Ngô Thì Nhậm

 

NGÔ THÌ NHẬM

(1746 - 18030

 

Ông là một nhân sĩ,

Một nhà văn lừng danh.

Có công giúp Nguyễn Huệ

Đánh bại quân Nhà Thanh.

 

Ông xuất thân quyền quý.

Quê ở Tả Thanh Oai,

Huyện Thanh Trì , Hà Nội.

Có đức và có tài.

 

Bố là Ngô Thì Sĩ,

Quan lớn của triều đình.

Ông thành đạt rất sớm,

Một phần nhờ bố mình.

 

Vốn là người dĩnh ngộ

Và thông minh khác thường.

Chưa tròn mười chín tuổi

Ông đỗ đầu Thi Hương.

 

Trước đó, mười sáu tuổi,

Đã viết cuốn văn xuôi

Là Nhị Thập Tứ Sử.

Gây ngạc nhiên nhiều người.

 

Năm Một Bảy Sáu Tám

Ông thi đỗ Giải Nguyên.

Làm Hiến Sát Phó Sứ

Vùng Hải Dương, Hưng Yên.

 

Cùng với Phan Huy Ích,

Bảy năm sau, lại thi,

Đỗ Tiến Sĩ Tam Giáp.

Một thành tích diệu kỳ.

 

Đó là bậc cao nhất

Về học vấn bấy giờ.

Chúa Trịnh Sâm rất quý,

Thường đàm đạo văn thơ.

 

Năm Một Bảy Bảy Tám

Là Đốc Đồng Thái Nguyên,

Kiêm Đốc Đồng Kinh Bắc.

Lo canh giữ vùng biên.

 

Cha ông, Ngô Thì Sĩ.

Dù nhiều tuổi hơn con,

Nhưng đồng thời, đồng chức

Là Đốc Đồng Lạng Sơn.

 

Không phụ lòng vương thượng,

Ngô Thì Nhiệm nhiều lần

Đã dâng biểu đề nghị

Các chính sách cách tân.

 

Như biểu về Giáo Nghị,

Pháp, Chính Nghị, tuy nhiên,

Triều Lê - Trịnh đang mạt,

Nên khen thì vẫn khen

 

Mà không thể thực hiện.

Cũng tiếc cho nước ta,

Bỏ nhỡ một cơ hội

Để chấn hưng nước nhà.

 

Khi Quang Trung Nguyễn Huệ

Đưa quân ra Bắc Hà,

Ông về quê ở ẩn,

“Làm thuốc và nuôi gà”.

 

Năm Một Bảy Tám Tám,

Ra Bắc lần thứ hai,

Nguyễn Huệ bèn xuống chiếu

Cho tìm người hiền tài.

 

Cùng nhiều nhân sĩ khác,

Ông theo vua Quang Trung.

Được vua rất quý mến

Và tin tưởng vô cùng.

 

Rồi ông được cất nhắc

Làm Bộ Lại Thương Thư.

Chức quan cao cấp nhất

Trong triều đình bấy giờ.

 

Khi Chiêu Thống cầu viện,

Hăm chín vạn quân Thanh

Kéo sang đánh Nguyễn Huệ,

Ông cho quân, rất nhanh

 

Rút về trấn Tam Điệp,

Vũng hiểm ở núi non.

Góp phần rất to lớn

Chiến thắng của Tây Sơn.

 

Sau chiến thắng lần ấy,

Nhanh chóng và tài tình,

Ông được Nguyễn Huệ chọn

Làm Thượng Thư Bộ Binh.

 

Đồng thời ông đảm nhiệm

Việc trao đổi ngoại giao

Với Nhà Thanh, là việc

Được đánh giá rất cao.

 

Ông từng là chánh sứ

Hai lần sang Trung Hoa.

Nhờ đối đáp rất giỏi

Nên giảm được bất hòa.

 

Ông là người tìm thấy

Miếu thờ Hai Bà Trưng

Ở Hồ Nam, Trung Quốc,

Nằm khuất giữa cánh rừng.

 

Ai đó đã xây nó

Đề tưởng nhớ Hai Bà

Đã một thời oanh liệt

Chống lại giặc Trung Hoa.

 

Khi chiến tranh kết thúc,

Ngô Thì Nhậm một lòng

Giúp vua khôi phục lại

Nghề thủ công, nghề nông.

 

Một loạt chính sách mới

Về quản trị quốc gia

Và phát triển kinh tế

Cũng được ông đưa ra.

 

Sau khi Quang Trung mất,

Năm Một Bảy Chín Hai,

Ông về quê đọc sách,

Vui thú với trúc mai.

 

Sau đó thành đệ tử,

Của trường phái Thiền Tông.

Viết Trúc Lâm Tông Chỉ,

Một tác phẩm cao tầm.

 

Khi Tây Sơn bị diệt,

Cùng với rất nhiều người,

Ông bị Gia Long bắt,

Bị đánh đau bằng roi.

 

Không ngờ roi tẩm độc.

Khi được đưa về nhà

Thì ngấm độc rồi chết.

Thật buồn, thật xót xa.