DANH NHÂN VIỆT 56

 

 

THƠ NGUYỄN DU, trích

 

1

Nằm mơ hái sen

Bài một

 

Buộc chặt quần cánh bướm.

Chèo thuyền hái sen chơi.

Nước hồ xanh lấp lánh.

Trong bóng nước có người.

 

2

Nằm mơ hái sen

Bài ba

 

Hẹn với cô hàng xóm

Sáng cùng đi hái sen.

Đến lúc nào chẳng biết,

Chỉ nghe cười kề bên.

 

3

Ngẫu hứng

Bài hai

 

Hoa lau màu trắng, cúc vàng hoe.

Nghìn dặm đêm dài chợt nhớ quê.

Ngồi dậy nâng rèm nhìn trăng sáng,

Nhưng trăng dày đặc bóng cây che.

 

4

Ngẫu hứng

Bài ba

 

Một hàng cây chuối sát bờ ao.

Nửa gian nhà bếp khói bốc cao.

Tiếc cỏ trên sân ai nhổ sạch.

Gió xuân có thổi, biết phương nào?

 

5

Ngẫu hứng

Bài bốn

 

Trông thật đáng thương cái bác này.

Nón mê, áo rách, mặt xanh gầy.

Tránh người, né bước theo đường nhỏ.

Chắc khách Long Thành mới đến đây.

 

6

Chợt hứng thành thơ

 

Tín Dương, kèn sáo não nùng thay.

Thu hết, Hà Nam 1) lá rụng đầy.

Vời vợi nhớ quê, buồn ngoái lại,

Chỉ thấy trời Nam mây trắng bay.

 

(1) Tín Dương, Hà Nam - các địa danh ở Trung Quốc mà Nguyễn Du đã qua khi đi sứ đến Bắc Kinh.

 

7

Cảm hứng đầu thu

 

Gió lạnh trên hồ, rụng lá cây.

Bị ướt, ve sầu kêu suốt ngày.

Có điệu thanh hương trong tiếng ấy.

Không phải người buồn, không thấy hay.

 

8

Khất thực

 

Kiếm dài ngạo nghễ, dáng ăn chơi.

Ba chục năm qua lấm bụi đời.

Văn chương chữ nghĩa toàn vô bổ.

Nay cam khất thực chút tình người.

 

9

Cảm hứng ngẫu nhiên

 

Tín Dương, kèn thổi não nề thay.

Hơi thu tràn ngập mảnh đất này.

Chợt nhớ quê hương xa vạn dặm.

Ngoái lại, thấy nhiều mây trắng bay.

 

10

Chiều trên cầu Hoàng Mai

 

Dìu dịu bên trên vệt ráng hồng.

Dưới cầu lơ lửng nước về đông.

Nguyên khí nổi chìm ngoài biển biếc.

Khói chiều nhàn nhạt giữa dòng sông.

Trên ghe gối áo, ông chài ngủ.

Thổi sáo chăn trâu trẻ giữa đồng.

Văn vật đất xưa toàn kẻ sĩ,

Sao anh cứ phải vấn vương lòng?

 

11

Ngẫu hứng ngày xuân

 

Trời xấu, cài then, ngày tiếp ngày

Tiết trời thay đổi chẳng hề hay.

Một năm làm khách nơi Quỳnh Hải.

Không biết từ đâu xuân lại đây.

Buồn nhìn cỏ biếc bờ Nam Phố,

Chợt thấy cành mai trong bụi cây.

Ông lão nhà bên ra đầu xóm,

Uống bình rượu nhạt đã ngà say.

 

12

Không ngủ được

 

Đêm lạnh dài bất tận.

Trống canh điểm trên lầu.

Nhớ nhà không ngủ được.

Ếch nhái kêu vườn sau.

Bếp bỏ hoang gió thổi.

Nhà tối, chợt buồn rầu

Thấy nghiệp văn sao khổ.

Muốn hỏi trời, hỏi đâu?

 

13

Lại qua đèo Tam Điệp

 

Tam Điệp lưng chừng mây.

Khách từ xa tới đây

Nhìn thấy thuyền dưới biển.

Bạt ngàn núi và cây.

Đã chớm thu, trời lạnh.

Sương tan, núi thêm gầy.

Ngoái lại nhìn quê cũ,

Khách chạnh lòng phút giây.

 

14

Sống trong núi, cảm hứng

 

Phía nam nghìn dặm cách Tràng An.

Núi sâu có kẻ sống an nhàn.

Suốt ngày tha thẩn nơi vườn thuốc.

Then cài, trúc mọc sát lan can.

Nhớ quê khắc khoải đêm trăng sáng.

Đầu mùa thấy nhạn, nghĩ miên man.

Các em trai gái không tin tức,

Không lời nhắn nhủ báo bình an.

 

15

Ở nơi u tịch

 

Trong gió hoa đào tơi tả rơi.

Liếp lệch, nhà nghèo, sống thảnh thơi.

Trọ lâu quên cả mình là khách.

Hết năm mới nhớ mình già rồi.

Ở nhờ, không dám khoe tài giỏi.

Thời loạn ai khôn, biết sợ người.

Bạc tóc, long đong vô tích sự.

Khăn xếp trên đầu gió thổi rơi.

 

16

Cảm hứng lan man

Bài một

 

Phó mặc cuộc đời con tạo quay,

Bên sông, sát biển, sống qua ngay.

Chẳng mơ lầu son hay gác tía,

Hư danh vẫn bám tấm thân gầy.

Đã ba năm bệnh, nghèo không thuốc.

Ba chục năm buồn sống lắt lay.

Nhớ quê vời vợi xa nghìn dặm.

Ngẫm thẹn xe thô, ngựa yếu gầy.

 

17

Cảm hứng lan man

Bài hai

 

Túi rỗng trên vai, như gió đông,

Đi hết đầu sông đến cuối sông.

Tấm thân sáu thước trôi vô định.

Văn chương kiết xác vẫn đèo bòng.

Mũ vàng đạo sĩ thường hay đội.

Tóc bạc lòa xòa như kẻ ngông.

Xưa nay thực sự làm sao xuyến,

Là dãy núi xanh nhuộm ráng hồng.

 

18

Đêm xuân

 

Hoàng hôn làm nhạt nắng chiều xuân.

Bên sông bóng liễu xạm đen dần.

Rồi đêm, xuân ngập trong mưa gió.

Bệnh tật, giang hồ kiếm miếng ăn.

Nhớ quê lòng gửi theo trăng sáng.

Làm khách lâu ngày, lệ ướt khăn.

Bên xóm Nam Đài sông Quế chảy,

Mang theo kim cổ, chuyện xa gần.

 

19

Bài thơ lưu lại khi chia tay ông bạn họ Nguyễn

 

Gió lùa tay áo chốn rừng cây.

Trò chuyện đến khuya, cạn chén này.

Thời loạn nhìn gươm lòng luống thẹn.

Dùng dằng đất khách lúc chia tay.

"Cao sơn, lưu thuỷ" không người hiểu.

Chân trời góc bể tìm đâu đây?

Bờ nam xin gửi vành trăng nhỏ

Soi sáng lòng ta những tháng ngày.

 

20

Thu sang

 

Thời gian lặng lẽ cứ trôi dần.

Héo tàn nhanh chóng, cảnh mùa xuân.

Heo hắt một mình nơi đất khách.

Thu về lá úa rụng đầy sân.

Gió tây rung nhẹ rèm trên gác.

Xóm nghèo, sương sớm vướng vào chân.

Buồn đến bạc đầu còn ôm hận,

Gỡ rối lòng tơ chẳng biết lần.

 

21

Đêm thu

Bài một

 

Sương trắng, bầu trời chi chít sao.

Dế kêu buồn bã phía bờ rào.

Lá thu muôn dặm rơi xào xạc.

Không mây, se lạnh, trời xanh cao.

Sông núi, thật may, thương khách trọ.

Tuổi già, tóc bạc, cảnh buồn sao.

Hết năm vẫn bệnh, kề bên cạnh

Sông Quế như xưa, vẫn dạt dào.

 

22

Đêm thu

Bài hai

 

Rét ngọt, thu già, sương trắng rơi.

Cây cỏ tiêu điều, héo khắp nơi.

Khêu đèn lặng lẽ, đêm lâu sáng.

Xõa tóc, ngồi lo chuyện cuối đời.

Nhiều năm đơn độc, nhìn sông núi,

Xót cảnh xa quê, sống đất người.

Rét sớm mới hay không áo mặc.

Tiếng chày đập vải vẫn không ngơi...

 

23

Tạp ngâm

 

Đi khắp chân trời đến biển xa.

Nơi chân chạm đất, ấy là nhà.

Suốt đời tâm nguyện không làm ác,

Với lũ nhặng ruồi, luôn lánh xa.

Thân trai nhìn kiếm mà thêm thẹn.

Thấy đời oan trái, lệ tràn ra.

Đóng cửa, không hay xuân sớm, muộn.

Chỉ thấy mặt đường ngập xác hoa.

 

24

Cảm tác khi qua sông Phú Nông

 

Ngày tiếp ngày sông Nông

Cuồn cuộn chảy về đông.

Nay về đây, tóc bạc,

Nhìn núi xanh, chạnh lòng.

Ngày xuân, thuyền đông đúc.

Cỏ xanh rờn mênh mông.

Khách bồi hồi xúc động.

Thành cổ đứng bên sông.

 

25

Đêm trong xóm

 

Đầu thôn Thanh Thảo một ông già.

Phía nam sông chảy, sáng xa xa.

Lên mặt nước ao trăng soi bóng.

Đèn chiếu lắt lay nửa vách nhà.

Già còn chưa biết mình đang vụng.

Bây giờ mới nuối những ngày qua.

Năm năm làm bạn cùng dân xóm.

Ngạo nghễ cười vang bên khóm hoa.