưởng chuyện trăng hoa,

Để trở thành rất chính chuyên - tóm lại

Khu rừng ấy đầy cỏ thơm, hoa trái.

Một quả táo treo trên cây, chín đỏ

Giữa lá xanh, trông cứ tưởng rất gần.

Quả táo đẹp và rất to, nhìn nó

Đuđu thèm và những muốn hái ăn.

Nhưng thật tiếc, gần mà xa, thật khó.

Nàng phải đành đứng ngắm, dáng phân vân.

Rồi lấy đá, nàng ném mong nó rụng,

Nhưng ném mãi mà không bao giờ trúng.

Đúng giữa lúc nàng đang buồn bã nhất,

Định bỏ đi thì chính quả táo này

Từ trên cao bỗng nhiên rơi xuống đất,

Sát chân nàng, nàng cầm nó trên tay,

Đang định ăn thì một con ong mật

Tự nơi nào xuất hiện, đốt vào tay

Làm đau nhói đến tận tim. Lúc ấy

Nàng kêu lên thất thanh, và tỉnh dậy.

Chờ được nghe chuyện li kỳ, ghê sợ,

Giờ các cô rất thất vọng; thế là

Họ đồng thanh trách Đuđu vô cớ

Khuya thế này làm náo động ôđa.

Đuđu nghe, lén thở dài, mắc cỡ,

Nói rằng nàng không muốn thế. Mama

Thì đang cáu vì phải rời chăn ấm,

Nên dễ hiểu bây giờ bà ca cẩm:

“Ta đã nghe không ít điều quái dị,

Nhưng con ong và quả táo vừa rồi

Mà đánh thức cả harem đang nghỉ,

Thì rõ ràng là chuyện nhảm mà thôi.

Điều con nói rất khó tin, vô lý

Hay bây giờ con đang ốm? Chao ôi,

Kìa, con run. Mai mời ông thầy thuốc

Đến khám bệnh cho Đuđu mới được.

Nàng Đuđu thì thẹn thò úp mặt

Vào ngực Juan, tai và cổ đỏ hồng

Như màu đỏ của bông hoa đỏ nhất.

Nguyên do gì? Tôi không biết, ồ không.

Tôi chỉ biết điều trên là sự thật

Như trăm nghìn sự thật khắp Tây Đông.

Nhưng mà thôi, chuyện này ta gác lại.

Chúc harem một đêm dài thoải mái.

Hay đúng hơn, chúc một ngày đầy nắng

Vì phương Đông trời đã hửng; và gà

Đã lên tiếng gáy từ lâu, văng vẳng.

Chuông nhà thờ thong thả điểm ngân nga.

Trời mát lạnh, sương còn rơi, im lặng,

Trên dãy đồi thấp thoáng phía xa xa

Một đàn dài lạc đà đang chậm chạp

Bước từng bước về đây từ xứ Kaff.

Nằm thao thức suốt đêm, Gullbeyaz

Theo vầng dương, cũng dậy, dáng bơ phờ.

Cái thèm muốn làm da bà trắng nhạt.

Bà đang ngồi, đủ khăn, áo, voan, nơ…

Chim hoạ mi nhớ hoa hồng, thường hát,

Và đau buồn, như ta thấy trong thơ,

Thế mà không, không thể nào sánh nổi

Cùng cái đau trong tim bà nhức nhối.

Thế là vợ của Sultan vĩ đại

Từ giường lông đã bước dậy. Giường bà

Mềm và ấm hơn giường bao lệnh ái

(Đầy hoa hồng còn thấy cứng, kêu ca).

Chẳng có gì làm bà tư thoải mái,

Bà đợi chờ, bà thấp thỏm vào ra.

Vì tức giận, giận vu vơ, thậm chí

Bà quên cả soi gương và giải trí.

Cũng đã dậy ông chồng bà cao quý,

Tuy kể ra có hơi muộn ít nhiều.

Ông là vua một quốc gia hùng vĩ,

Thế mà bà chẳng quý trọng bao nhiêu.

Cũng chẳng sao, ở nước ông giản dị,

Chẳng người nào đau khổ bởi tình yêu -

Bà này ghét, có bà kia, bởi lẽ

Số lượng vợ không bao giờ hạn chế.

Đức Sultan không quan tâm, lo ngại

Việc bà tư (hay bất cứ việc gì).

Là đàn ông, tất nhiên ngài thích gái

Như thích tiến, thích rượu, thích tiện nghi.

Nên ngài giữ một đám đông vĩ đại

Các cô nàng xinh đẹp để phòng khi

Ngài giải trí lúc bãi triều. Tuy thế

Ngài yêu nhất là bà tư xinh, trẻ.

Khi bất lực, ông nhiều lần phải gọi

Các quan to trụ cột tới cùng bàn

Cách trừng trị bà tư này rắc rối,

Một bà hoàng, một con đĩ bất an.

Nhưng thật tiếc, tìm mà không tìm nổi,

Nên cuối cùng để bù lại, các quan

Đã quyết định làm cái điều có thể,

Là lần nữa tăng gấp đôi tiền thuế.

Một lát sau Gullbeyaz bí mật

Đến phòng riêng rất kín đáo của bà.

Đó là chỗ bà điểm tâm sang nhất,

Cũng là phòng che giấu chuyện trăng hoa.

Căn phòng bé, bốn xung quanh xếp chật

Nào lọ, bình, nào nhung gấm, nào hoa,

Nào vàng ngọc, nào kim cương to nhỏ -

Thôi thì chẳng có gì là không có.

Chính ở đây, cho đòi quan hoạn tới,

Bà hỏi ngay: Juan xử sự thế nào

Khi được dẫn vào harem chờ đợi,

Và mọi người có thái độ ra sao?

Có đúng thật chàng đêm qua thắng lợi

Trong vai mình, một cô gái thanh cao?

Và sau rốt, điều này quan trọng nhất:

Chàng đã ngủ với ai? Nào, nói thật!

100

Những câu hỏi khó và khôn nhường ấy

Làm Baba rất khó xử lúc này.

Lão thề thốt rằng bao giờ cũng vậy,

Lão trung thành và mẫn cán xưa nay.

Nhưng chỉ thoáng nhìn qua, bà đã thấy

Rằng lão già đang định giấu gì đây.

Lão lúng túng, lão đưa tay chốc chốc

Gãi nhè nhẹ lên cái đầu hớt trọc.

101

Nhưng bà tư lại là người, ta biết,

Vốn không quen kiên nhẫn đợi, bao giờ

Bà cũng bắt phải nói nhanh, nói hết,

Nói rõ ràng từng kẽ tóc, chân tơ.

Nên khi thấy lão Baba lấm lét,

Miệng lầu bầu như nói nhảm trong mơ,

Thì bà cáu, hai má bà đỏ lự,

Đôi mắt đẹp long lên nhìn giận dữ.

102

Đoán thấy trước những điềm kia tai hại

Sẽ không mang cái kết cục tốt lành,

Lão Baba cúi đầu run, sợ hãi

Không dám còn ấp úng nói loanh quanh.

Lão thú thật rằng đêm qua Juan phải

Nằm chung giường cùng Đuđu ma lanh.

“Thề có thánh và lạc đà, lão nói,

Trong việc này con không hề có lỗi”.

104

Lão nói tiếp rằng lão tin, hy vọng

Anh chàng kia không phải ngốc, và rồi

Đã đóng tốt cái vai mình phải đóng

Vì biết rằng hễ sơ suất thì ôi,

Sẽ bị nhét vào bao, quăng xuống sóng,

Để làm mồi cho cá chén. Theo tôi,

Lão nói hết những điều gì lão biết,

Trừ giấc mơ Đuđu là giấu tiệt.

105

Trừ điều ấy, còn thì thôi lão nói,

Nói huyên thuyên như bất tận. Cuối cùng

Gullbeyaz nhìn Baba tức tối.

Bà chau mày, đôi mí mắt rung rung,

Da tái nhợt, hai vành tai nóng hổi,

Như thể bà đang suýt xỉu. Nói chung

Bà đau đớn, trán ra mồ hôi lạnh,

Như hoa huệ giọt sương treo lấp lánh.

109

Đầu cúi gục, mái tóc dài đẹp đẽ

Như khăn voan đang che kín mặt bà.

Một cánh tay để trần buông trên ghế -

Trắng, dại đờ như đang héo bông hoa.

Tôi nhà thơ nên hoàn toàn không thể

Dùng bút mầu để vẽ lại bà ta.

Nên thật tiếc bức tranh này tôi tả,

Chỉ đáng gọi là những đường phác hoạ.

112

“Tên nô lệ đáng thương kia, hãy dẫn

Cả hai tên nô lệ đến cho bà!”

Gullbeyaz khẽ kêu lên tức giận

Khi hất đầu ra lệnh lão Baba.

Còn lão kia, nhát gan và cẩn thận,

Đã rụt rè ướm thử hỏi bà ta:

Hai tên ấy là người nào mới được?

Vì lão sợ lại sai lầm như trước.

113

“Là Đuđu và tình nhân của nó!

Vợ Sultan nghiêm mặt đáp. Còn mày

Phải lo sẵn chiếc thuyền cùng bao, rọ,

Cho đậu ngoài bến cảng trước đêm nay”.

Rồi bà im vì nghẹn ngào trong cổ,

Vì đau lòng, vì tự ái. Giờ đây

Lão quan hoạn chỉ cầu Môhamét

Cứu, không để hai người kia phải chết.

114

“Con chỉ được nghe và làm, hẳn vậy,

Nhưng dù sao xin nghĩ lại, thưa bà.

Lệnh của bà, xưa nay ai cũng thấy,

Con làm tròn mà không chút kêu ca.

Bà đang nóng, đang đau buồn, vì vậy

Cái lệnh này có thể dẫn đi xa

Và có thể mang lại nhiều tai họa.

Thường vẫn thế khi người ta vội vã.

115

Con không nghĩ sẽ có ngày bị lộ.

Không, cứ cho là tất cả chuyện này

Sẽ bị chôn dưới biển sâu, ở đó

Đã chôn vùi ngàn vạn xác. Nhưng nay

Bà đang yêu chàng trai kia khốn khổ.

Giết hắn rồi sẽ được cái gì đây?

Vâng, chắc chắn giết anh ta thật dễ,

Nhưng có giết được tình yêu như thế?...”

116

“Sao? Ngươi dám dạy ta yêu và ghét?

Bà tư nghe, quát lớn. Cút! Liệu hồn!”

Baba biết nói thêm là sẽ chết,

Nên vội vàng im lặng. Lão tinh khôn

Và hiểu rõ bà ta hơn ai hết.

Lão mong người không bị sóng vùi chôn,

Nhưng quả thực lão không mong, xin lỗi,

Vì người khác mà giơ đầu chịu tội.

117

Lão hoạn quan đi thừa hành nhiệm vụ,

Và vừa đi, bằng tiếng Thổ lầu bầu,

Lão vừa chửi, trách tính tình bà chủ,

Trách đàn bà gây lắm nỗi buồn đau.

Họ đồng bóng, họ ghen tuông, cay cú,

Luôn phiền hà và thay đổi rất mau…

May mà lão không bao giờ hấp tấp,

Và với họ luôn là người trung lập.

118

Lão sai quân tìm hai người phạm lỗi,

Báo cả hai phải chuẩn bị sẵn sàng.

Nhớ chải tóc, nhớ làm sao thật nổi,

Và áo quần nhớ mặc đẹp và sang,

Vì hoàng hậu cho mời, bà muốn hỏi

Một đôi điều thân ái. Sợ, hoang mang,

Cả Đuđu và Đôn Juan lo lắng,

Nhưng không hỏi, chỉ bước đi im lặng.

119

Thế là họ được dẫn đi lặng lẽ

Gặp bà tư. Ai biết trước, bà này

Có thể thương mà tha cho, có thể

Sẽ chém đầu như vẫn chém xưa nay.

Nhiều chi tiết rất ngẫu nhiên, nhỏ bé

Thế mà rồi biến được rủi thành may.

Tuy với người như bà tư thật khó

Mà đoán hiểu cái gì đang đợi họ.

120

Phải kết thúc chương sáu này để viết

Các chương sau cho người đọc đỡ buồn.

Tiệc muốn ngon và vui, ai cũng biết,

Là phải cần thay đổi món ăn luôn.

Ta chúc Juan và Đuđu thoát chết,

Bằng cách này hay cách nọ tinh khôn.

Trong khi đó Nàng Thơ xin các vị

Cho phép viết về chiến tranh một tý.

Chương VII

Ôi vinh quang, ôi tình yêu cám dỗ

Bao đời nay luôn tỏa sáng trên đầu,

Như vầng sáng xuyên qua mây đâu đó

Trên bầu trời bắc cực giữa đêm thâu.

Đã bao lần trong cô đơn, đau khổ,

Ta, con người, ta chiêm ngưỡng hồi lâu

Cả tình yêu, cả vinh quang rực rỡ,

Dù biết chúng phù du và tráo trở.

Cả trường ca của tôi đây cũng vậy,

Không thật hay mà cũng chẳng nhì nhằng,

Nhưng vẫn sáng như sao mai lộng lẫy

Giữa bầu trời thơ Anh quốc giá băng.

Kể ra biết về cuộc đời nhường ấy

Thì không cười, mà phải khóc thật hăng.

Tôi khuyên bạn cứ cười, cười thỏa thích,

Vì cuộc đời có gì hơn hài kịch?

Người ta mắng và chê tôi gay gắt.

Vâng, chính tôi, tác giả những dòng này,

Như thể tôi toàn viết sai sự thật,

Khen điều tồi, công kích những điều hay.

Họ vờ vĩnh, hay cố tình nhắm mắt,

Không thấy rằng tôi chỉ nói xưa nay

Toàn những điều mà người xưa thông thái

Từng đã nói, như Dante vĩ đại,

Như Luther, Solomon, Cervantes

Machiavel, như Swift, Plato,

Rochefoucault, Femelon, Smolet,

Tillotson, như Westley, Rousseau...

Tất cả họ đều coi thường cái chết.

Tôi ấy à? Tuy chẳng phải Cato,

Tôi cứ sống, cứ vui chơi thoải mái,

Dẫu không biết sống hơn, hay ngược lại.

Socrat nói: cuối cùng ông chỉ biết

Rằng thực ra ông chẳng biết cái gì.

Lời thú nhận rất hay ho, cần thiết

Để đưa nhà thông thái xuống ngu si.

Còn Newton, sau cuộc đời oanh liệt

Với vô vàn phát minh lớn, nhiều khi

Cũng chỉ dám ví mình như cậu bé

Nhặt sỏi chơi bên biển đời thực tế.

“Đời là xấu, phù du, đầy cám dỗ”,

Các thầy tu xưa nói vậy, bây giờ

Cả bác học, cả nhà văn, cha cố

Cả quan tòa và cả các nhà thơ

Đều to tiếng trách cuộc đời này nọ,

Rằng phũ phàng, rằng tráo trở, nhớp nhơ…

Vậy sao tôi, một nhà thơ thối chí,

Không được phép chê cuộc đời đôi tý?

Hỡi bọn người chó săn kia (có lẽ

Loài chó săn còn hơn hẳn chúng mày),

Chúng mày đọc thơ ta không, mặc kệ,

Ta không cần biết đến, vốn xưa nay

Chúng mày tốt thế nào trong thực tế

Ta nhiều lần đã nói mọi người hay.

Không dọa được ta đâu, xin báo trước.

Chó cứ sủa, mà lạc đà cứ bước.

Tôi đã viết về tình yêu nồng cháy.

“Cả tình yêu, cả chiến sự mới tài”.

Hình như xưa có người nào nói vậy.

Thì bây giờ tôi sẽ viết cả hai.

Tôi sẽ viết về chiến công lừng lẫy,

Về pháo đài quân Thổ bị bao vây,

Về nguyên soái nước Nga Suvorov,

Người thích máu, thích những pha hồi hộp.

Bên bờ trái sông Đunai sóng vỗ

Cách Biển Đen tám mươi dặm, ngược dòng,

Có pháo đài Ismail rất cổ,

Một pháo đài to lớn kiểu phương Đông.

Tôi không biết ai đã xây nên nó,

Liệu bây giờ tồn tại nữa hay không,

Chỉ biết nó từng một thời rất mạnh,

Rộng, tường cao và tất nhiên khó đánh.

Phải nói thêm: sát pháo đài, bên trái

Không hiểu sao lại có một chiếc gò.

Theo lý thuyết về chiến tranh hiện đại,

Đó là điều tối kỵ, một mối lo.

Bao xung quanh pháo đài này vĩ đại

Là hàng rào kiên cố rất cao to,

Tuy chẳng được ích gì cho bảo vệ,

Chỉ giúp địch khi tấn công thêm dễ.

Pháo đài ấy tường cao, dày bằng đá,

Cứng không thua xương sọ các bà già,

Có hào chắn, lỗ châu mai - đủ cả,

Như pháo đài Saint George của chúng ta.

Thêm vào đó, cũng là điều không lạ,

Có khoảng chừng hăm mốt hoặc hăm ba

Khẩu đại bác sẵn sàng gieo cái chết

Từ độ cao không ít hơn mười mét.

Thế mà có một lối vào thành cổ

Từ phía sông, canh giữ rất sơ sài

(Tưởng quân Nga không thể nào đổ bộ

Bằng tàu thuyền, theo cách ngược Đunai).

Nên chẳng lạ, bỗng một hôm quân Thổ

Đã vô cùng hoảng hốt, sợ, ai ai

Cũng quỳ gối cầu Ala linh hiển,

Khi chợt thấy tàu quân Nga kéo đến.

Vâng, quân Nga định tấn công, đúng thế

Những người Nga rất dũng cảm, có điều,

Thưa nữ thần của chiến tranh diễm lệ,

Tên họ dài, thật rối rắm, khó tiêu.

Đến dũng sĩ Hecquyn xưa có lẽ

Suy cho cùng không hơn họ bao nhiêu

Về sức mạnh, tài năng… ai cũng biết,

Nhưng tên họ mà phát âm thì mệt.

Đây thí dụ một vài tên đuôi off

Tôi xin nêu cho tai bạn quen dần:

Tschissakoff, rồi Strokonoff,

Rồi Chekonoff, Roguenoff, vân vân.

Các bạn xem, nghe cứ toàn ộp ộp,

Vừa khó nghe, vừa khó cả đánh vần.

Chẳng khác gì tra tấn tai. Có thể

Chính người Nga lại không cho là thế.

Trong đội quân của nước Nga lúc đó

Ngoài lính Nga, còn có lính nước ngoài.

Họ chiến đấu không vì vua nước họ,

Mà vì tiền, vì danh vọng, vì ai

Còn đang trẻ, đều ước mơ ngày nọ

Được vây thành, được chém giết công khai.

Trong số đó, lính người Anh không ít.

Có mười sáu Thompson và hai mươi Smith.

Tôi yêu quý thần chiến tranh oanh liệt,

Nhưng lâu nay vẫn canh cánh trong lòng

Một câu hỏi: “Các anh hùng đã chết

Trên chiến trường không hiểu có thích không

Với viên đạn xuyên qua đầu?” Tôi biết

Câu hỏi này không đơn giản, ồ không.

Một nhân vật của Shakespeare thông thái

Từng hỏi nó, giờ được tôi nhắc lại.

Nga bố trí hai tiểu đoàn đại bác

Với mục tiêu rất rõ rệt, đó là

Một là bắn, bắn làm sao tan tác

Cái pháo đài quân Thổ vẫn ba hoa.

Hai, xóa sổ các nhà thờ, kho bạc

Cùng ngựa, người, và lương thực, chiến xa.

Nghĩa là hết những mục tiêu hôm đó

Phải giơ lưng hứng những tràng pháo nổ.

Và tiếp đến là nhân thời cơ đó,

Khi đối phương đang nhốn nháo, nản lòng,

Phải nhanh chóng đánh đội tàu quân Thổ

Lúc bấy giờ im lặng đứng bên sông.

Bằng cách ấy bắt đối phương khiếp sợ

Phải đầu hàng, đừng chống cự mất công.

Vì binh lính đâu phải là chó dại,

Họ biết mệt, lo âu và sợ hãi.

Các công sự của quân Nga, xây vội,

Nên tiếc thay rất yếu, lại sơ sài.

Như Longman, Murray buồn, bối rối

Khi sách nhà xuất bản họ in sai

Nên bị ế, nhất là thơ, lắm lỗi,

Không như mình mong đợi, biết trách ai?

Trách người đọc không thích thơ, chỉ thích

Chuyện chém giết, chuyện nhố nhăng hài kịch?

Quân Thổ ngủ đến bảy giờ, sợ hãi

Nhìn xuống sông thấy tàu địch đứng đầy.

Chín giờ sáng Nga cho tàu áp lại

Cách chỉ còn ba sải cánh chim bay.

Rồi trận đánh Ismail vĩ đại

Được bắt đầu. Các viên đội phất tay,

Pháo quân Nga liền thi nhau gầm rú.

Nhưng quân Thổ cũng không thua đối thủ.

Và cứ thế, suốt sáu giờ liên tục

Cả hai bên cùng đấu pháo, cuối cùng

Phía quân Thổ có phần hơn, một lúc

Được pháo bờ hỗ trợ, bắn rất hung.

Còn quân Nga, thấy khó lòng đánh gục

Được quân thù, bèn cho rút, nói chung,

Chỉ bị đắm một tàu to tốt nhất.

Một chiếc khác do mắc lầy, bị bắt.

Còn quân Thổ, về phía mình hôm ấy

Bị đối phương gây thiệt hại khá nhiều.

Khi bất chợt thấy quân Nga bỏ chạy,

Họ reo hò, cho binh lính đuổi theo.

Đó là việc rất nên làm, hẳn vậy,

Nhưng lần này không thắng lợi bao nhiêu,

Vì Damas đẩy họ lui xuống nước.

Báo nhiều lần đã khen ông bá tước.

Ngày mười ba, khi quân Nga chuẩn bị

Cho rút lui, thôi vây hãm pháo đài,

Thì bất chợt có một chàng kỵ sĩ

Đem tin mừng lệnh trên báo: nay mai

Theo ý muốn của Hoàng thân cao quý,

Để góp phần cho thắng lợi tương lai,

Suvorov (đích thân ngài nguyên soái)

Sẽ cầm quân đánh trận này sống mái.

Ngày mười sáu, đang tuần canh, quân Thổ

Thấy từ xa hai kỵ sĩ khác thường

Cưỡi đôi ngựa rất nhanh, tuy bé nhỏ,

Trông bề ngoài rất dày dạn phong sương,

Rất dũng cảm (theo cách Nga). Và họ

Chẳng mang gì - cả vũ khí, quân lương.

Khi nhìn kỹ - một trong hai người ấy

Là nguyên soái của nước Nga lừng lẫy.

Trong trại lính, ngoài người Nga, không ít

Người Ăng-lê và người Pháp, hôm nào

Do thất bại, còn buồn rầu, lịt xịt,

Nay tinh thần, dũng khí được nâng cao.

Suvorov, như giữa trời tối mịt,

Là ngọn đèn, là rực rỡ ngôi sao.

Ngài dẫn họ tiến lên, vì thánh chiến.

Không do dự, như thiêu thân, họ tiến.

Thì vẫn thế, người được xem lãnh tụ

Kéo theo sau cả trăm vạn dân thường.

Dù ngu ngốc, một anh chàng chăn thú

Đủ sức lùa cả đàn thú đáng thương.

Hoặc khốn khổ vì mù lòa, ông chủ

Phải lò dò theo con chó nhiễu nhương.

Cái vĩ đại của những người lỗi lạc

Suy cho cùng là biết lừa kẻ khác.

Việc chuẩn bị sẵn sàng cho trận đánh

Được quân Nga lo gấp rút hoàn thành.

Một đội quân chia làm ba mũi mạnh

Đang nóng lòng chờ được tấn công nhanh.

Một đội khác, cũng chia thành ba cánh,

Hồi hộp chờ chiến thắng lẫn công danh.

Đội thứ ba, sẵn sàng hai mũi tiến,

Sẽ đánh mạnh theo hướng sông, từ biển.

Trong phiên họp của hội đồng tướng lĩnh

Các tướng Nga đã nhất trí điều này

(Như ta biết, vào những giờ quyết định

Đạt được điều nhất trí quả rất gay),

Rằng sẽ gặp khó khăn, nhưng cái chính

Là trăm phần thắng lợi đã trong tay.

Trước khi đánh, đích thân ngài nguyên soái

Sẽ huấn luyện đám tân binh khờ dại.

Vâng đúng thế, chính tay ngài huấn luyện

Cho tân binh, cho quân đội của ngài

Điều sơ đẳng của cái nghề chinh chiến,

Dạy đi đều cho đúng nhịp một hai,

Dạy họ biết cách cầm quân, cách tiến,

Cách dùng người, để nhất thiết ai ai

Cũng biết cách leo thang dây, vượt hố.

Đích thân ngài luôn làm gương việc đó.

Bỗng một hôm, trong khi ngài nguyên soái

Đang luyện quân dưới nắng nhẹ chiều tà,

Một toán lính đi tuần bờ phía trái

Gặp mấy người lạ mắt đến từ xa.

Trong số họ còn có hai cô gái

Và một người biết nói ít tiếng Nga.

Ông ta nói, may mà còn hiểu được,

Rằng ông từng là lính Nga ngày trước.

Theo yêu cầu của ông ta, sau đó

Họ được đưa về doanh trại. Lúc này

Dù họ mặc áo quần theo lối Thổ,

Chỉ cần nhìn ta cũng đoán ra ngay,

Rằng dưới vỏ đạo Hồi kia khắc khổ

Họ là người Cơ-đốc giáo. Xưa nay

Không ít anh phải sứt đầu, méo mặt

Chỉ vì nhầm vỏ ngoài và thực chất.

Suvorov, khi mấy người xuất hiện,

Khẽ ngước lên nhìn chăm chú, chau mày,

Ngài khẽ hỏi: “Các ông từ đâu đến?”

“Chúng tôi từ Constantinople về đây”.

“Ông là ai?” Một ông liền nhanh nhẹn

Đáp: “Là người như ngài thấy hôm nay”.

Biết nguyên soái chỉ quen ưa ngắn gọn,

Ông ta rất ít lời và khiêm tốn.

“Các ông tên là gì?” nguyên soái hỏi.

“Tôi - Jonhson. Đây - hai khách má hồng.

Đây - Đôn Juan. Còn người này xin lỗi,

Không đàn bà cũng chẳng phải đàn ông”.

“Tôi có nghe tiếng ông, nguyên soái nói,

Ở trung đoàn Nikolaiev… đúng không?

Từng tham dự trận Widdin lừng lẫy?”

Ông kia đáp: “Vâng, thưa ngài, đúng vậy”.

“Giờ thì sao?” “Tuỳ ngài”. “Vâng, tôi biết,

Ông đang mong rửa cái nhục hôm nào.

Ông muốn lập những chiến công oanh liệt.

Chắc lần này được thỏa chí bay cao.

Nhưng anh chàng đẹp trai kia, con nít,

Biết làm gì, phải thu xếp ra sao?”

“Thưa nguyên soái, anh bạn tôi tuy trẻ,

Yêu rất giỏi và đánh nhau cũng thế”.

“Thế thì tốt”. Juan cúi đầu im lặng

Nghe câu khen rất xứng đáng thế này.

Sovorov nói thêm: “Ta sẽ thắng!

Và pháo đài quân Thổ nội đêm nay

Hoặc ngày mai ta tấn công, đánh thẳng,

Đánh không còn một sợi cỏ, lá cây.

Ông gặp may, Johnson, xin tiết lộ:

Trung đoàn ông sẽ đi đầu đánh Thổ”.

Ông người Anh Johnson nghe nói thế

Biết rằng ông và các bạn bây giờ

Được nguyên soái yêu thương như ngoại lệ,

Nói: “Bao giờ tôi cũng chỉ ước mơ

Được hy sinh dưới cờ Nga Đế chế,

Nhưng xin ngài không bỏ lỡ thời cơ

Báo cho tôi và bạn tôi được rõ

Tên trung đoàn, để chúng tôi tới đó”.

“Đúng, tôi quên. Ông về trung đoàn cũ,

Nơi trước kia ông đã sống nhiều ngày.

Ê, Katskov, dẫn ông về phục vụ

Ở trung đoàn Nikolaiev từ nay”.

Rồi ông quay sang Đôn Juan: “Còn chú,

Từ bây giờ sẽ cùng ta ở đây.

À, lại thêm hai cô này, phiền quá,

Thôi, cho về trạm cứu thương tất cả”.

Nhưng bất chợt đã xảy ra sau đó

Cái cảnh sau: là hai vị đàn bà

Được giáo dục trong harem người Thổ,

Tưởng là người rất nhẫn nhục, hóa ra

Chất đàn bà vẫn còn nguyên, và họ

Khi thấy người mình yêu quý sắp xa,

Liền òa khóc, lệ đầy tròng lấp lánh.

Họ giang tay ôm hai người phái mạnh.

Như gà mẹ ôm con khi nguy hiểm,

Vâng, họ ôm hai ông bạn vào lòng,

Hai chiến sĩ can trường nghề đao kiếm,

Đúng lúc ngài nguyên soái mới khen xong.

Thật quá quắt, thật khôi hài, châm biếm.

Ôi cuộc đời đầy ngu ngốc, bất công.

Ôi bất tử, vinh quang vòng nguyệt quế

Mà trần tục thế này ư, không lẽ?

Suvorov mỉm cười, nghiêm khắc nói:

“Ông, Johnson, tôi chẳng hiểu thế nào.

Đem họ theo làm quái gì, xin lỗi,

Họ, đàn bà, đâu hợp chuyện binh đao.

Thôi, cho họ vào xe thương, thật tội.

Rồi mọi điều sẽ tốt đẹp, không sao.

Ông biết đấy, tôi là người không thích

Khi binh lính có vợ con, bồ bịch”.

Ông người Anh liền thanh minh: “Nhưng họ

Và chúng tôi đâu có phải vợ chồng.

Thưa tướng quân, chúng tôi luôn biết rõ

Đã là người phải nếm mật nằm chông

Thì không mang vợ con theo. Điều đó

Đã trở thành phép lính, luật đàn ông.

Chúng tôi biết: không gì bằng phụ nữ

Làm người lính phải mềm lòng, do dự.

Hai cô gái người Thổ này hào hiệp

Giúp chúng tôi trốn khỏi chốn tù đầy

Và cùng chia bao gian nguy khủng khiếp

Để cuối cùng cùng tới được nơi đây.

Họ đã phải một phen, ôi tội nghiệp,

Sợ hết hồn, cũng vì thế hôm nay

Tôi tha thiết mong được ngài chiếu cố

Để không ai làm điều gì hại họ”.

Và tiếp đến là phút giây tha thiết.

Cuộc chia ly không được phép kéo dài.

Ôi giữa cảnh chiến tranh này ác liệt

Liệu cái gì đang đợi họ ngày mai.

May điều ấy chỉ có trời mới biết,

Nên mọi người không nghĩ đến tương lai.

Còn Johnson và Juan lo phá bỏ

Cái thành phố chưa bao giờ hại họ.

Trong khi ấy hai bên cùng chuẩn bị

Trận đánh nhau bằng pháo lớn nặng nề

Còn kinh khủng hơn T’roa hùng vĩ

Mà chắc rằng nếu còn sống Homer

Cũng không biết tả sao, vì vũ khí

Của trận này toàn những loại ghớm ghê,

Như trọng pháo, lưỡi lê, gươm, đạn khói…

Mà nói chung Nàng Thơ nghe rất chối.

Trước trận đánh và nhân chương này hết,

Nàng Thơ tôi xin phép nghỉ mấy giờ,

Mấy giờ ngắn giữa hai bờ sông chết

Khi trăm nghìn binh sĩ ngủ và mơ.

Mơ về gì thì chúng ta sẽ biết.

Còn rạng ngày, tôi xin lỗi Nàng Thơ,

Họ sẽ lao vào nhau mà cắn, cấu

Và tất nhiên, cùng chìm trong biển máu.

Chương VIII

Ôi, tiếng súng, tiếng rên, ôi, máu chảy,

Tiếng hò reo, tiếng chửi, tiếng rú gào,

Làm bạn đọc, với đôi tai thính nhạy,

Sẽ ít nhiều bị sốc. Biết làm sao,

Tiếng chiến tranh thực ra luôn vẫn vậy,

Dù người đời dùng từ ngữ thanh cao

Để gọi nó là Bellona, là Mars,

Thì chiến tranh vẫn chiến tranh tàn ác.

Cho trận đánh đã sẵn sàng tất cả:

Lửa, gươm, dao cùng đại bác, súng trường.

Như sư tử rình mồi trong hang đá,

Một biển người chờ chém giết đối phương.

Họ, như rắn nhiều đầu, không vội vã,

Đang trườn, bò dọc chiến tuyến, bờ mương.

Người trước ngã, đầu chưa rơi khỏi cổ,

Thì người khác đã xông lên sau đó.

Thường lịch sử vốn thích điều to tát,

Không quan tâm chi tiết nhỏ. Người nào

Thích tỉnh sổ cuộc chiến tranh - được mất,

Sẽ thấy rằng nó đáng sợ làm sao.

Để có chút hư danh hay chút đất,

Chừng ấy người phải chết - giá hơi cao.

Thà lau khô giot lệ tràn, tôi nghĩ,

Hơn làm đổ biển máu người lãng phí.

Vì sao ư? Vì việc kia nhỏ bé

Luôn làm ta xúc động, ấm trong lòng.

Trong khi đó, tấm huân chương đẹp đẽ

Cùng khoản tiền trợ cấp (có hoặc không),

Hay tước vị, công danh… luôn có thể

Làm nhiều người hư hỏng. Khắp tây đông,

Trừ chiến tranh vì tự do, còn lại

Đều là cảnh chém giết nhau man dại.

Vâng, đúng thế, mà thời nào cũng vậy,

Đều chết oan. Nhưng hãy nhớ điều này:

Leonide, Washington lừng lẫy

Được mọi người luôn quí trọng xưa nay.

Họ giải phóng nhân dân, và nơi ấy,

Nơi đã từng có trận đánh, giờ đây

Thành thánh địa. Nghìn năm tên tuổi họ

Là hy vọng cho những người khốn khổ.

Đêm trời tối, không gì nhìn thấy rõ,

Ngoài vu vơ những đường đạn màu hồng.

Đại bác bắn, cả chản trời rực đỏ,

Lửa cháy bùng, hắt bóng xuống dòng sông.

Đất dưới chân rung lên vì pháo nổ,

Như sấm rền, vang vọng mãi trên không.

Sấm do người tạo ra, ai cũng biết,

Đáng sợ hơn nghìn lần trời sấm sét.

Lệnh tấn công! Được pháo binh yểm trợ,

Đoàn quân Nga thẳng tiến, miệng reo hò.

Còn quân Thổ thì quyết tâm chống đỡ,

Cũng nhất tề xông tới, cũng hô to.

Rồi tiếng súng, tiếng kêu la dễ sợ,

Tiếng rùng rùng như biển động, sóng xô.

Như núi lửa Etna phun hối hả,

Như khổng lồ Titan đang đập phá.

Rồi bất chợt: “Đức Alla vĩ đại!”

Quân Thổ kêu, tiếng vọng khắp đất trời.

“Đức Alla!” - từ bốn phương đáp lại.

Hàng vạn người hô lớn, tưởng đứt hơi.

Đấy, tiếng gọi của chiến tranh man dại,

Như sóng gầm, đang lan tỏa khắp nơi.

“Alla! Alla Hu!” - tiếng thét

Như báo trước cho quân thù cái chết.

Quân Nga tiến, và rồi quân Nga chết.

Lại tiến lên. Lại chết - hàng tiếp hàng,

Dù chỉ huy trận đánh này oanh liệt

Đích thân ngài Axenhiep vinh quang.

Worsworth tiên sinh từng đã viết:

“Con Chúa Trời là Chết Chóc, Tan Hoang”.

Nếu đúng thế thì Giê-su, phải nói,

Có cô em là Chiến Tranh tội lỗi.

Cả hoàng thân de Ligne mà cũng bị

Bắn bị thương đầu gối - khổ thân ngà.

Ông quí tộc Chapeau - Bras cao quí

Bị thằng nào láo lếu bắn vào tai

Nhưng viên đạn bay trở ra, thiết nghĩ,

Sọ ông này rất, rất cứng. Ai ai

Cũng hiểu được chân lý này đơn giản:

Đầu bằng thép thì sợ gì súng đạn!

Tướng Markov liền cho người vội vã

Đặt hoàng thân lên cáng, chuyển ra dần.

Ông không muốn ngài phải nằm chung chạ

Với bọn người bị thương khác, bình dân.

Chúng hấp hối, đang kêu la, vật vã,

Người chửi thề, người đòi uống, đòi ăn.

Chỉ quí tộc mới được ông chữa chạy,

Cho đến khi chính chân ông bị gãy.

Nghìn khảu pháo, hàng chục nghìn súng nhỏ

Đang thi nhau khạc đạn, bắn liên hồi,

Thành mưa đá, thành dòng sông máu đỏ.

Cả quân đoàn thành xác chết, thân ôi.

Bao đời nay loài người từng khốn khổ

Vì đậu mùa, vì dịch hạch, nhưng tôi,

Tôi cho chúng chỉ bình thường, khiêm tốn

So với cảnh chết chóc này hỗn độn.

Trên sân khấu chiến tranh ta được thấy

Đủ cái đau, cái khổ của giống người:

Những thân xác với áo quần bị cháy,

Kẻ mất đầu, kẻ mắt thiếu con ngươi.

Mà đâu ít, hàng vạn người như vậy.

Tiếng rủa nguyền, tiếng rên rỉ khắp nơi.

Ai sống sót cách này hay cách nọ,

Ngực sẽ đeo chiếc ruy-băng nho nhỏ.

Vâng, tôi thích Vinh Quang vì một lẽ

Nhờ Vinh Quang, lúc anh yếu, về già,

Anh được vua cấp lương hưu tử tế,

Lại được còn sống mãi với thi ca.

Các nhà thơ, bằng những lời đẹp đẽ

Không ngại ngần tâng bốc họ - thành ra

Vì tiền hưu và lời khen, nhân loại

Cứ vô tư chém giết nhau thoải mái.

Binh lính Nga đổ lên bờ bên phải,

Chiếm thành công một trận pháo liên hoàn.

Một tốp khác đang tấn công phía trái,

Không kém phần dũng cảm, vẻ hân hoan.

Như bầy trẻ hò reo đang chạy lại

Với mẹ mình để lĩnh thưởng vì ngoan.

Họ cứ tiến như duyệt binh, trật tự,

Hàng tiếp hàng, vượt chông gai, công sự.

Trận đánh lớn về sau càng khốc liệt.

Tiếng hò reo dậy đất, lửa ngút trời.

Như Vesus đang phun ra cái chết,

Máu, xác người nằm la liệt khắp nơi.

Suvôrôp được tùy tùng cho biết

Một phần ba sĩ quan giỏi lìa đời.

Trong nghệ thuật chiến tranh, con số đó

Báo kết cục trận đánh này rất rõ.

Giờ xin phép được tạm ngừng để kể

Về Don Juan, nhân vật cuốn sách này.

Chàng xứng đáng được trao vòng nguyệt quế

Như trăm nghìn người lính khác. Hôm nay

Họ cũng đáng, theo từng người riêng lẻ,

Được vài dòng thơ đẹp viết ra đây.

Nhưng làm vậy thì sách này, phải nói,

Sẽ rất dài, khiến người xem mệt mỏi.

Và vì thế, tôi xin nhường việc ấy,

Tức kể tên các liệt sĩ, anh hào,

Cho Gazzette, tờ báo hay, bán chạy.

Có khối người xác thối ruỗng bờ ao,

Trong công sự, ngoài đồng hay đâu đấy...

Tờ báo này liệt kê hết. Mong sao

Khi ghi chép không viết sai tên, họ,

Là cái việc ít thôi, nhưng vẫn có.

Được biên chế vào một trung đoàn nọ,

Juan, Johnson chiến đấu rất ngoan cường.

Họ đâm, chém, hô xung phong rát cổ,

Giết quân thù không một chút xót thương.

Dẫm xác chết mà tiến lên, và họ

Không một lần do dự, nghĩ vấn vương.

Nói tóm lại, họ đánh nhau bạt mạng,

Đáng biểu dương trên tờ Tin Buổi Sáng!

Vâng, họ tiến, dẫm lên nghìn xác chết

Hoặc còn đang hấp hối, máu tuôn đầy.

Tiến rất chậm, lấn dần lên từng mét

Giữa đất trời sôi sục đạn, tên bay.

Đại bác nổ ngay liền kề, khét lẹt,

Tưởng hung thần địa ngục ở đâu đây.

Không ít lúc dẫm lên người chiến hữu,

Không nghe họ bị thương, đang cầu cứu.

Dẫu xuất trận lần đầu, nhưng phải nói,

Juan của ta rất dũng cảm, có điều,

Cái dũng cảm lúc đánh nhau trời tối,

So ban ngày không tỏa sáng bao nhiêu.

Nhất là khi đang duyệt binh. Xin lỗi,

Nói thực tình, con người ấy đáng yêu,

Cũng có lúc đói, buồn, run lẩy bẩy,

Nhưng không bỏ chiến trường, lo thoát chạy.

Chàng không trốn. Nếu trốn thì sao nhỉ?

Cũng chẳng sao. Cái việc đáng chê này

Từng không ít các anh hùng, dũng sĩ

Bỏ chiến trường mà cao chạy xa bay.

Cả Federick, một đức vua cao quí,

Tự cho mình, không do dự một giây,

Bỏ Molwitz để thoát thân. Thử hỏi,

Người như Juan thì còn gì đáng nói!

Ta quay lại với Juan: anh bạn trẻ

Bỗng nhìn quanh, thấy sót lại mình chàng,

Như anh chồng một năm sau hôn lễ

Thấy vợ mình nỡ bỏ đức quân lang.

Thật thất vọng. Juan của ta cũng thế,

Chàng giật mình, thoáng lo sợ, hoang mang.

Đang cao điểm, giữa đất trời lửa khói,

Chàng còn lại chỉ một mình trơ trọi.

Tôi không biết là vì sao lại vậy.

Đồng đội Juan chắc bị giết, thưa dần,

Hoặc bị thương đang nằm rên đâu đấy.

Không ít người lo bỏ chạy thoát thân.

Cả Xêda mà tiếng tăm lừng lẫy

Từng đau buồn chứng kiến cả đoàn quân

Đang tháo chạy. Quân của ông vĩ đại,

Khiến ông vội giơ khiên ngăn họ lại

Vốn không phải là Xêda nước Ý,

Mà trong tay cũng chẳng có khiên nào,

Juan ngơ ngác, biết mình đang thế bí

Nhưng ngỡ ngàng không thật hiểu vì sao.

Chang đực mặt như... con lừa (Các vị

Xin chớ cười so sánh thiếu thanh tao.

Xưa Homer dùng từ dung tục đó

Goi Aijax, một chiến binh thời cổ).

Vâng, sau đấy, như con lừa, chàng bước.

Cắm cúi đi, không một phút ngoái đầu,

Dẫm xác người trên gò cao, vũng nước

Mà phần nhiều khô cứng, gác lên nhau.

Một đám cháy trông rất to phía trước.

Lửa ngút trời, sáng rực. Một hồi lâu

Tìm đồng đội, Juan cứ đi, ngất ngưởng,

Không cần biết đi đâu, không định hướng.

Không tìm thấy đơn vị mình, cứ thế

Chàng bước đi trong đêm tối một mình

Như du khách giữa đêm đông buồn tẻ

Luôn ngóng về ngọn lửa ấm lung linh.

Như thủy thủ chìm tàu, mong có thể

Dạt vào bờ cát mịn trước bình minh.

Còn Don Juan thì đang buồn, lúc ấy

Cứ thấy lửa ở đâu là đến đấy.

May cuối cùng, thật may, chàng gặp lại

Một cánh quân của vị tướng có tài

Là Lacsi - ông nướng quân hăng hái,

Nên bây giờ còn lại một phần hai.

Cánh quân ấy chắc còn vơi, vơi mãi

Đến lúc nào rốt cục chẳng còn ai

Ngoài một ít, rất ít người đặc biệt,

Nhờ dũng cảm, hay nhờ may thoát chết.

Liền sau đó ông Johnson xuất hiện.

Kể ra ông cũng “bỏ chạy” đôi lần.

Nhưng là khi mọi người không còn tiến

Mà đơn thuần tìm cách giữ lấy thân.

Xin nói rõ: Không hèn khi giao chiến,

Ông là người dũng cảm, một quân nhân

Và chắc chắn không rút lui khi biết

Cứ tiến lên là tự tìm cái chết.

(Đang dịch giở)

BEPPO

(Truyện thơ)

Ai cũng biết (trừ ngu đần không kể)

Một tục hay rất nổi tiếng, đó là

Ở những nước đạo Giatô có lệ

Suốt mấy tuần trước Chay lễ Thứ ba

Toàn dân chúng, cả anh già, anh trẻ.

Cả sang hèn, cao thấp khắp gần xa

Đều thả sức uống, ăn chơi, giải trí.

Nghĩa là đủ các trò vui thú vị.

Khi màn đêm (mà càng đen càng tốt)

Vừa mới buông, là lúc các ông chồng

Cảm thấy chán, còn thanh niên bồng bột

Thì vui mừng, và các vị biết không,

Đúng lúc ấy cái vui vừa bị nhốt

Suốt cả ngày giờ được phép chơi rông

Cùng tiếng hát, tiếng hò reo, tiếng nhạc,

Tiếng ghi ta và trăm ngàn tiếng khác.

Kia, mặt nạ (muốn kiểu gì cũng có)

Và nhố nhăng đủ các loại áo quần

Cho người Ý, người Hinđu, người Thổ,

Cho thằng hề, cho bá tước, hoàng thân…

Trong ngày hội hóa trang vui vẻ đó

Cứ tha hồ chọn cái mặc, cái ăn,

Nhưng chọn áo các cha là không được

Đừng trêu tức Nhà thờ, xin báo trước!

Ngoài những áo của nhà thờ bị cấm,

Từ áo vua cho đến áo thằng hề,

Anh cứ mặc như những ngày nắng ấm

Người ta thường mặc dạo ở Ragfair.

Ở nước Ý, phố kiểu này cũng lắm,

Tuy có điều tên rất đẹp, dễ nghe.

Ở nước Anh, Piazza, xin lỗi

Chỉ Covent Garden là đáng gọi.

Carnival, hội hoá trang vui vẻ,

Nghĩa là không được ăn thịt, để rồi

Trong suốt cả mấy tuần chay buồn tẻ

Ta chỉ toàn ăn cá nhạt mà thôi.

Nhưng trước chay sao người ta vui thế?

Đó là điều không ai hiểu - theo tôi

Cũng chẳng khác khi chia tay ai đó

Ta tranh thủ uống nhiều cho thật bõ.

Phải vĩnh biệt với những gì có thịt,

Thử nghĩ xem, trong suốt bốn mươi ngày,

Để chén cá, mà cá ươn không ít

Nên những người ưa bít-tết, gà quay

Dễ văng ra một đôi từ xám xịt

Mà tôi thề trong thơ phú xưa nay

Ta ít thấy - Vâng thì không lịch sự,

Nhưng người Anh thường dùng khi giận dữ.

Tôi mạn phép khuyên ai sang nước Ý

Trước khi đi nên sai bọn người nhà

Mua và gói thật nhiều và thật kỹ

(Còn nếu tàu đã vượt sóng đi xa,

Thì phải bắt gửi theo cho các vị)

Các loại hàng như sữa, thịt, sôcôla,

Chứ nếu không thì tuần chay, lạy Chúa,

Làm các vị khô gầy như chiếc đũa.

Đây là nói về những người danh giá

Coi thành Rôm là gốc đạo của mình,

Vì ở Rôm phải thành người La Mã,

Như vẫn thường nghe nói vậy; còn anh

Theo đạo khác, người nước ngoài, - tất cả

Những điều này không bắt buộc, và anh

Cứ chén thịt, chén cho ma nó bắt!

Tôi nặng lời, nhưng đó là sự thật.

Trong tất cả những miền quê thành phố

Tổ chức to các vũ hội thế này

Nổi tiếng nhất là thành Venice cổ

Với các trò múa hát rất mê say.

Các loại kịch, các trò chơi lớn nhỏ,

Thật khó lòng đem kể hết ra đây.

Khi tôi viết những dòng này sự thật,

Thành Venice còn ở đà đang phất.

Còn phụ nữ thành phố này phải nói

Vẫn xinh tươi, mắt đen láy, dịu hiền,

Giống các thần Hy Lạp xưa (xin lỗi

Cái bây giờ được sao chép như điên);

Giống Vệ Nữ, những cô nàng sáng chói

Tạo bằng màu và bút vẽ Titien.

Còn thoáng nhìn các cô bên cửa sổ,

Ta sẽ tưởng là Giorgione vẽ họ.

Vâng, họ giống tranh Giorgione, quả thế,

Cả ngày xưa và ngay cả bây giờ,

Nhất là khi từ ban công - bởi lẽ

Khoảng cách làm người và cảnh nên thơ.

Như trong kịch Goldoni, họ hé

Nhìn ra ngoài qua những tấm rèm thưa.

Vâng, người đẹp nhiều, rất nhiều, chỉ tiếc,

Họ quá điệu, nên đôi khi hỏng việc.

Đẹp cũng chẳng hay gì đâu, đợi đấy,

Liếc nhìn nhau như thể muốn điều gì,

Rồi thở dài, rồi bức thư nồng cháy

Được cánh thần Mercuries mang đi.

Rồi anh chị lén tìm nhau sau đấy

Bố hoặc chồng bắt được, cũng là khi

Mối tình kia được trả về đúng chỗ,

Là cả hai vỡ tim hay vỡ sọ.

Đesđêmôna trắng trong và chung thuỷ

Thế mà ôi, phải chết bởi tay chồng.

Xưa là thế khắp mọi miền nước Ý

Những chuyện này vẫn thường gặp. Đàn ông

Nay đã khác, không ai, thưa các vị,

Ghen vợ mình mà bóp cổ. Ồ không,

Vì ít ra người ta lo cô vợ

Có Cavalier Servente giúp đỡ.

Giờ đàn ông vẫn còn ghen, tuy vậy

Không như xưa, mà lịch sự hơn nhiều,

Không như chàng Ôtenlô nóng nảy

Ngay trên giường ngày cưới, giết người yêu.

Giờ đàn ông trong những trường hợp ấy

Cũng chẳng buồn hay đau xót bao nhiêu,

Vì một khi vợ không may này nọ,

Thì li dị hay sống cùng ai đó.

Bạn đã thấy gônđôla chưa nhỉ?

Nếu là chưa, nghe tôi tả thế này:

Đó là loại thuyền con mà người Ý

Vẫn thích dùng: dài, nhẹ lướt như bay;

Mũi uốn cong, chạm đủ hình kỳ dị

Hai người chèo mà được gọi ở đây

Là gonđôlier… Vâng, tóm lại

Gọi là thuyền chở quan tài mới phải.

Suốt đêm ngày chúng ngược xuôi lùng sục

Dọc các kênh, lúc vội vã đi vòng

Quanh hòn đảo Rialto, có lúc

Lại lượn lờ bên rạp hát rất đông.

Các chủ thuyền chở khách đi nhẫn nhục,

Dáng buồn rầu (nhưng vui sướng bên trong,

Như chúng ta đôi lần sau tang lễ

Đeo băng tang mà trong lòng vui vẻ)…

Nhưng thôi đủ, bắt đầu câu chuyện chính.

Cách đây hơn ba, bốn chục năm trời,

Khi ngày hội hóa trang lên tới đỉnh

Với đủ trò nghiêm túc, tếu, lả lơi,

Có một bà cao sang và khả kính

Đã lên đường đi xem hội, đi chơi.

Tôi không biết tên bà, xin nói trước,

Nhưng tạm gọi là Laura cũng được.

Tôi rất tiếc, Laura không còn trẻ,

Nhưng tất nhiên chưa thuộc loại người già,

Chưa vào tuổi, gọi bằng tên văn vẻ

Lứa tuổi đời nhất định, cái mà ta

Không thể biết là bao nhiêu, bởi lẽ

Không bà nào chịu hé miệng nói ra.

Cách gọi ấy nghe vô duyên, hài hước,

Nhưng các bà lại cần, thôi cũng được.

Laura còn đang kỳ nở rộ.

Đến thời gian cũng không hại được bà,

Mà trái lại, hình như còn ủng hộ,

Nên bây giờ trông vẫn cứ như hoa.

Cũng vì thế mà bà ta luôn cố

Không cau mày để tránh bị nhăn da.

Bà luôn cười, những cái cười ngây ngất,

Làm đàn ông phải khối anh chóng mặt.

Bà có chồng, và thế là rất tốt,

Vì xưa nay đạo Cơ Đốc bao giờ

Cũng nương nhẹ những bà nào dại dột

Đã có chồng nhưng mắc tội lẳng lơ.

Còn trái lại, gái tân mà bồng bột

Nhỡ chuyện gì là họ chẳng làm ngơ.

Nên các cô, đề phòng, xin nói thật

Cứ tranh thủ lấy chồng là tốt nhất.

Chồng của bà là lái buôn có hạng,

Thường lênh đênh trên biển, lúc về nhà

Bị nhốt giữ bốn mươi ngày trên cảng

Để chính quyền khám bệnh lậu. Laura

Những lúc ấy cứ hàng ngày, mỗi sáng

Lại lên lầu hé cửa sổ nhìn ra.

Giusepê là tên ông, tuy thế

Thường được gọi là Beppô cho dễ.

Ông tốt bụng, có thân hình khỏe mạnh,

Da ngăm ngăm do sóng gió dạn dày,

Giống một người Tây Ban Nha kiêu hãnh,

Và là người đi biển giỏi xưa nay.

Còn bà vợ, tuy ít nhiều đỏng đảnh

Và bề ngoài hơi lơi lả gần đây,

Nhưng có lẽ bà là người nghiêm túc

Và chắc chắn không dễ dàng đánh gục.

Nhưng lần này, đã mấy năm biền biệt

Không hiểu sao ông đi mãi không về.

Người thì nói do đắm tàu, ông chết.

Có kẻ đồn ông mắc nợ rất ghê

Nên bỏ trốn. Lại có anh quả quyết

Rằng cuối cùng ông sẽ trở về quê.

Họ cuợc nhau, tự tin và hăng hái -

Thường là thế - cho đến khi thất bại.

Theo kể lại, hai vợ chồng trước đó

Đã chia tay rất cảm động, buồn rầu

Như thấy trước là lần này chính họ

Chẳng bao giờ còn được ở bên nhau.

(Tình cảm ấy lâm li và vô bổ

Một vài lần tôi chứng kiến đã lâu).

Theo kể lại thì Beppô hôm ấy

Đã quỳ gối ôm vợ mình, run rẩy.

Laura chờ khá lâu, và cũng khóc,

Suýt bỏ cơm mấy bữa sáng và rồi

Bà bỗng thấy cuộc đời bà đơn độc

Đến một mình không dám ngủ, chao ôi,

Đêm bà nằm mơ thấy ma, trằn trọc,

Thấy trộm rình, thấy bị chém làm đôi.

Và bà nghĩ rằng bà, ôi có lẽ

Cần một ông phó chồng làm bảo vệ.

Bà quyết định (bao lời khuyên phải trái

Bà không nghe bất cứ một lời nào)

Rằng từ nay tới khi chồng trở lại

Để thấy bà còn chung thủy ra sao,

Bà sẽ chọn làm nhân tình, nhân ngãi

Một con người làm dư luận xôn xao -

Ông bá tước lông bông, giàu, đôn hậu

Mà phụ nữ vừa yêu vừa nói xấu.

Vâng, bá tước, một con người tinh tế

Thích đăng-xinh, yêu nhạc, biết chơi đàn,

Nói tiếng Pháp trơn tru và có thể

Tán, bông đùa bằng thứ tiếng Tôscan,

Là thứ tiếng khó vô cùng. Hơn thế

Ông rất sành về sân khấu, nhảy Vanx.

Ông mà kêu seccatura thì sau đấy

Không còn ai thấy hay, và đứng dậy.

Ông mà kêu bravo là tất cả

Cùng vỗ tay. Còn các vị phê bình

Phải im lặng. Ai chơi đàn cẩu thả

Bị ông nhìn đến hoảng hốt, thất kinh.

Đến prima donna kiêu, cao giá

Nghe ông xì, dù nổi tiếng là xinh

Cũng phải ngất; còn những anh bè thấp

Chỉ mong ông làm mồi cho cá mập.

Ông là Mạnh Thường Quân cho thi sĩ.

Bản thân ông cũng ngẫu hứng suốt ngày.

Ông làm thơ, nói có duyên, tế nhị,

Và là người nhảy rất đẹp, hát hay

(Về khoản ấy thì theo tôi, nước Ý

Đã có phần thua nước Pháp gần đây).

Ông, tóm lại là ngôi sao rực rỡ,

Nhất là đối với gia nhân, đầy tớ.

Ông đã yêu thì thường không thay đổi.

Và với ông, phụ nữ chiếm hàng đầu.

Tuy phụ nữ gây khá nhiều rắc rối,

Không bao giờ ông làm họ buồn đau.

Ông rất giỏi gây cảm tình, nghe nói

Yêu người nào là yêu chặt, yêu lâu,

Nhất là khi người ông yêu phụ bạc

(Đúng theo mốt của ngày xưa chất phác).

Ông là thế - dù đoan trang, thông thái,

Khó mà ai không cảm thấy xiêu lòng.

Hết hy vọng là Beppô trở lại.

Ông chết rồi, còn nếu sống sao ông

Thư không gửi cho bà dăm ba cái?

Mấy năm trời thật phí sức chờ mong.

Chồng mà chẳng viết thư thì - Vĩnh biệt!

Ông ta chết, hay ít ra phải chết.

Thêm vào đó, ở Anpơ có tục

(Tất nhiên đây là tội lớn) đàn bà

Được phép có hai đàn ông một lúc.

Ai lần đầu nêu gương ấy? Người ta

Còn có cả Cavalier Serventes

Mà không hề ai lên án, kêu ca.

Tôi thì nghĩ cái việc này phức tạp

Là hợp pháp lấy chồng không hợp pháp.

Cicisbeo là từ xưa vẫn gọi

Nhưng giờ nghe hơi trắng trợn. Từ này

Được nhập sang Tây Ban Nha và đổi

Thành cortejo và lan rộng ngày nay

Từ sông Po đến Tajo, xin lỗi,

Nó hoành hành thật ghê gớm. Rất may

Mà Thượng đế kịp ngăn không cho nó

Sang Anh quốc, không thì rồi đến khổ.

Còn riêng tôi, tôi yêu và kính trọng

Các cô xinh tươi trẻ, lại chưa chồng,

Nhưng yêu hơn là các bà biết sống,

Biết chuyện trò tête - à - tête. Đàn ông

Thường thích họ. Nhận xét này là đúng

Với mọi người, mọi dân tộc Tây, Đông.

Vì phụ nữ có chồng ưa giản dị,

Trong quan hệ, đó là điều rất quý.

Vâng, cô gái vừa lớn lên xinh đẹp,

Như bông hoa, như cô bé thích đùa.

Nhưng trò chuyên cùng chúng ta, khép nép,

Luôn ngượng ngùng, mặt cứ đỏ như cua.

Và nhỡ có chuyện gì là một phép

Chạy vù về báo mẹ, giọng chanh chua.

Mà người cô, như trẻ con, uốn éo,

Nghe thoang thoảng có mùi bơ và kẹo.

Nhưng các vị cavalier là ai thế?

Giới thượng lưu đã định nghĩa thế này:

Là một anh thuộc hàng siêu nô lệ,

Là một phần trang phục, là cánh tay

Của một bà đã có chồng, hơn thế,

Bà muốn gì là lập tức làm ngay,

Như gọi đò, gọi xe hay cúi nhặt

Lúc cái quạt, chiếc khăn hay bit tất.

Còn nước Ý cùng bao nhiêu tội lỗi

Với riêng tôi, tôi yêu mến nhất đời.

Vâng, nước Ý của những ngày nắng chói,

Của những vườn nho mọc kín khắp nơi

(Không phải bám trên bức tường trơ trọi

Mà sai cành… Đến mức giống đồ chơi,

Giống trong kịch, đến phần ba-lê nhảy

Có vẽ cảnh một vườn nhỏ vào đấy).

Tôi rất thích giữa hoàng hôn ráng đỏ

Chiều mùa thu phi ngựa, phóng qua hồ,

Quên áo khoác đang để rơi đâu đó

(Vì bất ngờ trời có thể mưa to).

Tôi cũng thích những cỗ xe đồ sộ

Lăn nặng nề trên đường vắng quanh co

Trên chất cao những chùm nho chín mọng.

(Mà ở Anh chở phân hay trống rỗng).

Là con đẻ tiếng La-tinh, tiếng Ý

Tôi yêu sao, ôi tiếng nói diệu kỳ,

Êm và ngọt như cái hôn tế nhị,

Mỗi câu từ như có nắng mê ly,

Chứ không như tiếng Anh, thưa các vị,

Thứ tiếng khàn còn hoang dã - nhiều khi

Ta thì nói mà nghe như huýt gió,

Lúc khùng khục, lúc vẹo mồm, lúc nhổ.

Tôi rất yêu (mong Chúa trời tha tội)

Vâng, rất yêu những cô gái nước này.

Da rám nắng, đôi mắt to sôi nổi

Như phát nghìn tia sáng bắt ta say.

Còn các bà, tôi cũng yêu, phải nói,

Cái nhìn buồn nhưng mãnh liệt ngất ngây.

Tim trên môi, tâm hồn trong đôi mắt.

Họ mềm, ấm như biển xanh, trời đất.

Tôi đã nói ở Calais ngày nọ:

“Hỡi nước Anh, ta vẫn mến yêu người

Dù người xấu, gây cho ta đau khổ”.

Đêm tôi ngồi thích tán chuyện, vui chơi,

Thích chính phủ (nhưng khác nay đang có)

Thích luận bàn về báo chí, nghỉ ngơi,

Thích pháp luật (phải công minh), quốc hội,

Thích tranh cãi (không quá ư sôi nổi).

Tôi thích thuế (khi thuế không nhiều quá),

Thích thịt quay, vâng bất cứ loại nào,

Thích than đun khi giá than được hạ,

Lúc ngồi buồn uống rượu cũng không sao,

Thích những tháng trời không mưa, buồn bã

(Một năm trời hai tháng, chẳng là bao)

Thích cả vua, nhà thờ cùng chức dịch...

Nói tóm lại, cái gì tôi cũng thích.

Nhưng Laura đâu rồi? Xin thú thật

Bản thân tôi cũng chán cảnh lạc đề,

Và biết nó là điều nguy hại nhất

Cho cả người kể chuyện lẫn người nghe.

Người đọc chuyện không muốn mình bị bắt

Nghe một tràng những tâm sự lê thê.

Thấy vào đấy, họ yêu cầu ngắn, rõ.

Với nhà thơ, đấy là điều rất khó.

Nếu thơ tôi được viết nhanh và thoát,

Thì tất nhiên khi đọc thích hơn nhiều.

Nếu may mắn tôi được lên Parnass,

Dám chắc rằng tôi được mọi người yêu.

Và lúc ấy tôi sẽ in một loạt

Chuyện ly kỳ, loại đẫm máu, cao siêu

Như các truyện phương Đông, pha chút ít

Chất tình cảm của phương Tây xám xịt.

Thế mà tiếc, trời không cho tài giỏi,

Tôi là anh thơ phú loại khù khờ,

Lúc cầm bút, hễ bí từ đã vội

Chúi đầu vào từ điển kiếm vần thơ

Nhưng không thấy, nên nhiều câu rất chối,

Giới phê bình lại không muốn làm ngơ.

Tôi suýt chuyển sang văn xuôi hôm nọ,

Nhưng người đọc lại đòi thơ mới khổ.

Tôi kể tiếp: Laura và bá tước

Bén tình duyên đã được sáu năm ròng.

(Khoảng thời gian không dễ gì có được)

Cả hai người rất hòa thuận, nếu không

Thì cũng chỉ do ghen mây, ghen nước,

Mà khoản này thì Kim Cổ, Tây Đông

Ai cũng mắc, mắc bệnh ghen phiền toái,

Từ thằng dân đến ông vua vĩ đại.

Họ hạnh phúc, tất nhiên trong khuôn khổ

Của tình yêu không hợp pháp phiền hà.

Mà dư luận cũng không chê điều đó

Nên cuộc tình cứ kết nhụy, đâm hoa.

Chỉ một anh hay ghen thầm, mắng họ:

“Mong chúng mày bị quỷ bắt, ma tha!”

Thế mà quỷ chẳng bắt cho, bởi lẽ

Muốn để họ làm gương cho lớp trẻ.

Vâng, vũ hội hoá trang…- tôi đã nhắc

Cách đây hơn mấy chục khổ - và rồi

Laura mặc, thay ra rồi lại mặc

Suốt ba giờ, quanh quẩn trước gương soi.

Không đáng lạ, đến ta, tôi dám chắc,

Trường hợp này thì cũng thế mà thôi.

Chỉ khác nhau là ta vui một tối,

Bà thì có sáu tuần cho vũ hội.

Trang điểm xong, bà Laura lộng lẫy,

Xinh, rất xinh, ai cũng phải ngỡ ngàng

Như thiên thần trong bức tranh nào đấy,

Như ngoài bìa sách quảng cáo thời trang

Người ta vẽ một vài cô gái nhảy

Với đủ màu diêm dúa - cuốn cẩm nang

Mà các bà, sợ áo quần dây bẩn,

Lấy giấy bạc bọc trong ngoài cẩn thận.

Họ cùng tới Ridotto, là chỗ

Người ta ăn, người ta nhảy, vui cười.

Nhưng theo tôi thì nên xem chỗ đó

Là trá hình vũ hội, chốn ăn chơi.

Nó cũng giống Vauxball (tuy bé nhỏ

Và không hề hư hỏng bởi mưa rơi).

Còn công chúng thì nhố nhăng, ngậu xị,

Rất không đáng cho chúng ta để ý.

Tôi dùng từ nhố nhăng là bởi lẽ

Trừ chúng ta: tôi, các vị, bạn bè

Nói tóm lại, những công dân tử tế,

Còn lại là đúng một lũ ba que

Được tập hợp từ bốn phương. Hơn thế

Chúng sỗ sàng dám thách thức, cười chê

Một số người giàu sang quen được gọi

Là thượng lưu (cái từ này rất chối).

Ở nước Anh cũng thế thôi, ít nhất

Là từ khi có dandies ra đời.

Nhưng ngày nay lớp người này đã mất,

Nhường chỗ mình cho lớp khác ăn chơi.

Ôi, các mốt trôi qua nhanh chóng thật.

Chẳng có gì là bền vững - khắp nơi

Đâu cũng thế - cuộc đời này đang chết

Vì tình yêu, chiến tranh và giá rét.

Vâng họ tới Ridotto, là chỗ

Tôi ngày mai cũng định tới vài ngày.

Tôi muốn trút cơn buồn lo ở đó.

Tôi là người khá ủ dột gần đây.

Và nhân thể nhìn cô này cô nọ,

Đoán và tìm những khuôn mặt hay hay

Dưới mặt nạ, mong sao trong phút chốc

Trốn được khỏi cái buồn và cô độc.

Kia, Laura, giữa đám người vui vẻ

Mắt long lanh, môi luôn nở nụ cười.

Với bà kia, bà chỉ chào lặng lẽ.

Với bà này, bà nói chuyện rất tươi.

Rồi bà khát, bà kêu, và nghe thế,

Ông người tình bá tước chạy khắp nơi

Tìm mua nước. Bà nhìn quanh thấy bạn

Ai ăn mặc cũng làm bà phát chán.

Người thứ nhất thì bôi son quá tởm.

Người thứ hai đeo tóc giả như hề.

Người thứ ba - mũ trông mà phát gớm.

Còn người này ăn mặc đúng nhà quê.

Người thứ năm lụa nhung nhưng đồ rởm,

Lại màu vàng; người thứ sáu thật ghê!

Người thứ bảy… Mà thôi, sao kể hết -

Đông như quỷ bên Banquo khi chết.

Khi bà bận ngắm người ta như vậy,

Cánh đàn ông cũng đứng ngắm, khen bà.

Nhưng bà lảng, vờ như không nghe thấy,

Tự nhắc mình không để lộ, Laura,

Như tất cả giới của bà lúc ấy,

Nghĩ bấy giờ, về thị hiếu, người ta

(Tức đàn ông) đã quá hư, dám chắc

Không thấy đẹp những cái gì bà mặc.

Bản thân tôi không bao giờ hiểu nổi

Rằng vì sao phụ nữ điệu thế này.

Nhưng mà thôi, tốt hơn đừng nên nói,

Nó vẫn thường gây bê bối xưa nay.

Nếu mà tôi mũ quan tòa được đội,

Cùng áo dài và con dấu trên tay,

Thì tôi nói, đến ông Romily nọ

Phải trích đọc lời của tôi sau đó.

Được chú ý, được tán dương, khích lệ

Laura luôn cười nói, và bà

Không thể hiểu sao giới bà thấy thế

Lại bực mình, lại ghen ghét, kêu ca.

Còn đàn ông thì chen nhau cốt để

Được gần bà, được nói. Chỉ từ xa

Có một người đứng riêng trong chỗ vắng,

Như thôi miên, đang nhìn bà, im lặng.

Thì ra đó là một anh người Thổ.

Laura cũng thinh thích ban đầu,

Vì người Thổ đáng yêu, tuy vợ họ

Sống với chồng phải chịu lắm buồn đau.

Người ta kể: vợ trong nhà như chó,

Được mua về như miếng thịt, mớ rau.

Và một ông bốn bà theo luật nước,

Còn tình nhân thì bao nhiêu cũng được.

Họ bị nhốt, bị canh phòng nghiêm ngặt,

Tránh đàn ông. Ai vi phạm điều này

Sẽ bị giết, dù lỗi lầm nhỏ nhất.

Thật không bù cho phụ nữ phương Tây.

Chồng ít nói, trong cảnh tù chán ngắt,

Họ làm gì? Họ phải sống sao đây?

Hoặc là không làm gì, hay cùng lắm

Là ăn, nói, thay áo quần và tắm.

Họ mù chữ, nên không hề tranh cãi

Về văn chương, không viết lách, phê bình,

Không bị chết vì bài thơ tai hại,

Cũng không cần cuốn tạp chí đầy tranh.

Họ bị cấm ra đường, nhưng bù lại,

Không bao giờ có bít tất màu xanh

Không cả ngài Sotherby luôn gào thét:

“Đây là bản trường ca tôi viết!”

May phụ nữ Thổ Nhĩ Kỳ không có

Một vài anh như các vị vừa rồi,

Chứ nếu không thì tôi tin đời họ

Sẽ ngập đầy đủ các chuyện lôi thôi.

Hay chúng ta cứ gửi sang nước Thổ

Một vài cha truyền đạo viết văn xuôi

Để họ dạy tiếng Anh thay truyền đạo?

(Ai gieo gió đã chắc gì gặt bão).

Họ không có môn siêu hình buồn tẻ;

Không cả môn hóa học để thuyết trình

Về dầu lửa; không ngụ ngôn, truyện kể,

Với những lời ngu ngốc lẫn thông minh

Để răn dạy cuộc đời nơi hạ thế.

Họ không cần cả thư viện, phòng tranh,

Và ban đêm không đếm sao trên gác,

Và, lạy chúa, không bà nào uyên bác.

Sao lạy chúa? chắc có người sẽ hỏi.

Vâng, tất nhiên không vô cớ. Bây giờ

Xin các bạn yên tâm, tôi sẽ nói

Lúc cuối đời, nhưng không phải bằng thơ.

Tôi nhiễm thói ưa bông lông, xin lỗi,

Mà bệnh tình, các bạn biết, có cơ

Ngày một nặng. Tôi thích cười hơn khóc,

Nhưng cười xong thường buồn, thưa bạn đọc.

Tay người Thổ nhìn mồi không nhấp nháy,

Như một anh đạo Cơ đốc chính dòng,

Như muốn nói: “Tôi đang nhìn bà đấy.

Tôi thích bà, bà có thích tôi không?”

Ai không gục trước cái nhìn như vậy?

Nhưng lần này thì chỉ tổ mất công,

Vì Laura chính chuyên (đừng có bỡn)

Ngay cả trước cái nhìn kia táo tợn.

Trong khi ấy, phương Đông trời hé rạng.

Tôi cũng xin mạn phép nhắc đôi lời,

Là các bà đừng mải vui quá đáng

Trong những lần vũ hội, lúc ăn chơi,

Mà phải nhớ trước khi trời chưa sáng

Lo về nhà để nằm thở lấy hơi,

Chứ một khi nến và đèn đã tắt

Thì mất luôn cái hồng hào trên mặt.

Laura đủ khôn ngoan và tinh tế

Để hiểu ngay đã đến lúc về nhà

Sau bảy tiếng ôi, quá ư vui vẻ

Giữa đám người luôn ồn ĩ. Bà ta

Chào từ biệt, rồi đưa tay nâng nhẹ

Chiếc khăn choàng ông bá tước chìa ra.

Rồi cả hai ra về, nhưng phải đợi

Suốt nửa giờ mà đò không thấy tới.

Vì lái đò ở đây không khác mấy

Dân đánh xe Anh quốc - chẳng lúc nào

Ta thấy họ khi cần. Và cũng vậy

Đò đông người, luôn chen lấn, lao nhao.

Đông tới mức là tốt hơn, lúc ấy

Đừng dại gì mà chen tới. Ôi chao,

Lại còn nghe đủ cả trăm lời, xin lỗi,

Không bút giấy, không tai nào chịu nổi.

Nhưng cuối cùng Laura và bá tước

Dắt tay nhau xuống được một con thuyền.

Vừa trò chuyện, vừa xuôi theo dòng nước,

Họ nói về các điệu nhảy triền miên,

Các kiểu áo, các scandal hài hước…

Nhưng kia thuyền đã cập bến, ngạc nhiên,

Bà Laura chưa đặt chân lên đất

Đã lại thấy anh Thổ kia trước mặt.

“Thưa xinnho, ông tình nhân vội nói,

Việc bỗng nhiên ông xuất hiện thế này

Đã bắt tôi một đôi điều muốn hỏi:

Ông cần gì? Và chờ đợi ai đây?

Hay có lẽ ông nhầm chăng, xin lỗi?

Nếu ông nhầm thì phải bước đi ngay.

Ông hiểu chứ?” Và anh chàng người Thổ

Đã đáp lại: “Tôi nhầm ư? Đâu có!

Tôi là chồng của bà kia, quả thật”.

Laura nghe liền vội vã ôm đầu.

Khi phụ nữ nước Anh hay bị ngất

Thì các bà nước Ý chẳng sao đâu.

Họ chỉ khẽ kêu tên trời, tên đất

Rồi dần dần bình tĩnh lại lúc sau,

Mà không cần mở dây lưng, hô hấp,

Hay té nước như ta thường vẫn gặp.

Laura nói… Biết nói gì được nhỉ?

Nên bà im. Nhưng bá tước lúc này

Đã kịp tỉnh, và đưa ra một ý:

“Tôi cho rằng ta nên tránh xa đây,

Xa đám đông, đừng gây nên ồn ĩ,

Đừng biến mình thành thằng ngốc, thằng say.

Vì lúc ấy, cái niềm vui duy nhất

Của người khác, là cười ta vào mặt”.

Rồi họ vào một quán cà phê nhỏ.

Vâng cà phê, một thứ nước như trà,

Cần cho người châu Âu và người Thổ,

Nhưng có điều họ pha chế khác ta.

“Ôi Beppô! Ông đấy ư? Rõ khổ.

Sao râu dài như thế?” Laura,

Bình tĩnh lại và kêu lên khe khẽ:

“Ông đi đâu mà biệt tăm như thế?

Ông - người Thổ? Thật ư? Xin được hỏi:

Ở bên kia ông mấy vợ? Và rồi

Họ bốc ăn bằng tay ư? Thật tội!

Chiếc khăn này ông định tặng cho tôi?

Chao, đẹp quá! Tôi nghe người ta nói

Họ không ăn thịt lợn… Lúc xa xôi,

Ông đã sống… Sao ông vàng như vậy?

Ông có bị đau gan không đấy?

Bộ râu kia dài và trông xấu xí

Ông nhìn xem, không đẹp một tí nào.

À mà quên, hay tại vì ông nghĩ

Để cho cằm không bị lạnh hay sao?

Tôi vẫn trẻ và còn xinh đấy nhỉ?

Còn áo quần ông mặc, nhố nhăng sao.

Cứ như thế, không đi đâu được cả.

Tóc ông ngắn, mà bạc nhiều ghê quá”.

Còn Beppô nói gì, tôi chẳng rõ.

Chỉ biết qua: ông bị lạc vào rừng

Xưa có thành T’roa, và ở đó

Ông trở thành một nô lệ. Nói chung

Ông chịu đói và chịu nhiều đau khổ

Cho tới ngày một toán cướp rất đông

Bỗng ập đến, ông đi theo, từ đấy

Cũng cướp bóc và nổi danh nhờ vậy.

Ông thành giàu nhưng càng giàu, thật lạ,

Ông càng mong sớm được trở về nhà,

Như anh chàng Cruxô hoang dã,

Ông thấy mình đơn độc chốn quê xa.

Rồi cuối cùng, vượt gió to sóng cả,

Ông thuê tàu một gã Tây Ban Nha

Để đi đến Corfu - ngoài chủ,

Cùng thuốc lá và sáu thằng thủy thủ.

Thế là ông nhảy xuống tàu, liều chết

Mang đi theo một bọc lớn tiền vàng.

Ông kiếm đâu chỉ có trời mới biết,

Tuy ông thề rằng trời đã cưu mang

Và giúp ông. Nhưng không sao. Từ biệt,

Tàu lên đường, trên sóng nước mênh mang

Đi trót lọt, trừ một chi tiết nhỏ:

Ba ngày dừng ở Cape Bon vì gió.

Đến Corfu, ông đổi tàu, đóng giả

Thành lái buôn như người Thổ (buôn gì,

Tôi không nhớ, vì ông buôn nhiều quá)

Giữ nguyên lành những của quý mang đi.

Ông còn sống thì theo tôi cũng lạ

Vì trên tàu cướp vẫn giết nhiều khi.

Và cuối cùng ông về quê, lấy lại

Vợ, rồi nhà, rồi niềm tin, lẽ phải.

Lấy lại vợ, lần thứ hai rửa tội

(Phải lễ to) ông thay áo đạo Hồi,

Mượn bá tước bộ áo quần mặc vội

Trong vài ngày. Người ta kể với tôi:

Bàn bè đến thăm ông như xem hội

(Vì nghe đồn sẽ được chén) và - ôi,

Nghe ông kể những ngày ông lưu lạc.

Còn tin được hay không là chuyện khác.

Nghe nói lại, ông thành người hạnh phúc,

Gì ông thua ngày trẻ, lúc về già

Ông giành được, tuy vợ chồng lục đục.

Ông và ngài bá tước đại tài hoa

Thành bạn tốt. Nhưng mà thôi, đến lúc

Ta phải dừng câu chuyện của chúng ta.

Chắc các bạn đã quá ư mệt mỏi

Nhưng không lẽ tôi là người có lỗi?

TÊN CƯỚP BIỂN

(Truyện thơ)

Chương Một

“…nessun maggior dolore,

Che ricordarsi del tempo felice:

Nella miseria...”

Dante, Inferno, V. 121.

“Trên mặt biển bao la, biếc rộng

Tâm hồn ta trải dài theo ngọn sóng.

Nơi sóng dâng, gió thổi mạnh đêm ngày -

Vương quốc mình, một dải đó và đây.

Tất, tất cả trước cờ vương quốc ấy

Đều sợ hãi, đều cúi đầu run rẩy.

Cuộc đời ta là trận đánh kéo dài,

Khao khát chờ thay đổi mới, và ai,

Ai cảm được niềm vui hoang dại đó?

Không phải ngươi, tên nô tỳ bé nhỏ

Quá giàu sang nhưng đê tiện, yếu hèn,

Thấy biển gầm đã chực vội khóc rên.

Cũng không ngươi, thưa vương hầu phóng đãng,

Người ưa dễ, đêm nằm lo tới sáng.

Thế thì ai, nếu không phải chúng mình,

Bất chấp mọi điều, bất chấp hy sinh,

Dám giơ ngực đón chờ muôn đợt sóng

Như những người lang thang trên biển rộng?

Khi đánh nhau chỉ biết tiến không lùi,

Ta lao vào nguy hiểm kiếm nguồn vui.

Nơi kẻ yếu phải ôm đầu bỏ chạy,

Kẻ hèn nhát phải ngất đi, nơi ấy

Có chúng ta luôn đứng thẳng, tự hào,

Để tâm hồn và hy vọng bay cao.

Và cái chết chẳng làm ta sợ sệt

Nếu kẻ thù của chúng ta cũng chết.

Ta giang tay chờ đón nó. Cái gì

Khiến tử thần có thể bắt ta đi

Hay ta chết bỏ mình trong trận đánh?

Mặc những ai đang héo mòn, bất hạnh

Trên giường cao nằm khắc khoải úp đầu

Ngày tiếp ngày trong đau đáu lo âu.

Còn chúng ta không cần gì - bãi cỏ

Là giường ấm cho ta nằm. Khác họ,

Chẳng kéo lê những đau đớn hàng ngày.

Nếu một lần ta phải chết - chết ngay.

Xác của họ được bọc vàng, có thể,

Hay được chôn trong ngôi mồ đẹp đẽ.

Còn xác ta sóng biển giữ muôn đời.

Ta chẳng cần những giọt nước mắt rơi.

Khi ta chết, trong những lần yến tiệc

Người khác kể về chúng ta, luyến tiếc.

Tay chuyền tay cốc rượu, các anh hùng

Trong tưng bừng thắng trận cuộc vui chung

Nói về ta, vẻ đau buồn, cảm động:

“Giá bây giờ những người kia còn sống!”.

Đấy, bài hát mà những tên cướp biển

Hát suốt đêm bên ngọn lửa rực hồng

Trên đảo mình, tiếng hát vút lên không,

Xuyên vách núi, vang xa và giục giã.

Trên cát vàng từng nhóm đông, tất cả

Đang nói cười, đang ăn uống bên nhau,

Hoặc mài gươm, nhìn lưỡi kiếm lắc đầu,

Những lưỡi kiếm đã mòn hoen vì máu.

Người chăng lưới đem phơi khô trên đảo

Hay chữa thuyền, từng bánh lái, boong che,

Người bẫy chim trên vách núi mải mê,

Người tư lự đi ven bờ sóng vỗ.

Và tất cả trong tim sôi máu đỏ,

Mắt nhìn xa nơi biển rộng xanh mờ

Chờ cánh buồm đang chở nặng ước mơ,

Chở tin tức những kỳ công đi tới.

Họ ngồi nhớ những ngày qua thắng lợi,

Đoán ngày mai sẽ cướp phá nơi nào,

Dẫu việc này không quan trọng là bao

Vì thủ lĩnh là người duy nhất biết.

Của cướp được, chàng chia không ai thiệt.

Chàng là ai? Ai chủ đảo cướp này?

Đó là điều bí ẩn lớn nơi đây.

Không một ai biết gì hơn có lẽ

Ngoài cái tên mà khắp nơi kính nể

Bắt người nghe phải khiếp sợ, e dè.

Chỉ mình chàng ra lệnh, mọi người nghe.

Chàng khinh bỉ các trò vui sôi nổi,

Luôn khắc khổ, luôn đăm chiêu, ít nói.

Nhưng không sao, là thủ lĩnh có tài,

Nên điều này cũng chẳng mất lòng ai.

Chàng không phải là người ưa thù tạc,

Với cốc rượu, không ham như người khác.

Còn thức ăn thì kham khổ tháng ngày,

Chắc ít người ăn được thế xưa nay:

Một ít bánh mỳ khô và nước lã

Cùng một ít lá rau xanh mùa hạ.

Chắc không ngoa khi ví bữa ăn chàng

Với bữa ăn người ẩn dật trong hang.

Chàng tự nguyện sống cuộc đời khổ hạnh

Để ý chí ngày một thêm kiêu hãnh.

Chàng bảo “Đi!” là người khác đi liền.

Chàng bảo “Dừng!” là tất cả đứng yên.

Là thủ lĩnh, là linh hồn của đảo,

Chàng dẫn họ qua hiểm nguy, giông bão.

Như thiêu thân, tất cả tiến theo chàng.

Nếu bất ngờ ai đó bỗng hoang mang

Hay sợ hãi - chàng ngước đầu không nói,

Đôi mắt sáng nhìn đăm đăm, dữ dội.

Buồm! Có buồm! Lại đánh nhau! Chú ý!

Tàu của ai? Lính canh đâu, xem kỹ.

Không, tiếc thay, không phải địch lần này.

Một lá cờ cướp biển lớn tung bay

Trên mặt nước. Tàu của ta đang tới.

Gió hãy thổi, thổi nhanh lên, ta đợi.

Như mũi tên lao vào vịnh, con tàu

Đang lớn dần, để sóng cuốn đằng sau,

Nước biển té hai bên như đôi cánh.

Trên mặt biển rất hiên ngang, kiêu hãnh

Con tàu đi như vật sống, tung hoành

Đang sẵn sàng giao chiến với trời xanh.

Mà thử hỏi, trên chiếc tàu như vậy

Ai ngần ngại không lao vào lửa cháy?

Tàu dừng lại, thả neo, trời lặng gió.

Buồm được hạ và xếp riêng một chỗ.

Đứng từ xa trên đảo cướp mọi người

Thấy chiếc xuồng được thả xuống đằng đuôi.

Chiếc xuồng nhỏ với những tay chèo khỏe

Một lúc sau đã cập bờ rất nhẹ.

Và - hoan hô! Xa cách bấy nhiêu ngày

Để bây giờ tay lại được cầm tay,

Cùng cười nói, cùng ôm nhau phấn khởi,

Cùng chờ đón một cuộc vui sắp tới.

Người một lúc một đông thêm, tất cả

Truyền tin nhau, tiếng nói cười rộn rã.

Rất buồn lo, phụ nữ nhắc lúc này

Tên những người chưa có mặt hôm nay:

“Họ còn sống? Bao giờ về? Sao vậy?

Nơi giông bão, nơi chiến trường lửa cháy

Họ đánh nhau rất dũng cảm, có điều

Trận vừa rồi ai ngã xuống? Bao nhiêu?

Cầu mong họ mau quay về chiến thắng

Để xua đi nỗi buồn lo trĩu nặng.

“Thủ lĩnh đâu, có tin, nhưng có lẽ

Sẽ làm ta mất đôi phần vui vẻ,

Dẫu cuộc vui vừa mới được bắt đầu.

Juan đâu rồi, dẫn chúng tớ đi mau

Gặp thủ lĩnh để báo tin, sau đó

Vụ vừa rồi thế nào xin kể rõ”.

Một phút sau những tên cướp cùng trèo

Theo con đường men vách núi cheo leo

Tới một đỉnh tháp cao đang soi bóng

Xuống mặt biển suốt ngày đêm sôi động.

Dọc đường đi hoa nở kín trên cành,

Rợp cây rừng, con suối nhỏ trong xanh

Đang róc rách phun những tia nước nhỏ

Qua kẽ đá trông sao mà cám dỗ.

Nhưng ai kia giữa yên tĩnh bốn bề

Đang một mình trong suy nghĩ mải mê,

Tư lự ngắm biển trời chiều gợn sóng,

Tay tỳ kiếm, đứng hồi lâu bất động?

“Là ai ư? Là Conrad, là chàng,

Vẫn hàng ngày men dốc núi lang thang.

Juan, hãy nói cho chúng tôi được gặp,

Chúng tôi có một tin này rất gấp.

Vâng, chúng tôi biết chàng giận thế nào,

Khi bị người quấy nhiễu, biết làm sao?”

Juan lại báo, dáng rụt rè sợ hãi.

Conard im, vẫy mọi người đi lại.

Những người kia rất cung kính cúi mình,

Chàng gật đầu nhưng tiếp tục làm thinh.

“Thưa thủ lĩnh, đây có thư hỏa tốc.

Lão Hy Lạp gửi ngài, xin hãy đọc.

Vốn nhiều năm làm thám tử, lão già

Đoán phen này nguy hiểm lớn cho ta.

Lão biết được rằng”… “Thôi im!” Thủ lĩnh

Bỗng cắt ngang, những người kia luýnh quýnh

Lùi lại sau dáng lo sợ, thì thầm,

Lấm lét nhìn Cỏnad khó đăm đăm.

Họ nín thở, mong ít nhiều đoán được

Những gì nói trong thư. Như biết trước

Những người kia đang theo dõi, mặt chàng

Không lộ gì, đầu hơi ngoảnh sang ngang.

Chàng im lặng đọc thư và bỗng gọi:

“Đưa giấy mực cho ta, Juan. Hãy nói,

Gonsalvo đâu?” “Thưa thủ lĩnh, trên tàu”.

“Mang lệnh này đưa ông ấy thật mau.

Phải chuẩn bị để đêm nay xuất phát.

Ta sẽ tự thân chinh đi trừng phạt”.

“Đêm nay ư? Thưa thủ lĩnh”…“Lần này

Chờ mặt trời vừa lặn xuống phương Tây

Chờ gió nổi ta sẽ đi. Kèn trận

Nhớ mang theo và hãy xem cẩn thận

Khẩu súng ta vẫn bắn, nhớ thông nòng.

Kiếm ta dùng có cùn quá hay không?

Cứ gọi thợ chữa tay cầm cho chắc

Vì lần trước, than ôi không phải giặc

Mà chính ta vì nó, mệt khá nhiều.

Khi đến giờ như đã hẹn, nhổ neo,

Súng đại bác phải bắn to nhiều loạt,

Bắn để nhắc mọi người hay: Xuất phát!”

Rất huyền bí, cô đơn và ảm đạm.

Ít khi vui, nhưng cũng chẳng thở dài,

Con người này làm kinh sợ những ai

Từng can đảm trong làng dân cướp biển.

Bằng nghệ thuật chỉ huy, chàng sai khiến

Bọn người kia phải nhất nhất theo mình.

Nhưng cái gì luôn bí hiểm, thông minh

Bắt được họ tin và yêu nhường ấy,

Không chống lại và trung thành đến vậy?

Cái gì ư? Có lẽ cũng không nhiều -

Chính tinh thần và tư tưởng cao siêu

Được phát huy thành thành công, tài nghệ.

Chàng chinh phục những tâm hồn nhỏ bé,

Giơ cao tay vẫy họ bước theo chàng

Rồi mình chàng hưởng hết mọi vinh quang.

Đời là thế, xưa nay đều thế cả,

Một người sướng bắt trăm người vất vả.

Quy luật chung: người lao động suốt ngày,

Người dễ dàng cướp của họ trên tay.

Tuy nếu biết dây xích vàng cũng nặng,

Họ cam chịu cuộc đời mình cay đắng.

Không như các anh hùng xưa thần phép,

Ác bên trong nhưng bề ngoài vẫn đẹp,

Conard, vâng, không hấp dẫn bề ngoài,

Nhưng mắt chàng chinh phục bất kỳ ai.

Dù không phải Hecquyn, chàng rất khỏe

Và cao lớn - tất nhiên không vì thế

Mà thành thô, hoặc quá cỡ. Người nào

Mới thoạt nhìn đã phải nghĩ: Dù sao

Chàng cũng khác những người thường họ thấy.

Nhưng khác gí, khác ở đâu, sao vậy?

Mái tóc xoăn đen nhánh, phủ lòa xòa

Trên trán chàng, đôi má xạm phong ba.

Không ít lúc đôi môi chàng mím chặt

Đã hé lộ những điều kiêu hãnh nhất.

Giọng chàng êm, cách đi đứng bề ngoài

Chẳng vội vàng, rất bình tĩnh. Ai ai

Trước khuôn mặt khác thường, sinh động đó

Cũng như thấy bị thôi miên, và họ

Nghĩ chàng đang cất giữ kín trong đầu

Bao hãi hùng ý nghĩ chín từ lâu.

Ai đoán biết? Ai to gan dám hỏi?

Một cái liếc đủ không ai dám nói.

Cũng ít ai chịu nổi những cái nhìn

Của mắt chàng, dù dũng cảm, vững tin.

Khi người khác nhìn mặt chàng cố hiểu

Trái tim chàng giá băng hay mềm yếu,

Thì than ôi, Conard chỉ chau mày

Là mọi điều họ nói hết ra ngay.

Chàng biết cách làm mọi người nói hết,

Bí mật chàng vẫn không ai được biết.

Còn những khi Conard bỗng cười gằn

Thì mọi người liền lo sợ, băn khoăn

Và nín lặng. Còn khi chàng quắc mắt,

Thì hy vọng và tình thương sẽ mất.

Những ý nghĩ cuồng điên và hoang dã

Không bao giờ lộ ra ngoài - tất cả

Được giấu sâu trong Conard. Mọi điều:

Tức giận, dối lừa, sĩ diện, tình yêu

Đều chỉ lộ qua nụ cười cay đắng.

Chỉ đôi má và đôi môi im lặng

Nói ta hay trong Conard lúc nào

Ý nghĩ chàng đang day dứt ra sao.

Ai mạo hiểm muốn biết hơn điều ấy,

Phải quan sát để sao chàng không thấy.

Phải đứng im theo dõi kỹ. Bấy giờ

Ta thấy chàng đầu ngửa, ngắm bâng quơ,

Môi khẽ mím, lắng nghe như sợ hãi

Khi có tiếng bước chân ai đi lại.

Dáng buồn đau, ta sẽ thấy mặt chàng

Đã không còn cái mặt nạ hay mang

Giờ tất cả đều tự nhiên, chân thật,

Đôi má đỏ, lửa bừng trong ánh mắt.

Còn những ai không hoảng sợ, lúc này

Hãy ngắm chàng đang nắm chặt bàn tay,

Mặt đanh lại, cô đơn và bất hạnh

Với quá khứ, với nỗi buồn canh cánh.

Nhưng than ôi, các bí mật cõi lòng

Có bao giờ ai hiểu hết hay không?

Chàng Conard được sinh ra, phải nói,

Không để làm những điều kia tội lỗi.

Trước khi xông vào cuộc chiến với Đời,

Tâm hồn chàng từng chân thật, vui tươi.

Chàng luôn gặp dối lừa trong cuộc sống,

Nên ngạc nhiên, rồi buồn đau, thất vọng.

Tốt, thông minh nhưng cư xử vụng về,

Chàng là người rất kiêu hãnh, say mê

Và cứng rắn, không dễ dàng khuất phục.

Chàng đã nghĩ rằng suy đồi đạo đức

Là nguyên nhân mọi cái xấu trện đời.

Vâng, đạo đức chứ không phải con người.

Không ai xứng để được chàng tin cậy,

Cũng không ai từng cho chàng được thấy

Những niềm vui của cuộc sống bình thường.

Bị dối lừa, chàng mất hết yêu thương.

Ngay từ bé đã khinh người, kiêu hãnh,

Chàng chỉ cho căm thù và sức mạnh

Là thiêng liêng. Do lỗi một số người

Thế giới này bị chàng ghét, than ôi.

Chàng vẫn biết chàng bất công, tàn ác,

Nhưng không nghĩ mình xấu hơn người khác.

Ai ngây thơ, không độc ác, chân thành

Trong mắt chàng là giả dối, ma lanh.

Chàng bị ghét, bị rủa nguyền, đúng vậy,

Nhưng tất cả trước chàng đều run rẩy.

Chàng cô đơn, đầy bí hiểm, chán đời,

Xa những gì là cảm xúc, vui chơi,

Conard sống làm ngạc nhiên thù, bạn.

Không ai dám khinh chàng hay bội phản.

Thế mà lạ, trong tim chàng đâu đó

Một tình cảm rất dịu dàng, nho nhỏ

Đang nằm im. Conard vẫn thường ngày

Khinh những người vốn dễ bị lung lay

Bởi tình cảm, đa sầu như đứa trẻ.

Nhưng chính chàng thực ra giờ cũng thế,

Chàng mất công kiềm chế lại khá nhiều.

Nó, trong chàng, cái ấy gọi tình yêu.

Đúng, tình yêu rất thủy chung, trong sạch,

Cho một người không thể nào ngăn cách.

Dù thật ra Conard gặp hàng ngày

Không ít nàng xinh đẹp, trẻ, thơ ngây.

Chàng không tránh cũng không tìm tới họ.

Chàng đang giữ trên tháp cao kiên cố

Nhiều tù nhân, không có một nàng nào

Được mắt chàng để ý đến. Dù sao,

Tình cảm ấy là tình yêu mãnh liệt,

Qua cám dỗ, buồn đau càng tha thiết,

Càng thủy chung khi xa cách, đợi chờ,

Càng giúp tình thêm lớn, đẹp, nên thơ.

Khi bên cạnh có nàng là tất cả

Buồn, cô đơn và nỗi lòng băng giá

Đều tiêu tan. Khi nghe tiếng nàng cười,

Quên giận hờn, chàng trở lại vui tươi,

Và dũng cảm đón mọi điều im lặng,

Để tim nàng không nhuốm màu cay đắng.

Tình cảm kia thực ra ít, không nhiều,

Nhưng với chàng là tất cả tình yêu.

Vâng, Conard là một người tội lỗi

Đáng bị trách, đáng bị đời kết tội,

Nhưng lớn hơn cái ác ấy trong chàng,

Cái tốt này Conard vẫn còn mang.

Chàng đứng lặng nhìn đám người vội vã

Quay trở lại theo đường men vách đá.

“Ta vào ra khói lửa đã bao ngày

Sao bây giờ có linh tính không hay,

Như thể chính lần cuối cùng xuất phát.

Không vì sợ, ta phải đâu hèn nhát,

Nhưng trái tim…không ai tự chính mình

Lại đi tìm đổ máu hoặc hy sinh.

Nhưng ở lại nghĩa là chờ cái chết.

Nếu dự định lần này không hỏng hết,

Ta mở tiệc cúng tế các anh hùng

Đã lìa đời không dự cuộc vui chung,

Để chúc họ được nằm im dưới ấy,

Nơi tia nắng không thể làm họ dậy.

Chao đêm nay, đêm yên tĩnh hiền hòa

Biển và trời đang ru ngủ quân ta,

Những tên cướp tung hoành trên biển cả.

Giờ đến gặp Mêđôra, từ giã

Trái tim ta sao trĩu nặng thế này...

Mong tim nàng không nặng thế. Xưa nay

Ta dũng cảm, quân của ta cũng thế,

Cái dũng cảm bình thường khi tự vệ,

Vì con ong bị chọc tổ, phá nhà

Dễ điên khùng liều chống lại. Nhưng ta,

Ta biết cách dạy quân mình lấy một

Bắt địch mười phải tháo lui, hoảng hốt.

Và tất nhiên không đổ máu làm gì

Nếu không cần. Nay sửa soạn ra đi,

Ta linh cảm hoặc phen này sẽ chết,

Hoặc thành công. Ta không hề sợ sệt,

Nhưng phải chăng có thể chính lần này,

Ta rơi vào một cạm bẫy nào đây.

Ôi, không lẽ đặt lên bàn tất cả -

Cả tương lai, cả uy quyền, danh giá -

Để tự do con tạo cứ xoay vần?

Ôi, cuộc đời... Không, hãy tự trách thân.

Mà hẵng gượm. Cứ chờ xem, chưa trễ

Quà số phận luôn bất ngờ, có thể…”

Dọc đường men lên tháp cao lúc ấy

Chàng vừa bước, vừa trầm ngâm nghĩ vậy.

Khi tới nơi, chàng đứng lặng, ngỡ ngàng:

Giữa bốn bề trăng sáng, nước mênh mang.

Một giọng hát nghe rất êm, nhè nhẹ

Từ cửa sổ đang bay ra rất khẽ:

Trong tim em một nỗi buồn nào đấy

Cô đơn đang ngủ, bao giờ

Nghe tiếng đập trái tim anh, cũng dậy

Để rồi hụt hẫng trong mơ.

Một tia sáng trong lòng em đang sống,

Mong manh, vĩnh cửu, vô hình,

Như bóng tối của buồn đau, thất vọng

Không làm nó bớt lung linh.

Ôi khi bước qua mồ em, hãy nhớ,

Thương em chôn dưới đất mềm.

Em chỉ sợ, một điều em chỉ sợ:

Anh đã hoàn toàn quên em.

Trước khi chết, em xin anh hãy nhỏ

Cho em chỉ một lần này,

Một giọt lệ lên mối tình đau khổ

Để bù em khóc lâu nay…”

Khi tiếng hát vừa lặng im, chàng vội

Trèo qua cửa, đến bên nàng và nói:

“Mêđôra, bài em hát sao buồn...”

“Vui thế nào khi Conard xa luôn?

Dù em biết chàng không nghe em hát,

Nhưng lòng em và ước mơ, Conard,

Gửi vào đây. Tim muốn nói rất nhiều

Khi em buồn, lặng lẽ nhớ người yêu.

Bao đêm vắng một mình em trăn trở

Mơ thấy sóng bỗng chồm lên khiếp sợ,

Em chỉ lo giông bão đến bất ngờ.

Thấy buồm chàng gió nhẹ thổi bâng quơ,

Em cứ nghĩ bài hát buồn em hát

Là bài hát khóc tang chàng, Conard.

Còn đêm qua em tỉnh dậy, một mình

Ngắm ánh đèn hải đăng sáng lung linh

Như ngọn lửa của niềm tin vẫy gọi.

Sao nhấp nháy trên trời cao vòi vọi.

Em đứng im cho tới lúc rạng ngày

Để chờ chàng, chàng vẫn ở xa đây.

Giọt sương ướt làm lòng em buốt lạnh,

Ngày rực rỡ mà sao buồn, bất hạnh.

Trong cô đơn em cứ đứng đợi chờ,

Không thấy buồm - cho tới tận gần trưa

Em chợt thấy một chấm huyền bé nhỏ

Nhưng chấm thuyền bỏ đi qua. Sau đó

Em reo lên khi thấy phía chân trời

Tàu của chàng trên sóng biển chơi vơi.

Ôi Conard, có bao giờ chàng định

Sẽ nghỉ ngơi trên đảo này yên tĩnh?

Chàng giàu sang, nhiều vàng bạc, nhiều nhà,

Sao suốt đời phải trên sóng bôn ba?

Chàng cũng biết không vì em em sợ,

Mà em nghĩ, em lo, và có cớ,

Cho người yêu, cho chính bản thân chàng,

Người khước từ hạnh phúc để lang thang

Tìm nguy hiểm; cho trái tim yêu quý

Đang phải sống trong đấu tranh không nghỉ...”

“Em nói đúng, trái tim ta khó hiểu

Đã đổi thay. Như con sâu mềm yếu

Bị xéo lên, ta căm ghét loài người,

Ta báo thù, ta chém giết khắp nơi.

Ta chỉ được mối tình em khích lệ

Và một ít lòng thương nơi Thượng đế.

Vâng trong ta cái xấu quả rất nhiều,

Nhưng đang còn một cái tốt: tình yêu.

Hai cái ấy trái ngược nhau đến nỗi

Nếu ta yêu cuộc đời này giả dối,

Thì người yêu ta sẽ bỏ. Đừng buồn.

Ta chừng nào còn sống, dẫu xa luôn,

Ta vẫn mãi yêu em, tình thêm chặt.

Mêđôra, xin đừng rơi nước mắt.

Còn hôm nay, vâng, có lẽ bây giờ

Ta lên đường, em đơn chiếc, bơ vơ”.

“Chàng đi nữa? Em đã thầm đoán vậy.

Chẳng một phút bình yên em được thấy

Bao giờ đi? Không, không thể lúc này.

Tàu của chàng vừa cập bến hôm nay,

Chưa chuẩn bị, và mọi người yên chí

Chàng cho họ một thời gian được nghỉ.

Hay thấy em hay lo sợ, yếu mềm

Mà chàng đùa, thử thách trái tim em?

Không, Conard, em không ưa điều đó.

Chàng thích thú nhưng làm em đau khổ.

Hãy cùng em đi dự lễ bây giờ.

Tiệc cho chàng đang đợi sẵn. Từ xưa

Chàng chỉ thích những món ăn giản dị

Nên dễ kiếm, những trái cây ngon, quý

Tự tay em, em đã hái cho chàng,

Bỏ nhiều ngày trong khe núi lang thang,

Tìm những chỗ nước trong và mát nhất.

Chàng sẽ thấy nước quả vàng như mật

Đẹp, long lanh thơm ngọt đến bất ngờ.

Em biết chàng trước rượu vẫn thờ ơ

Như những kẻ theo đạo Hồi khắc khổ.

Cũng chẳng sao, phải khen chàng điều đó,

Như đáng khen ai biết hạn chế mình.

Xin mời chàng - đèn bạc sáng lung linh

Và bàn tiệc đã bày xong, đang đợi.

Em sẽ gọi đám nữ tỳ đi tới

Múa chàng xem, xua cảm giác nặng nề.

Hay em đàn như mọi bận chàng nghe?

Hay tiểu thuyết Ariôstô em kể

Về cô gái Ôlimpia diễm lệ

Bị người yêu phụ bạc đến mức nào?

Nên bây giờ chàng sẽ đáng trách sao,

Còn hơn cả Birenô phản bội,

Nếu chàng bỏ em đi như đã nói.

Hoặc Têxêy… chàng hãy nhớ, chàng cười

Khi cùng chàng từ mỏm núi xanh tươi,

Em đứng ngắm giữa trời quang bỗng thấy

Hòn đảo đẹp Ariadne, lúc ấy

Em vờ vui nhưng lo sợ trong lòng,

Và bảo chàng, ôi Conard, nhớ không,

Sẽ có lúc chàng bỏ em đi mãi,

Còn bây giờ, phản em, chàng… trở lại”.

“Vâng trở lại, tất nhiên ta trở lại

Nếu ta không gục ngã xuống lần này.

Nhưng bây giờ đã đến lúc chia tay.

Ta đi đâu, làm gì, không cần biết,

Và chớ hỏi, vì bây giờ vĩnh biệt

Chính là câu ta phải nói. Khi về

Hết mọi điều ta sẽ kể em nghe.

Giờ ta vội, em đừng lo vô cớ.

Với kẻ địch lần này không đáng sợ.

Trước khi đi ta để lại canh phòng

Trên đảo này một lực lượng khá đông.

Em ở lại, hãy vì ta, đừng khóc,

Với các bạn, em không hề đơn độc.

Lúc thành công, ta lại gặp, bấy giờ

Giữa cảnh trời và mây núi đơn sơ,

Ta sẽ nghỉ… Kia, còi Juan da diết.

Nào, ta hôn! Hôn thêm, thêm! Vĩnh biệt!”

Nàng đứng dậy, ôm ngực chàng. Conard

Áp vào tim khuôn mặt nàng trắng nhạt

Một hồi lâu không dám ngắm mắt nàng

Đang dại đờ, đau khổ, khóc, hoang mang.

Tóc nàng xõa trên tay chàng êm ái,

Một vẻ đẹp hơi kiêu kỳ hoang dại.

Còn trái tim như đứng lặng, chứa đầy

Một mình chàng, mình Conard xưa nay.

Chợt lúc ấy súng nổ to một loạt

Báo hoàng hôn - đã đến giờ xuất phát!

Trong phút giây Conard rủa trời chiều

Rồi vội vàng ôm, ôm chặt người yêu

Đang kiếm cách níu giữ chàng, đau khổ.

Bế người yêu đặt lên giường cạnh đó,

Chàng đứng im, một lần nữa ngắm nhìn

Khắp người nàng - hạnh phúc lớn, niềm tin,

Cái duy nhất trên đời này có được -

Chàng cúi hôn, quay đầu và cất bước…

“Chàng đã đi?” - tiếng kêu này tuyệt vọng

Đã nhiều lần làm tim nàng tê cóng.

“Mới đây thôi còn đứng đấy, bây giờ

Đã vắng chàng…như trong một giấc mơ”.

Nàng chợt tỉnh, rồi đuổi theo, nàng chạy,

Dòng nước mắt trên má nàng cứ chảy

Những giọt to, cay đắng cứ tuôn đầy,

Nhưng môi nàng không chịu nói hôm nay

Lời vĩnh biệt. Nàng luôn tin, hy vọng,

Hai chữ ấy là buồn đau, trống rỗng,

Cái buồn đau in lên trán, không gì

Có thể làm mờ nhạt lúc chia ly.

Nàng mở rộng đôi mắt to xanh thẳm,

Đôi mắt yêu, nhìn khoảng không đăm đắm,

Và đứng im đờ đẫn, lệ thấm nhòa

Nhìn bóng chàng thấp thoáng phía xa xa.

“Ôi không lẽ chàng đã đi, không lẽ?

Để mình ta trong cô đơn, buồn tẻ?”

Nàng giơ tay tuyệt vọng, dưới chân nàng

Biển hững hờ một màu xám mênh mang.

Chiếc tàu lớn đã kéo buồm đợi sắn.

Nàng không dám nhìn thêm, buồn, im lặng

Rời ban-công. “Ta cô độc bây giờ,

Đây không còn là cảnh thấy trong trong mơ,

Mà sự thật…”

Không ngoái đầu, vội vã

Chàng đi xuống theo đường men vách đá

Và mỗi khi qua chỗ ngoặt, mắt chàng

Thấy những gì đang chủ ý lờ ngang,

Chàng lại khẽ run lên. Cao trên ấy

Là lâu đài cô đơn, chàng vẫn thấy

Một chấm con mờ ảo bóng người tình

Như chấm buồn ngôi sao nhỏ lung linh

Đang xin chàng đừng bỏ rơi. Không được!

Đời cướp biển lênh đênh trên sóng nước,

Có thể đây, hòn đảo nhỏ và nàng,

Chính là nơi hạnh phúc nhất đời chàng...

Chàng nghĩ vậy và một lần ngoái lại

Suýt để mặc cuộc đời chàng êm ái

Cùng người yêu hạnh phúc sống nơi này.

Nhưng rồi chàng chợt nhớ lại; xưa nay

Các thủ lĩnh có thể buồn, lưỡng lự

Khi chia tay, nhưng tình yêu phụ nữ

Không vướng chân, bắt được họ yếu hèn.

Khi thấy tàu và gió thuận đang lên,

Conard vội trách mình, và rảo bước.

Xuống gần bến, chàng đã nghe phía trước

Tiếng đám đông đang tụ tập ồn ào,

Tiếng mái chèo khua mặt nước xôn xao,

Tiếng pháo hiệu và tiếng kêu. Chàng thấy

Một đứa bé leo cột buồm cạnh đấy.

Tàu nhổ neo, buồm đã kéo, trên bờ

Người đứng nhìn, khăn vẫy nhẹ, bâng quơ

Để tiễn biệt con tàu ra với sóng.

Thấy cờ hiệu đang tung bay lồng lộng,

Chàng nghĩ sao mình quá dễ yếu mềm.

Mắt sáng bừng, tim đập mạnh nhanh thêm,

Chàng trở lại chính là chàng lúc ấy

Chàng bước vội, chàng đang bay, chàng chạy

Cho đến khi sắp tới biển, bất ngờ

Chàng bước đều như đi dạo, thờ ơ

Hít thật sâu bầu khí trời trong mát -

Trước con mắt của mọi người, Conard

Không tỏ ra vội vã hoặc ồn ào.

Chàng biết làm người khác sợ ra sao

Bằng cách tạo cho chính mình mặt nạ.

Dáng nghiêm khắc, luôn trầm tư, thong thả

Bắt xung quanh phải kính trọng, e dè.

Từ cái nhìn đầy kiêu hãnh, đam mê

Đến bước chân rất ung dung, chững chạc

Đều có thể làm thôi miên người khác.

Nhưng những khi, để chinh phục, nếu cần

Chàng biết dùng cả cái tốt, tình thân.

Ai may mắn được chàng yêu, cởi mở

Người ấy sẽ hoàn toàn không thấy sợ,

Xem lời khen và câu trách của chàng

Còn quí hơn nhiều quà tặng, bạc vàng.

Chỉ tiếc chàng kiêu, tự tin nhường ấy,

Ít khi có những phút giây như vậy.

Chàng xưa nay quen áp đặt mọi người

Luôn xem thường những cảm xúc vui tươi.

Ngay từ bé chàng đã coi hạnh phúc

Là bắt được mọi người nghe, khuất phục.

Cả toán cướp đứng đợi chàng. Thong thả

Chàng hỏi Juan: “Đã xong chưa, tất cả?”

“Dạ, thưa xong, mời thủ lĩnh lên thuyền…”

“Đưa áo dài và bảo kiếm! Nhanh lên!”

Chàng đeo kiếm, và lên vai khoác vội

Chiếc áo nặng che nắng mưa màu tối.

“Pêđrô đâu!” Pêđrô tới, chàng chào

Như chào người tri kỷ, bạn binh đao.

“Đây, mảnh giấy, ta mong người đọc kỹ

Trong đó có những lời khuyên rất quý.

Hãy tăng quân bảo vệ đảo. Ở nhà,

Anselmo về, nhớ phải bảo anh ta:

Ba ngày nữa, đúng giữa trưa, nhất thiết

Ta trở lại. Giờ ta đi. Tạm biệt!”

Vừa nói xong, Conard vội vàng

Chào bạn mình; với dáng điệu hiên ngang.

Và kiêu hãnh như mọi khi, chàng nhảy

Xuống chiếc thuyền. Những mái chèo lúc ấy

Liền cắm sâu xuống mặt nước - con thuyền

Xé nước thành những vệt sáng hai bên.

Thuyền lướt nhẹ, Conard ngồi trên mái.

Còi thổi to, mọi người chèo mê mải.

Chàng ngợi khen thuyền vững, gió hiền hòa,

Khen quân mình rất dũng cảm, tài ba.

Chàng khen cả Gonsalvo. Bất chợt

Chàng rùng mình. Sao mặt chàng tái nhợt?

Lâu đài cao chàng lại thấy lúc này,

Giữa bốn bề sóng nước, gió và mây

Từ nơi ấy, Mêđôra có lẽ

Đang nhìn theo. Một tình yêu mạnh mẽ

Lại dâng lên trong Conard vô hình.

Nhưng bây giờ cho tới rạng bình minh

Còn lắm việc. Chàng quay đầu đau khổ

Đi xuống tìm Gonsalvo. Ở đó

Họ cùng nhau bàn kế hoạch chuyến này

Bên ngọn đèn theo sóng khẽ lung lay,

Với một tấm bản đồ to trước mặt.

Và cứ thế suốt đêm không chợp mắt

Họ say sưa ngồi bàn luận, hoàn toàn

Không nghĩ gì về cái mệt, thời gian.

Trong khi đó, đang thuận chiều gió lộng

Như đại bàng con thuyền bay trên sóng

Vượt ngang qua những mỏm núi dị hình

Để kịp vào cảng lớn lúc bình minh.

Một lúc sau, trời khuya, trong vịnh nhỏ

Những tên cướp đã thấy thuyền quân Thổ

Đang đứng im canh gác rất lơ là.

Chàng đếm thuyền, rồi lặng lẽ đi qua

Không bị lộ. Chàng thả neo phục kích

Bên mỏm đá nhô lên cao. Quân địch

Trong màn đêm không thể thấy thuyền chàng -

Bị đá nằm như quái vật chắn ngang.

Rồi Conard cho quân lo chiến đấu.

Chàng bình thản nói về gươm và máu.

Chương Hai

“Conoseete i dubliosi desiri?”

Dante, Inferno, V.120

Vịnh Côron đầy thuyền đi ngang dọc,

Đèn thắp sáng khắp mọi nhà, mọi góc,

Vì Seyd viên tể tướng lần này

Mở tiệc mừng, chờ thắng lớn đêm nay,

Chờ Conard bị trói gô dẫn tới

Cùng toán cướp mà từ lâu hắn đợi.

Trước Ala và mũi kiếm nhiều lần

Hắn đã thề giết họ, mật cho quân

Và thuyền chiến đang phục vây trong vịnh.

Cũng như hắn, khắp mọi nơi binh lính

Đang mơ chia chiến lợi phẩm, mơ quà

Mà quên rằng thắng lợi hãy còn xa.

Tất cả nghĩ nội ngày mai sa bẫy,

Quân cướp biển bị đánh tan. Vì vậy

Bọn lính canh có thể ngủ bây giờ

Để tha hồ đâm chém giặc trong mơ.

Còn ai muốn, thì xin mời, hợp pháp,

Cứ việc giết, trêu đùa dân Hy Lạp.

Ai mang khăn và mũ áo đạo Hồi

Dọa dân thường là việc tốt mà thôi.

Chúng cướp phá và đốt nhà của họ,

Nhưng đang tạm chưa giết người, muốn tỏ

Rằng chúng tha, chưa thèm giết lúc này

Tuy vài thằng đã nôn nóng ra tay

Đâm và chém để mai thêm dũng cảm.

Vâng, tối ấy quân Thổ vui, từng đám

Dạo lang thang. Ai không muốn mất đầu,

Phải vui đùa với chúng suốt đêm thâu,

Phải cho chúng ăn ngon, và sau đó

Khi chúng rút, lại rủa nguyền quân Thổ.

Giữa phòng lớn, đầu chít khăn, Seyd

Ngồi cao nhất, bốn xung quanh không ít

Bạn bè thân đang ăn uống. Lúc này

Hắn một mình uống rượu đến kỳ say.

Rượu bị cấm nhưng xưa nay hắn kệ,

Mặc người khác chỉ được bầy nô lệ

Mang trái cây và nước quả ra mời

Như những người theo đạo ấy khắp nơi.

Từ những chiếc tẩu dài, buồn, tư lự

Khói thuốc bay theo bước chân vũ nữ

Cùng bay theo là tiếng nhạc lạ kỳ.

Đêm sắp tàn, sáng dậy phải ra đi,

Lính và tướng cũng phần nào sợ hãi.

Ai không muốn trên giường lông êm ái

Được nghỉ ngơi, hơn bị sóng chao dồi

Trong hiểm nghèo của chiến sự. Mà thôi,

Đánh mặc đánh, giờ hẵng vui cái đã.

Và hãy tin kinh Côran hơn cả.

Seyd tin quân tướng mạnh lần này

Chắc dễ dàng cầm thắng lợi trong tay.

Từ cổng lớn một tên hầu nô lệ

Rất kính cẩn, nhẹ bước vào, lặng lẽ

Uốn cong lưng, tay chạm đất, cúi đầu

Rồi rụt rè, lên tiếng nói như sau:

“Một tu sĩ đạo Hồi vừa mới đến,

Ông ta nói từ chỗ quân cướp biển

Trốn về đây, xin được gặp, giải bày”.

Khẽ gật đầu, Seyd vẫn còn say

Rồi ra hiệu đuổi tên hầu. Lập tức

Một ông lão bước vào, tay ôm ngực,

Ông ta đi xiêu vẹo, dáng buồn rầu,

Không vì già, cũng chẳng phải lo âu

Mà đôi má nhợt và gầy như vậy -

Cái khắc khổ đã gây nên điều ấy.

Trên đầu ông - chiếc mũ nhỏ đen tuyền

Lộ ra ngoài những túm tóc màu đen.

Chiếc áo khoác treo trên người che kín

Cả bộ ngực với trái tim thành tín.

Khách đang ăn lặng lẽ ngước mắt nhìn,

Vẻ nghi ngờ. Rất bình tĩnh, tự tin,

Ông đứng yên, kiên nhẫn chờ được hỏi,

Chờ Tể tướng cho phép ông được nói.

“Ngươi từ đâu?” “Tôi trốn từ hang ổ

Quân cướp biển.” “Nhưng sao ngươi ở đó?”

“Tàu chúng tôi từ Scalanava

Tới Scio nhưng không được Ala

Ban hạnh phúc nên giữa đường sóng nổi.

Tàu bị cướp, còn chúng tôi - tù tội.

Ngoài tự do, tôi chẳng có cái gì

Để lo phiền bị cướp mất, nhưng khi

Tôi kiếm được một chiếc thuyền đánh cá,

Dẫu bé nhỏ, mỏng manh, tôi vội vã

Chèo một mình giữa trời tối đến đây.

Được gặp ngài tôi hết sợ, may thay…”

“Còn bọn cướp? Chúng canh phòng cẩn thận

Hay lơ là vì chủ quan, chắc hẳn

Không biết ta đang chăng bẫy, thăm dò

Để bất ngờ thiêu đốt chúng thành tro?”

“Việc tôi thoát đã giúp ngài đoán được

Rằng bọn chúng hoàn toàn không biết trước

Chúng khôn ngoan, cảnh giác đêm ngày

Thì khó lòng tôi trốn được về đây.

Một khi chúng đã lơ là đến thế,

Thì ngài đánh tất nhiên là rất dễ.

Nhưng giờ đây tôi đói mệt rã rời,

Xin phép ngài cho ăn uống, nghỉ ngơi.

Lạy Ala, xin chúc ngài mạnh khỏe,

Cũng thế chúc mọi người đây vui vẻ”.

“Khoan, hẵng gượm, ta còn chưa nói hết.

Ngươi ngồi xuống nếu đôi chân quá mệt.

Sẽ không ai phải nhịn đói nơi này

Khi mọi người đang yến tiệc no say.

Ta đợi ngươi, chờ ăn xong sẽ hỏi,

Ngươi phải đáp. Ta không ưa nói dối”.

Ông thầy tu với vẻ chẳng hài lòng

Đưa mắt nhìn hết lượt cả đám đông.

Bỗng bất chợt máu đỏ dồn lên mặt

Nhưng cũng nguội rất nhanh, và đôi mắt

Lại thờ ơ như trước đó, hiền từ,

Ông lại ngồi im lặng, dáng ưu tư.

Các món ăn, dẫu ngon, ông gạt bỏ

Như thuốc độc bị lẫn vào trong đó.

Người như ông, vốn bị đói lâu ngày,

Việc đang làm là ít thấy xưa nay.

“Ngươi ốm ư? Ăn đi, kìa ông lão.

Hay vì đây là nhà Thiên chúa giáo?

Hay xung quanh là quân giặc, xích xiềng?

Sao khước từ hạt muối trắng thiêng liêng,

Những hạt muối làm kiếm gươm han gỉ,

Bắt được hai kẻ thù thành bạn quí”.

“Muối làm miệng ăn ngon nhưng thú thật,

Tôi chỉ thích rễ cây và nước mát

Như những ai luôn tôn kính đạo Hồi.

Một lời thề từ trước đã ngăn tôi

Không cùng uống và cùng ăn một chỗ

Với bè bạn hay kẻ thù lớn nhỏ.

Tể tướng nghe chắc thấy lạ, buồn cười.

Ngài chém tôi làm gương cho mọi người,

Hay tha chết, xin tùy ngài, bởi lẽ

Không một ai, ngay cả ngài cũng thế,

Bắt được tôi phá lệ cũ lần này.

Xin một mình được ăn uống hôm nay,

Vì nếu khác, đức Ala nổi giận

Không cho tôi tới Mecca cầu khấn”.

“Vâng, thôi được, người lo tu cũng tốt.

Còn một câu hãy nghe ta hỏi nốt:

Chúng đông không?... Sao? Không lẽ rạng ngày?

Hay mặt trời? Hay sao sáng? Hay mây?

Ôi, cả vịnh đang chìm trong lửa khói.

Nào, nhanh lên! Quân đâu! Ôi, phản bội!

Hạm thuyền ta bị đốt cháy lúc nào,

Ta hoàn toàn không hay biết vì sao?

Bắt! Hãy bắt thằng thầy tu phản phúc!

Thằng thám báo! Bắt! Bắt ngay! Tống ngục!”

Ngay lập tức ông già kia đứng dậy

Trong nháy mắt bỗng đổi thay lúc ấy.

Ông ta không là ông lão yếu già,

Mà một chàng dũng tướng trẻ, tài ba.

Chàng xé toạc vải che đầu, để lộ

Chiếc mũ sắt cắm chiếc lông sếu nhỏ.

Rồi rất nhanh, chàng vứt bỏ áo ngoài

Để sáng lòa giáp che ngực và vai.

Tay cầm kiếm, mắt chàng nhìn điên dại

Làm quân Thổ phải run lên sợ hãi.

Chúng cứ nghĩ đang đứng trước mặt mình

Chính là thần Afrit anh linh,

Là quỷ dữ mang lại nhiều chết chóc.

Và tiếp đến là tiếng rên, tiếng khóc,

Tiếng gươm khua, tiếng kêu thét vang trời

Biến nơi này thành địa ngục, đầu rơi

Và máu chảy giữa bốn bề lửa khói.

Cảnh hỗn loạn không bút nào tả nổi.

Vừa tháo chạy, vừa kêu khóc kinh hoàng,

Quân Thổ nhìn thấy máu đỏ đang loang

Tràn mặt đất, như giấc mơ kinh khủng.

Cũng vì sợ, lo thoát thân mà chúng

Không làm theo lệnh Seyd lúc này:

“Bắt lấy thằng do thám ấy! Bắt ngay!”

Nhìn quân Thổ đang xô nhau kinh hãi,

Conard thấy bình tâm ngay trở lại,

Vì dù sao chàng cũng bị bất ngờ

Khi thấy lửa nổi sớm hơn chàng chờ,

Vừa chém giết luôn tay, chàng kiêu hãnh

Rút tù và, đưa lên môi thổi mạnh,

Bốn xung quanh có tiếng đáp…“Thế mà

Ta đã ngờ các bạn bỏ rơi ta,

Hay các bạn chậm chân không đến kịp.

Chàng vung tay, theo tay là lưỡi thép

Tới tấp rơi xuống đầu giặc, như chàng

Vội chém bù để gỡ lại thời gian.

Theo đầu rơi là rất nhiều mũ Thổ

Bị chém rách, nằm ngổn ngang đây đó.

Rất ít ai dám chống lại mình chàng

Đang tha hồ luôn tay chém dọc ngang.

Cả Seyd, ngạc nhiên và giận dữ,

Cũng bị chàng đẩy lui, không chống cự.

Hắn là tay không biết sợ là gì,

Nhưng thấy chàng quá dũng mãnh, uy nghi,

Nên nhụt chí; biết đoàn thuyền bị cháy.

Hắn cắt râu rồi tìm đường tháo chạy,

Nhưng, than ôi, quân cướp biển kịp thời

Đã tràn vào cung điện chính. Khắp nơi

Quân Thổ khóc, quăng gươm xin tha chết.

Còn bọn cướp thì kêu to: giết, giết!

Kiếm cầm tay, chúng lùng sục khắp nhà,

Lắng nghe theo tiếng gọi của tù và

Conard thổi; đến nơi và đã thấy

Một mình chàng giữa bốn bề máu chảy,

Giữa tiếng kêu xin tha chết. Trông chàng

Như hổ rừng bên đống xác ngổn ngang.

Chàng chào họ bằng cái nhìn và nói:

“Seyd thoát, phải bắt ngay đền tội.

Thuyền đốt xong, nhưng còn việc cần làm -

Thành phố này phải thiêu cháy thành than!”

Ngay lập tức, mỗi tên cầm bó lửa

Đốt cháy sạch từ bàn thờ đến cửa.

Conard nhìn, đôi mắt sáng long lanh,

Nhưng bất ngờ bỗng tối xạm rất nhanh

Vì đâu đấy có tiếng kêu sợ hãi.

Tiếng phụ nữ, gần thôi, đang vọng lại

Làm trái tim Conard bỗng yếu mềm,

Trái tim từng qua khói lửa, màn đêm.

“Họ bị nhốt trong harem. Nhất thiết,

Ai giết họ sẽ bị ta giết chết,

Vì chúng ta cũng có vợ ở nhà.

Có điều gì, trời đất sẽ không tha.

Chỉ đàn ông là kẻ thù, đáng tội,

Còn phụ nữ, làm sao ta giết nổi?

Hãy theo ta, đây là dịp chúng mình

Rửa cho lòng một vết bẩn đáng khinh”.

Rồi chàng chạy theo cầu thang, phá cửa,

Mặc gót chân và áo quần bén lửa,

Mặc khói hun đến ngạt thở, choáng đầu.

Phòng tiếp phòng, chàng kiếm lục hồi lâu

Và tìm thấy - qua lối đi chật hẹp.

Mỗi tên cướp bế một nàng xinh đẹp

Trong vòng tay có thể nói dịu dàng.

Một đoàn quân chuyên cướp phá, ngang tàng

Với phái đẹp, vẫn thường cư xử vậy.

Vì Conard rất quan tâm điều ấy…

Còn cô nàng Conard cứu là ai,

Trong hiểm nguy khói lửa bế ra ngoài?

Là người đẹp của harem, tuy thế

Với Seyd, nàng vẫn là nô lệ.

Gulnare là tên nàng. Thủ lĩnh

Chưa kịp nói để làm nàng bình tĩnh,

Thì sau lưng quân Thổ bỗng ngoái đầu,

Thấy quân thù không bám gót theo sau.

Chúng ngạc nhiên và rồi không chạy nữa.

Bình tĩnh lại, chúng xông vào khói lửa.

Cả Seyd cũng nhận thấy điều này

Rằng toán quân của Conard hôm nay

Không nhiều lắm - ra chỉ vì cái sợ

Làm quân hắn tuy đông mà tan vỡ,

Ôi, Ala! Đức Ala! Trả thù!

Từ xấu hổ thành giận dữ điên mù.

Máu nợ máu! Trả thù hay là chết!

Phút thắng lợi của quân kia đã hết.

Rồi quân Thổ, từng tháo chạy, bị thương,

Giờ đánh lại, anh dũng đến lạ thường.

Conard thấy mối hiểm nguy đe dọa,

Thấy quân mình bị bao vây các ngả,

“Phải phá vây!” chàng ra lệnh, và rồi

Họ điên cuồng chống đỡ lại, than ôi,

Đều vô ích: vòng vây thêm khép chặt.

Họ chiến đấu không còn hy vọng thoát -

Bị tấn công, bị chém giết tứ bề,

Nhưng mỗi người, dù đơn độc, ủ ê,

Cho đến chết vẫn ngoan cường chống trả,

Giữ chặt gươm trong lòng tay lạnh giá.

Trước khi giặc bất ngờ quay chống lại,

Và Conard lao vào phen sống mái

Thì Gulnare và toàn bộ nô tỳ

Được quân chàng nhanh chóng kịp đưa đi

Tới một chỗ an toàn, kiên cố nhất,

Nơi họ nghỉ và lau khô nước mắt.

Nàng Gulnare có đôi mắt đen buồn

Ngồi một mình thờ thẫn nhớ chàng luôn.

Nàng ngạc nhiên: vì sao con người ấy

Lại lịch sự và từ tâm đến vậy?

Và vì sao chàng vấy máu khá nhiều,

Mà dịu dàng hơn Seyd khi yêu?

Seyd chỉ vuốt ve nàng như thể

Một ông chủ vuốt ve nàng nô lệ.

Còn người kia thì vô tư, dịu hiền

Xem cứu nàng là một lẽ tất nhiên.

Một ý nghĩ làm lòng nàng rực lửa:

Ta khao khát muốn gặp chàng lần nữa.

Chàng giúp ta được sống sót trên đời

Khi người tình là Seyd bỏ rơi.

Nàng đã gặp, nàng thấy chàng giữa lúc

Chàng mong chết như mong chờ hạnh phúc.

Bị đánh lui nhưng chẳng rút bước nào

Làm quân thù phải trả giá rất cao.

Nhưng rốt cục, máu đầm đìa, chàng ngã

Và bị bắt. Chàng băn khoăn: thật lạ

Là vì sao chàng không chết lúc này.

Đó là điều chàng tiếc nhất xưa nay.

Chàng đứng đó rất oai nghiêm, cứng rắn

Như chính chàng mới là người thắng trận.

Tuy chàng yếu và suýt ngất, thế mà

Không người nào nhận thấy. Đứng từ xa

Bọn lính Thổ liếc nhìn chàng sợ sệt

Người trước đấy đưa họ gần cái chết.

Còn những tên dẫn chàng vào nhà giam,

Thì buồn thiu vì cái việc phải làm.

Lão thầy thuốc đến thăm - không chạy chữa

Mà nghĩ cách tra tấn chàng thêm nữa.

Lão bắt đeo gông, xích nặng và dài,

Và báo đòn sẽ tra tấn ngày mai.

Vâng ngày mai, mặt trời hồng sắp tắt

Sẽ chứng kiến cảnh hành hình đau nhất

Là bắt đem đóng cọc nhọn hai đầu,

Để mặt trời khi mọc lại hôm sau

Được nhìn thấy chàng chịu sao trò ấy.

Trong tra tấn, xưa hay nay cũng vậy,

Đó là môn ác và hiểm vô cùng.

Vì ngoài đau còn phải khát, nói chung

Rất muốn chết mà không sao chết nổi.

Bao quanh cọc là từng bầy quạ đói.

“Ôi, nước đâu?” không được uống, bởi vì

Hễ uống vào, thần chết bắt mang đi.

Vâng thế đấy, chờ ngày mai, Conard.

Lão thầy thuốc và lính canh cười nhạt,

Bỏ ra đi, để lại một mình chàng

Với gông cùm và dây xích đang mang.

Trong ngọn tháp cao to và tĩnh mịch,

Conard ngồi với hai tay bị xích.

Sau trận cháy, cả Seyd lúc này

Cùng cận thần đều chen chúc về đây.

Mai chàng chết cũng đúng thôi, bởi lẽ

Nếu bị bắt, kẻ thù chàng cũng thế.

Chàng bình tâm nhớ lại việc vừa rồi,

Không lo buồn, một ý nghĩ không nguôi

Làm day dứt, là biết chàng bị bắt,

Mêđôra sẽ thế nào? Chết mất!

Rồi trong cơn đau đớn đến dại đờ,

Chàng vung tay định phá xích; bất ngờ

Chàng chững lại mỉm cười vì chợt hiểu,

Khinh giây phút đã buông mình hèn yếu.

“Để ngày mai có sức chịu nhục hình,

Giờ cái đầu cần yên tĩnh, thông minh”.

Chàng nghĩ thế, lê đến giường, mỏi mệt,

Trong chốc lát đã ngủ say như chết.

Chàng ngủ yên, hơi thở chàng rất nhẹ,

Ôi giá gì được chết luôn nhân thể.

Nhưng kìa ai đang cúi xuống lúc này?

Giặc rút rồi, bè bạn ở xa đây.

Hay thiên thần? Ồ không, một cô gái

Với khuôn mặt của thiên thần sợ hãi,

Cầm trên tay chiếc đèn nhỏ, và nàng

Cố che sao để không chói mắt chàng,

Đôi mắt nhắm để tránh nhìn đau khổ,

Có thể mở, nhưng nhắm ngay sau đó.

Cô gái ấy mắt màu đen, má hồng,

Tóc gợn sóng đính kim cương, bập bồng.

Đôi chân nhỏ để trần đi rất nhẹ,

Trắng như tuyết và bước chân rất khẽ.

Nhưng làm sao nàng tới được nơi này,

Giữa bốn bề là lính gác? Xưa nay

Khi phụ nữ đang yêu hay đau khổ

Thì không gì, không gì ngăn được họ.

Ôi, Gulnare, nàng thao thức đợi chờ

Cho đến lúc Seyd ngủ, bất ngờ

Lấy của hắn chiếc nhẫn to, vàng chói

Mà ai thấy cũng im, không đươc hỏi.

Rồi nàng đi, mang chiếc nhẫn bên mình

Như chiếc bùa hộ mệnh, gặp lính canh.

Những người lính vừa đánh nhau trước đó,

Cũng muốn ngủ như tù nhân của họ.

Và vươn vai, và ngáp, họ ngẩng đầu

Chỉ lướt nhìn chiếc nhẫn, một lúc sau

Lại ngủ tiếp, để nàng đi không hỏi,

Nàng là ai, cần gì trong đêm tối.

Nàng ngạc nhiên: “Chàng ngủ say, trong lúc

Người khác thức, nghĩ về chàng đã khóc.

Mà sao ta luôn bối rối, bần thần?

Gì khiến chàng thành hấp dẫn, quen thân?

Vâng, chính chàng cứu ta và cũng vậy,

Cứu bạn ta - ta biết ơn điều ấy…

Nhưng mà thôi, phải khe khẽ. Trông kìa,

Chàng trở mình, chàng đã tỉnh rồi kia”.

Conard tỉnh, ngẩng đầu nhìn, dụi mắt,

Không thật hiểu đang mơ hay là thật.

Chàng giơ tay, tiếng gông xích lúc này

Báo rằng chàng còn đang sống. “Ô hay,

Cái gì kia trước mắt ta, không lẽ

Lính coi tù ở đây xinh đẹp thế?”

“Chàng không biết em đâu, em là người

Chàng đã cứu, em chịu ơn suốt đời,

Một việc tốt rất ít khi chàng có.

Chàng cứu em thoát khỏi vòng lửa đỏ.

Em không biết vì sao em đến đây.

Giữa hiểm nguy và đêm tối thế này,

Nhưng em sợ chúng làm chàng chết mất”.

“Thưa người đẹp, ở đây cô duy nhất

Là người mong cho tôi sống. Không cần!

Phải dành quyền cho chúng giết tù nhân.

Nhưng dù sao, tôi phải khen một lẽ:

Người rửa tội cho tôi xinh đến thế”.

Không ít khi cái đau khổ nhất đời

Lại thản nhiên kèm theo một tiếng cười.

Cười cũng chẳng làm vợi đi đau khổ,

Nhưng chàng cười, đáng ngạc nhiên điều đó.

Những người tốt, cao thượng và thông minh

Vẫn cười vui nhận cái án tử hình.

Tiếng cười ấy muốn lừa ai cũng dễ

Nhưng lừa chính bản thân thì không thể.

Gì thì gì, với Conard hôm nay,

Dẫu buồn đau nhưng quả tiếng cười này

Đã xóa sạch các nếp nhăn trên mặt.

Đây lần cuối chàng cười vui vẻ nhất.

Mà chúng ta ai không biết vui cười?

Chỉ những anh hay lo và chán đời.

“Đòn số phận dành cho chàng đã định.

Em sẽ cố giúp chàng, thưa thủ lĩnh.

Em sẽ xin Seyd hộ. Lúc này

Chàng khó lòng trốn ra khỏi nơi đây

Vì tháp cao, được canh phòng chắc chắn.

Em sẽ xin kéo dài ngày xử án.

Đừng mong hơn, tạm thế. Nhỡ có gì

Là mạng chàng, và em nữa rất nguy”.

“Cô nói đúng, tôi sẽ chờ tất cả.

Tới tận đáy, than ôi, tôi đã ngã,

Tôi còn lo ngã đâu nữa? Mà rồi

Xin cô đừng vất vả khuyến khích tôi

Trốn khỏi đây - một việc làm đáng ghét.

Quân tôi chết, sao tôi không thể chết?

Thêm vào đó, tôi còn có một người,

Một cô gái mà tôi yêu nhất đời.

Tôi đã mất các bạn bè thời trẻ,

Thuyền và gươm, và tình yêu, Thượng đế.

Tôi ngày xưa xa Thượng đế để rồi

Giữa phút này Ngài đã bỏ rơi tôi.

Tôi không khóc van xin Ngài giúp đỡ

Như một kẻ nhát hèn kêu vì sợ.

Mặc thanh gươm đã tuột khỏi tay này -

Thanh gươm thần là bạn quý xưa nay,

Mặc thuyền tôi bị đánh chìm. Tuy thế

Cho cô gái tôi yêu, tôi nhỏ lệ.

Chỉ người yêu giữ tôi lại với đời,

Nhưng tin này làm nàng chết mất thôi.

Vâng, Gulnare, tôi chưa bao giờ thấy

Cô gái nào xinh như cô, quả vậy…”

“Chàng đang yêu? Yêu người khác, người nào?

Mà điều này… là rất tốt, không sao.

Không, không sao, tuy kể ra người ấy

Thật hạnh phúc được chàng yêu như vậy.

Không như em, luôn trống trải trong lòng,

Luôn thở dài, mơ ước hão, chờ mong…”

“Nhưng không lẽ cô không yêu, kính trọng

Người cô đã từng yêu và chung sống?”

“Yêu Seyd? Ồ không, không, em chỉ cố

Không cưỡng lại những vuốt ve thô lỗ.

Sâu trong tim, em đã hiểu một điều:

Bị cầm tù, không thể có tình yêu.

Vì suy kỹ, em chỉ là nô lệ

Được hắn yêu, tưởng giàu sang nhờ thế

Nhưng nhiều khi em đã tự hỏi lòng:

Yêu hắn à? và đã trả lời: Không!

Thà nô lệ suốt đời hơn nhẫn nhục

Làm vợ hắn mà không hề hạnh phúc.

Còn hôm nay, nếu em nhỡ yếu mềm

Cũng xin chàng chớ hiểu lệch về em.

Em chỉ muốn được giúp chàng thoát nạn,

Như chàng đã giúp em và các bạn,

Để người yêu và chàng lại sum vầy -

Một mối tình em khao khát lâu nay.

Thôi, tạm biệt, trời sáng rồi, tạm biệt.

Hãy tin em: ngày mai chàng không chết”.

Rồi rất khẽ, nàng ôm dây xích sắt

Vào ngực mình, nàng hôn, và biến mất

Như giấc mơ, như ngọn gió nhẹ nhàng.

Chàng tự hỏi, phải chăng đã thấy nàng?

Và phải chăng bây giờ chàng đơn độc?

Kia, dây xích đang long lanh hạt ngọc -

Giọt lệ rơi từ đôi mắt u huyền

Được thánh thần và đau đớn làm nên.

Ôi nước mắt của đàn bà, trong đấy

Là sức mạnh, là hiểm nguy, cạm bẫy.

Trong bàn tay của phái yếu đồng thời

Nó là gươm, là lá chắn che đời.

Hãy cẩn thận, hãy lánh xa, vì nó

Mà Lý trí phải hóa điên, khốn khổ.

Không đúng ư, Cleopatre, đàn bà,

Chính là người đã đánh bại Xêda.

Cũng không ít các anh hùng, hiệp sĩ

Vì nước mắt đàn bà mà nhụt chí,

Phải mang gông, phải chịu nhục suốt đời,

Để chiều lòng một cô gái lả lơi.

Trời hửng sáng, tia mặt trời run rẩy

Đang chiếu lên mặt chàng không động đậy.

Chàng hôm nay rất có thể thành mồi

Cho một bầy quạ đói rỉa, than ôi,

Chúng sà xuống, lượn từng vòng, đáng ghét

Trong khi chàng nằm im không hay biết.

Rồi phương Tây mặt trời lặn, đêm về

Sương đặc dần, cơn mát ẩm trời khuya

Làm sống lại bốn xung quanh tất cả,

Vâng tất cả, chỉ trừ chàng lạnh giá.

Thứ Tư, 11 tháng 3, 2020

Don Juan

BEPPO

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Tìm kiếm Blog này