Cổ Tích Việt Nam

Cổ Tích Việt Nam

RÉT NÀNG BÂN

Ngày xưa ở làng nọ,

Có gia đình nông dân

Sinh được cô con gái,

Âu yếm gọi là Bân.

Bân lớn lên, khỏe mạnh,

Chất phác và nhu mì.

Không thật nhanh nhẹn lắm,

Nhưng chu đáo cực kỳ.

Đó là một cô gái,

Thùy mị và hiền lành.

Xinh đẹp, dẫu không phải

Loại nghiêng nước nghiêng thành.

Ai ai cũng yêu quí

Cô gái ấy nông dân.

Yêu đến mức trìu mến

Gọi cô là Nàng Bân.

Như mọi cô gái khác,

Đến tuổi, nàng lấy chồng.

Nàng tràn trề hạnh phúc.

Lúc ấy mới đầu đông.

Thấy chiếc áo chồng mỏng,

Nàng muốn may cho chàng

Một chiếc mới thật ấm,

Thật đẹp bằng lụa vàng.

Và thế là, sốt sắng,

Nàng làm việc đêm ngày,

Hết nuôi tằm, dệt lụa

Lại hí húi khâu may.

Mọi cái đều tuyệt diệu.

Nhưng nàng không hài lòng.

Muốn tuyệt diệu hơn nữa,

Vì rất thương yêu chồng.

Vì sự yêu thương ấy,

Vì muốn phải tuyệt vời,

Nàng đã phải làm việc

Ròng rã mấy tháng trời.

Cuối cùng, rất mãn nguyện,

Chiếc áo đã làm xong.

Chợt nàng ôm mặt khóc

Vì trời đã hết đông.

Vì tình cảm gửi gắm

Vào chiếc áo quá nhiều,

Mà chiếc áo không kịp

Làm ấm lòng người yêu.

Tiếng khóc ấy tấm tức

Bay đến tai Ngọc Hoàng.

Ngài nghe, rất xúc động,

Quyết định sẽ giúp nàng.

Thế là đang ấm áp,

Và dẫu đã tháng Ba,

Trời tự nhiên trở rét,

Nhè nhẹ trên làn da.

Nàng Bân thì sung sướng

Mặc chiếc áo cho chồng.

Chiếc áo người vợ tặng,

Dù đã hết mùa đông.

Từ đấy, xuân đang đến,

Nhưng ở nơi dương trần

Thường có một đợt rét,

Gọi là rét Nàng Bân.

THẰNG CUỘI

Xưa có một chàng trẻ,

Vốn là con nhà lành.

Do cuộc đời đưa đẩy

Thành láu lỉnh, ma lanh.

Cậu này tên là Cuội.

Lúc được gọi là chàng.

Lúc là thằng, tóm lại,

Tư cách rất làng nhàng.

Cuội mồ côi từ bé,

Sống với chú thím mình.

Nổi tiếng rất lém lỉnh

Và cũng khá thông minh.

Một gã phú ông nọ

Muốn thử tài cậu này,

Mời cậu đến, và nói:

“Bây giờ tao ngồi đây.

Mày giỏi thì cố thử

Lừa tao ra khỏi nhà.

Lừa được, tao sẽ thưởng.

Không thì ăn roi da”.

Cuội gãi đầu, nhăn mặt:

“Con thua ông vụ này.

Nhưng ông ra ngoài ngõ,

Con lừa được vào đây!”

Gã phú ông tưởng thật,

Liền vội vàng đi ra.

“Đấy, ông xem, cuội nói.

Ông đã ra khỏi nhà!”

Thấy mình bị mắc lỡm,

Dù giận muốn phát điên,

Gã cũng phải lận túi,

Cho Cuội mười quan tiền.

*

Gia đình chú thím Cuội,

Không giàu cũng không nghèo,

Nuôi được đàn gà mái

Và thêm một con heo.

Một con heo rất béo.

Cuội đem bán lấy tiền

Nhân một hôm chú thím

Đi vắng hai ngày liền.

Cậu xin ông hàng thịt

Chiếc đuôi con heo này.

Rồi ra vườn, cắm xuống

Luống rau đang mọc dày.

Chú thím về, hớt hải,

Cậu kêu to: “Ôi, ôi,

Diêm Vương cho người bắt

Con lợn béo mất rồi”.

Rồi cậu dẫn bà thím

Ra vườn, nói: “Đây, đây.

Con lợn chui xuống đất.

Còn lại chiếc đuôi này!

Giờ thím giữ chặt nhé.

Cháu lấy cuốc đào lên”.

Người đàn bà tội nghiệp

Vừa sợ vừa xót tiền,

Cong người, tay túm chặt,

Mặt nhễ nhại mồ hôi,

Bà giữ rồi bà kéo.

Thế là bật chiếc đuôi.

Cuội kêu lên: “Ấy chết!

Tại thím quá mạnh tay

Nên đuôi heo bị đứt.

Giờ biết làm sao đây?”

Bà thím nghe cháu nói,

Tưởng lỗi do chính bà.

Thôi thì đành chấp nhận,

Dẫu tiếc tiền, xót xa.

*

Ngoài cái vụ đuôi lợn,

Thằng cháu bà về sau

Còn lừa nhiều vụ nữa.

Mà vụ nào cũng đau.

Nào nó lừa ông chú

Suốt ngày ôm thúng phân.

Nào lừa bà thím chết,

Mà lừa rất nhiều lần.

Cuối cùng, không chịu nổi,

Thương thì thương, ông bà

Cho cậu nắm cơm vắt

Rồi đuổi ra khỏi nhà.

*

Không buồn cũng không tiếc,

Cuội khăn gói ra đi.

Hay tay còn tung tẩy,

Như không hề hấn gì.

Đến trưa, trời nóng nực,

Chợt thấy một dòng sông.

Cậu liền nhảy xuống tắm,

Cứ gọi là tồng ngồng.

Trong túi cậu lúc ấy

Có mấy chục đồng chinh.

Sợ để trên bờ mất,

Nên đã mang theo mình.

Một ông quan cưỡi ngựa

Đi ngang qua, ngạc nhiên

Thấy Cuội vừa lặn ngụp,

Tay vừa giơ xâu tiền.

“Mày làm gì dưới ấy?”

Quan hỏi. “Bẩm, hôm nay

Có người rơi nén bạc

Và nén vàng ở đây.

Tiền đồng thì nhiều lắm.

Đây, con vớt được tiền...”

Ông kia nghe, lập tức

Máu tham chợt nổi lên:

“Mày tắm thế là đủ.

Bây giờ đến lượt tao.

Tắm nhiều không có lợi.

Nào, lên bờ, nhanh nào!”

Cuội lên, vờ miễn cưỡng,

Chờ ông kia xuống sông,

Liền mặc bộ quần áo

Và đội mũ của ông

Rồi phóng ngựa đi thẳng,

Mặc ông kia kêu la.

Ông phải mặc áo Cuội,

Rồi đi bộ về nhà.

*

Cuội cứ đi, đi mãi,

Tới một vùng núi đồi

Có cây cao, cỏ tốt

Và lạ, rất nhiều voi.

Cậu xuống ngựa, ngồi nghỉ,

Tựa lưng vào gốc cây.

Rồi bất chợt nghĩ được

Một kế này rất hay.

Cậu đào một chiếc hố

Khá to và khá sâu.

Đủ to để voi sập,

Chổng đít và lút đầu.

Nhưng cũng không đủ rộng

Để voi tự thoát ra.

Nhờ thế Cuội nhanh chóng

Tóm được chú voi già.

Cậu lấy con dao nhọn

Khoét một lỗ thật sâu

Vào đít con voi ấy.

Và rồi, một chốc sau

Rất nhiều chim bay đến,

Phải hàng trăm, hàng ngàn.

Chúng chui hẳn vào bụng,

Tranh nhau ăn ruột gan.

Khi đoán ăn đã hết,

Cuội bịt đít con voi

Bằng búi giẻ rất chặt,

Tót lên lưng, và rồi

Cậu đạp chân thật mạnh.

Cả bầy chim bên trong

Sợ quá, cùng vỗ cánh

Đưa con voi lên không.

Thế là con voi chết

Thành con voi biết bay.

Cậu thích thú du ngoạn

Đúng ba đêm, ba ngày.

Cuối cùng, cậu nhìn xuống,

Chợt thấy một thành đô,

Người đi lại tấp nập,

Nhiều lâu đài cao to.

Cậu tò mò muốn biết

Nơi ấy là nơi nào,

Bèn ngừng chân, không đạp.

Con voi tít trên cao

Liền từ từ hạ xuống,

Đúng ngay giữa sân rồng,

Nơi có vua, hoàng hậu

Và cận thần rất đông.

Tất cả đều cúi rạp,

Tưởng Cuội là thần linh

Cưỡi voi thần hạ giới

Thăm kinh đô của mình.

Đích thân vua cung kính

Mời dẫn Cuội vào cung.

Suốt một ngày đàm đạo,

Ca hát và tiệc tùng.

Khi đã bớt sợ hãi,

Nhà vua, vốn tò mò,

Hỏi xin cưỡi voi thử.

Cuối cùng, Cuội cũng cho.

“Nhưng bệ hạ, cậu nói,

Phải đổi áo cho ta.

Chiếc áo bào ngài mặc

Thêu rồng phượng và hoa.

Sau đó ngài sẽ mặc

Bộ quần áo cũ này.

Vì quen, không làm thế,

Con voi sẽ không bay.

Hơn thế, khi ra biển,

Ngài phải ngoái đằng sau,

Mở cái nút phía đít

Để voi bay được lâu”.

Ông vua liền đồng ý.

Thay đổi quần áo xong,

Nhảy lên voi, con vật

Từ từ bay lên không.

Vua kêu lên thích thú.

Tiếng reo hò vang thành.

Tung hô vua vạn tuế.

Và khi tới biển xanh,

Chợt nhớ lời Cuội dặn,

Vua cẩn thận ngoái đầu,

Mở cái nút phía đít

Để voi bay được lâu.

Cả đàn chim bị nhốt

Trong bóng tối lâu ngày,

Bây giờ thấy ánh sáng,

Liền vội bay ra ngay.

Và thế là nhanh chóng

Cả voi và cả vua

Trở thành miếng mồi béo

Cho các loài cá, cua.

Trong khi đó thì Cuội,

Áo bào mặc trên người,

Trở thành vua nước ấy,

Hưởng hạnh phúc suốt đời.

THẦY HÍT

Ngày xưa ở làng nọ

Có một đôi vợ chồng.

Vợ thì rất tần tảo,

Mà chồng thì ngồi không.

Anh chàng ngồi không ấy

Bị làng xóm cười chê.

Cô vợ khuyên chịu khó

Đi học lấy một nghề.

Anh chàng đành khăn gói,

Đi gần rồi đi xa

Mà vẫn không học được,

Đành phải quay về nhà.

Xấu hổ, lo vợ mắng,

Anh chàng chưa dám vào.

Đứng nấp sau tấm vách,

Xem binh tình thế nào.

Một lát sau, cô vợ

Đi chợ về, trong tay

Xách năm chiếc bánh lá,

Rồi bảo con thế này:

“Ba đứa ăn ba chiếc.

Còn hai chiếc bánh kia

Nhớ cất trong vại gạo,

Để phần bố lúc về.”

Anh chồng nghe, mừng quá,

Lén ra ngõ, và rồi

Đi vào nhà, oai vệ,

Với nụ cười trên môi.

“Học được nghề rồi chứ?”

Cô vợ hỏi. “Tất nhiên”.

“Nghề gì?” “Nghề Thầy Hít.

Giấu đâu là biết liền!”

“Vậy thử hít mà biết

Ở đâu trong nhà này

Hai chiếc bánh thiếp giấu,

Phần của chàng hôm nay”.

Anh chồng nhăn mũi hít,

Trịnh trọng và rất lâu:

“Hãy đi vào vại gạo

Lấy bánh ra đây, mau!”

Cô vợ vui, vui lắm,

Thấy chồng học được nghề.

Liền chạy đi khắp tổng,

Gặp người nào cũng khoe.

Vừa hay, bà hàng xóm

Mất ổ lợn sáu con.

Liền nhờ Thầy Hít giúp,

Hứa không quên trả ơn.

May sáng sớm hôm ấy,

Khi đi ỉa ngoài đồng,

Anh chàng thấy ổ lợn

Ai đó giấu bên sông.

Vậy là lại trót lọt.

Bà kia cho anh chàng

Ba con lợn đã hứa.

Kiếm ăn thật dễ dàng.

*

Cô vợ liền vội vã

Khoe với bố mẹ mình

Về anh chồng Thầy Hít,

Tài giỏi và thông minh.

Bố cô không tin lắm:

“Thử bảo nó sang đây.

Ta đang có hũ bạc

Chôn kỹ dưới gốc cây.

Gốc cây táo bên giếng.

Nếu chồng con tìm ra,

Ta sẽ cho một nửa,

Về mà xây cái nhà!”

Khốn nỗi, ông không biết

Rằng Thầy Hít, rể ông,

Đã lén đi theo vợ

Nên biết tỏng tòng tong.

Thầy vội vã quay lại,

Nằm chờ sẵn ở nhà.

Còn ra chiều miễn cưỡng

Phải “đi thăm ông bà”.

Thầy đoán đúng và lấy

Nửa hũ bạc ngon lành.

Tiếng tăm càng lừng lẫy.

Bay đến tận kinh thành.

*

Mà kinh thành lúc ấy

Đang nhao nhác, bàng hoàng,

Vì đôi rùa bị mất.

Một bạc và một vàng.

Đó là món bảo vật

Vua thiên triều Trung Hoa

Tặng cho vua Đại Việt.

Nhất định phải tìm ra!

Vua liền sai sứ giả

Đem tờ chiếu của mình

Tìm đến nhà Thầy Hít

Để rước thầy về kinh.

Thầy Hít nằm trên kiệu

Lo có thể lần này

Sẽ bị vua trị tội,

Ngựa xéo hoặc voi dày.

Lo đến mức sợ quá,

Khi đi ngang dòng sông,

Thầy nhảy ùm xuống nước,

Thà chết trước cho xong.

Hai người lính khênh kiệu

Vớt thầy lên, vỗ về.

Thầy mắng: “Bọn mày láo,

Ta xuống hỏi Thủy Tề

Để xin ngài cho biết

Ai lấy cắp đôi rùa.

Ta sẽ bắt bọn chúng

Trả lại cho nhà vua”.

Nói vậy nhưng trong bụng,

Sợ đến co rúm người.

Thầy vừa nằm trên kiệu,

Vừa lẩm bẩm thành lời:

“Bụng làm thì dạ chịu,

Giờ biết trách ai đây?

Chắc chắn sẽ chết thảm.

Khó thoát được vụ này”.

Hai tên lính khênh kiệu

Nghe thế, lén thở dài.

Một đứa tên là Bụng.

Dạ là đứa thứ hai.

Chính chúng đã câu kết

Với thủ kho nhà vua

Ăn cắp và đang giấu

Vật bảo bối, đôi rùa.

Lúc nãy nghe Thầy nói

Vừa gặp Thủy Tề xong.

Giờ nhắc tên Bụng, Dạ.

Tức thầy đã biết tong.

Hai đứa liền cuống quýt

Thú tội hết với thầy.

Rồi khai đôi rùa ấy

Giấu chỗ này, chỗ này.

Chúng xin thầy lượng xá

Không nói với nhà vua

Rằng chúng đã trót dại

Dám ăn trộm đôi rùa.

Thầy Hít nghe, đồng ý,

Giục nhanh chóng về kinh.

Là nơi Thầy được thưởng

Nhờ chiếc mũi tài tình.

*

Chẳng bao lâu sau đó

Có sứ thần Trung Hoa

Đến xin Thầy giúp đỡ,

Mang theo rất nhiều quà.

Số là vua bên ấy

Cũng gặp chuyện không may.

Cả nước Tàu bất lực,

Nên phải sang nhờ Thầy.

Thầy Hít nghe phát hoảng.

Giờ thì chết đến nơi.

Không người nào có thể

Gặp vận may suốt đời.

Sợ quá, thầy chép miệng:

“Thà chết ở đất mình”.

Bèn ra bờ sông vắng,

Nhảy xuống nước trẫm mình.

May có người nhìn thấy,

Nhảy xuống, vớt thầy lên.

Không hiểu sao chiếc mũi

Bị sứt mất một bên.

Đau thì đau, Thầy Hít

Mừng, bảo sứ Trung Hoa:

“Tôi chỉ nhờ chiếc mũi

Mà giúp được người ta.

Nay, thật tiếc, nó sứt,

Thì coi như mất nghề”.

Quan sứ nghe, có lý,

Đành quay ngựa trở về.

BA CHIẾC RÌU

Xưa, có một chàng nọ,

Hiền, chất phác, chàng này

Phải vào rừng đốn củi

Để kiếm ăn qua ngày.

Một hôm, đi ngang suối,

Chàng để rơi chiếc rìu,

Mò mãi vẫn không thấy,

Chàng ngồi khóc, buồn thiu.

Bụt hiện lên, hỏi chuyện,

Chàng kể hết sự tình.

Ngài hứa sẽ tìm giúp,

Đừng lo, đừng bực mình.

Rồi Bụt lặn xuống suối,

Một lát sau ngoi lên

Với chiếc rìu bằng bạc.

“Không, của con màu đen.”

Ngài lặn xuống lần nữa,

Lần này lặn khá lâu,

Mang chiếc rìu vàng chói.

Chàng trai lại lắc đầu.

Chàng kêu lên sung sướng

Khi Bụt, lần thứ ba,

Đưa chàng chiếc rìu sắt.

Bụt nói: “Con thật thà,

Nên xứng đáng được thưởng

Một lúc ba chiếc rìu.

Chàng trai nghe, sung sướng,

Từ đó hết buồn thiu.

Thế là nhờ trung thực,

Không tham lam mà chàng

Được hai chiếc rìu nữa,

Bằng bạc và bằng vàng.

CÔ ĐÀO HÁT VÀ NGƯỜI HỌC TRÒ NGHÈO

Xưa có một cậu bé

Tên gọi là Nguyễn Kỳ.

Bị người mẹ kế ghét,

Phải bỏ nhà ra đi.

Có Cụ Cử tốt bụng

Cưu mang cậu trong nhà,

Lại còn cho học chữ,

Học vẽ và thơ ca.

Vốn thông minh, mẫn tiệp,

Cậu tiến bộ rất nhanh.

Rồi dùi mài kinh sử

Chuẩn bị thi kinh thành.

Có một cô đào hát,

Không hiểu vì duyên gì,

Đã đem mười nén bạc

Giúp đỡ chàng Nguyễn Kỳ.

Chàng nhất định không nhận,

Nhưng cô gái van nài.

Cứ thế cô giúp đỡ

Suốt một thời gian dài.

Nhiều lần chàng muốn biết

Về tông tích cô đào,

Nhưng cô luôn bẽn lẽn,

Không chịu nói lời nào.

Cuối cùng, ngày khăn gói

Lên kinh thành đi thi,

Cô đào hát ngượng nghịu

Nói với chàng Nguyễn Kỳ:

“Nếu công thành danh toại

Chàng còn nhớ đến em,

Tự em sẽ tìm đến.

Không cần phải nói thêm”.

Lần ấy chàng thi đỗ,

Định xin cưới cô đào.

Nhưng Cụ Cử phản đối,

Cho là chuyện tầm phào.

Vì lễ giáo bắt buộc,

Vì bổn phận làm con,

Chàng phải lấy người khác,

Nhớ người xưa mà buồn.

Nỗi nhớ âm thầm ấy

Luôn day dứt lòng chàng,

Cả khi thành quan lớn,

Phú quý và giàu sang.

Còn cô đào tội nghiệp

Lặng lẽ trốn đi xa.

Lặng lẽ đàn và hát

Nuôi mình, nuôi mẹ già.

Nguyễn Kỳ cho binh lính

Đi tìm nàng khắp nơi.

Cuối cùng cũng tìm thấy.

Phút gặp nhau, hai người

Đứng lặng im không nói,

Không dám nhìn mắt nhau.

Chàng đề nghị giúp đỡ,

Nhưng nàng chỉ lắc đầu.

Sau đó nàng đi biệt,

Mang theo người mẹ già.

Mang theo cả đau đáu

Mối tình buồn, xót xa.

BÀ CHÚA BÈO

Ngày xưa ở làng nọ

Có cô bé hiền lành.

Rất thông minh, sáng dạ,

Dẫu không được học hành.

Bố mẹ cô nghèo khổ,

Có thửa ruộng đầu làng,

Mà đất cằn, chua mặn,

Lúa xơ xác, héo vàng.

Năm ấy trời lại hạn.

Hàng ngày cô ra đồng,

Ngồi một mình, buồn bã

Nhìn cây lúa nghẹn đòng.

Và rồi cô òa khóc,

Lo năm nay mất mùa.

Cả nhà sẽ nhịn đói.

Thiếu gạo không tiền mua.

Bụt hiện lên, liền hỏi:

“Sao cháu khóc?” “Thưa ông.

Cháu khóc vì lo đói,

Thương cây lúa nghẹn đòng”.

“Ừ nhưng nước mắt mặn.

Chẳng thể làm lúa xanh.

Cháu có muốn ông giúp

Để lúa tốt, đâm nhành?”

“Dạ có”, cô bé đáp.

Bụt nhìn cô, mỉm cười:

“Nhưng cháu phải đem tặng

Cái quý nhất trên người”.

Trên người cô lúc ấy

Quả thật không có gì,

Ngoài đôi hoa tai đá,

Không sáng mà đen sì.

Cô đưa nó cho Bụt:

“Con chỉ có cái này.

Đôi hoa tai dòng họ

Được truyền bao đời nay.

Mẹ cháu nói, để mất

Hoặc đem nó cho người,

Cả họ sẽ nguyền rủa

Và phải khổ suốt đời”.

Bụt hỏi cô âu yếm:

“Thế cháu không sợ sao?”

Cô bé nhìn ruộng lúa,

Nước mắt lại tuôn trào:

“Có, cháu sợ, tuy vậy,

Lúa đang chết, thưa ông.

Cháu xin bị trừng phạt

Để lúa tốt, trổ đòng”.

“Vậy thì được, Bụt nói.

Hãy ném đôi hoa tai

Xuống ruộng lúa đang héo.

Bất kể ruộng nhà ai”.

Cô làm theo lời Bụt.

Bông hoa tai sẫm màu

Lóe lên và rồi biến

Thành cây bèo hoa dâu.

“Cháu hãy đem nhân nó

Thành triệu triệu cây bèo.

Đồng lúa sẽ xanh tốt,

Nông dân sẽ hết nghèo.

Dòng họ cháu lúc ấy

Sẽ rút lại lời nguyền.

Cháu sẽ được yêu mến,

Hạnh phúc và bình yên”.

Nói đoạn, Bụt biến mất.

Cô xuống ruộng, cúi đầu

Chạm hai tay bé nhỏ

Vào cây bèo hoa dâu.

Lập tức cây bèo ấy

Hóa thành năm, thành mười.

Rồi thành vạn, thành tỉ,

Phủ xanh mướt khắp nơi.

Nó là loại phân bón

Cần cho đất phèn chua.

Nhờ nó mà năm ấy

Đâu đâu cũng được mùa.

Về sau, khi cô chết,

Dân Thái Bình thoát nghèo

Lập đền thờ cúng viếng,

Gọi là “Bà Chúa Bèo”.

SỰ TÍCH ÔNG BÌNH VÔI

Xưa có một tên trộm

Sống nhiều năm bằng nghề.

Không vợ con, gia sản.

Chỉ có túp lều tre.

Một hôm, đêm trời rét,

Trên đường đi xin ăn,

Một cặp vợ chồng nọ

Ghé vào, xin nghỉ chân.

Khuya, người chồng bảo vợ:

“Gần đây có ruộng khoai.

Ta moi trộm một ít,

Có cái ăn ngày mai”.

Người vợ đáp: “Không được.

Cũng vì ta trước đây

Đã ăn ở thất đức

Nên giờ mới thế này.

Tôi thà phải chết đói,

Chứ không làm, không đâu.

Phạm thêm tội, chắc chắn

Sẽ nặng kiếp về sau”.

Tên trộm nghe, hối hận

Những việc làm trước đây.

Rồi hắn giao nhà cửa

Cho hai người ăn mày.

Hắn lên ngôi chùa nhỏ

Giữa núi cao, sương mù.

Xin sư thầy cạo trọc,

Nguyện làm người chân tu.

Sư thầy giao cho hắn

Việc nấu ăn, không nhiều.

Một bữa vào sáng sớm

Và một bữa buổi chiều.

Hắn phải lo giữ lửa.

Để tắt sẽ rất phiền.

Phải xuống núi, xa lắm.

Càng vất vả khi lên.

Hắn là người chu đáo,

Lo tu luyện đêm ngày.

Chưa bao giờ mất lửa.

Rất đẹp lòng sư thầy.

Trong chùa có sư bác

Vốn xấu bụng, hay ghen,

Thấy hắn chóng tiến bộ,

Lập mưu, nghĩ kế hèn.

Lần nọ, khi thấy hắn

Ngủ say trong nhà kho,

Ông sư này xuống bếp

Dội nước vào bếp lò.

Gần sáng, thấy lửa tắt,

Hắn hoảng sợ, vội vàng

Liền chạy nhanh xuống núi,

Xin lửa của dân làng.

Dọc đường, hắn bất chợt

Gặp một con hổ già.

Hổ nói: “Ta đang đói.

Sẽ thịt mày, không tha!”

“Tôi đang đi lấy lửa.

Việc quan trọng, lấy xong,

Sẽ tự mình tìm đến

Xin nộp mạng, được không?”

Hổ đồng ý, và hắn

Lấy lửa xong, và rồi

Đến cho hổ ăn thịt.

Không kêu ca một lời.

Hổ nói: “Xương mày cứng.

Răng tao thì lung lay.

Không còn nhai được nữa.

Vậy mày leo lên cây,

Tự ngã xuống tảng đá

Để xương thịt vỡ ra,

Thì tao mới ăn được.

Vì tao là hổ già”.

Hắn làm theo lời hổ.

Nhưng khi buông tay rơi,

Đức Phật đã đón sẵn

Rồi cho rước lên trời.

Vậy là hắn thành Phật.

Có tên Phật Đăng Nhiên.

Tên sư bác thấy thế

Lần nữa nổi lòng ghen.

Hắn xin phép hòa thượng

Được nấu ăn hàng ngày.

Để lửa tắt, xuống núi,

Gặp đúng con hổ này.

Có điều, khác lần trước.

Khi hắn buông tay rơi,

Không có ai đỡ sẵn

Và cho rước lên trời.

Thay vào đó, hắn chết,

Biến thành chiếc bình vôi

Để người khác móc ruột,

Đau và nhục, than ôi.

SỰ TÍCH CÂY CHUỐI

1      

Thời xa xưa, Thượng đế,

Cứ ba năm một lần

Tổ chức chọn cây đẹp

Để làm lễ tế thần.

Có một chàng trai nọ

Tên gọi là Lan Tiêu,

Vợ mới sinh con gái,

Bụ bẫm và đáng yêu.   

Chàng yêu và chiều nó,

Chơi với nó suốt ngày,

Bất chợt nẩy ý định

Tạo ra một giống cây

Thân mềm mềm và mát

Như da thịt của con,

Các lá to và rộng,        

Chụm lại thành hình tròn.

Quả màu vàng, da mịn,         

Thon dài như ngón tay

Trên bàn tay năm ngón,                 

Cứ to thêm từng ngày.

Cô bé chơi với nó,

Như đôi bạn rất thân

Trong bóng râm tàu lá,

Đói thì hái quả ăn.

Một lần, khi Thượng đế

Cho mở hội thi cây,

Chàng Lan Tiêu quyết định

Dự thi cây mới này.

Thượng đế xem, thích lắm.

Sau khi nghe Lan Tiêu

Giảng giải về ý nghĩa,

Về cả đứa con yêu,

Ngài tuyên bố chàng thắng,

Rồi về ngồi trên ngai.

Lát sau, vì đãng trí,

Ngài hỏi: “Cây của ai,

Cây của ai thắng nhỉ?

Cây tên gì, ở đâu?”

Mọi người đáp: “Cây cuối.”

Vì Lan Tiêu đến sau.

Và rồi, loài cây ấy

Do đứng cuối, người đời

Gọi chệch thành cây chuối,

Một loài cây tuyệt vời.

SỰ TÍCH CÂY ĐU ĐỦ

1

Ngày xưa có người nọ,

Nghèo, nhưng sống an nhàn.

Ông thích nuôi chim cảnh.

Nhà lại gần nhà quan.

Một hôm, con chim ấy

Bay sang nhà quan chơi,

Ăn vụng ba hạt bắp

Trong nong bắp đang phơi.

Ba năm sau bất chợt

Quan sang nhà bắt đền.

Bắt đền ba hạt bắp?

Ừ, muốn đền thì đền.

Ông xuống bếp, quay lại,

Ba hạt bắp trên tay.

Quan lắc đầu, rồi nói:

“Không đơn giản thế này.

Ba hạt bắp, anh biết,

Mọc thành ba cây ngô.

Mỗi cây có hai bắp,

Hạt mẩy và rất to.

Hạt của sáu bắp ấy

Lại gieo cho mùa sau.

Thế thì sẽ nhiều lắm.

Anh thử nhẩm trong đầu.

Rồi đến mùa sau nữa.

Cứ nhân lên, rất nhiều...”

Quan lấy bàn tính tính,

Nét mặt rất đăm chiêu.

Cuối cùng quan tuyên bố:

“Anh phải trả cho ta

Không dưới ba tấn bắp,

Mà phải mang tận nhà!”

Anh kia nghe, sợ quá,

Chắp tay rồi dập đầu:

“Bẩm, nhà con nghèo đói,

Con biết lấy ở đâu?”

“Ở đâu tao không biết.

Hay muốn tù mọt gông?”

Anh nghèo cực chẳng đã,

Thất thểu đi ra đồng.

Anh ta bò lổm ngổm

Nhặt từng hạt bắp rơi,

“Ôi, nhặt đâu cho đủ?

Chắc phải nhặt suốt đời.”

Cuối cùng, anh ta chết,

Xác nằm bên bờ mương.

Rồi ở đó xuất hiện

Một loài cây khác thường.

Thân nó mềm, nhiều đốt,

Lá thì rộng và to.

Trái nhiều, trông na ná

Như những hạt bắp ngô.

Dân làng gọi “đâu đủ”,

Kiếm đâu đủ ngô đây...

Sau chệch thành “đu đủ”

Nên mới có tên này.

SỰ TÍCH CON TẰM

Xưa có cô gái nọ

Sớm mồ côi mẹ cha,

Phải đi ở, hầu hạ

Cho một bà góa già.

Bà góa này ác nghiệt,

Đánh đập nàng luôn tay.

Cũng luôn mồm mắng chửi.

Đánh và chửi hàng ngày.

Đến mức không chịu nổi,

Nàng phải bỏ ra đi.

Trốn vào khu rừng rậm,

Kệ, muốn gì thì gì.

Nàng cứ đi, đi mãi

Giữa khu rừng, cuối ngày,

Vì kiệt sức, vì đói,

Ngủ thiếp bên gốc cây.

Vị Thần khu rừng ấy

Đã ra tay giúp nàng.

Khi tỉnh dậy, nàng thấy

Mình đang ở trong hang.

Một chiếc hang tuyệt đẹp

Có đầy đủ tiện nghi.

Phía trước là con suối

Nước róc rách, thầm thì.

Bốn xung quanh hoa nở,

Quả ngọt chín sai cành.

Nàng với tay hái xuống

Và ăn, thật ngon lành.

Ăn xong, nàng bỗng thấy

Sảng khoái, khỏe khác thường.

Chợt Thần Rừng xuất hiện,

Râu tóc bạc như sương.

Tay Thần cầm chiếc gậy.

Đôi mặt nhìn thật hiền.

“Đây là nhà của lão.

Con cứ sống tự nhiên”.

Thần giơ tay ra hiệu -

Liền bốn con nai vàng

Mang rất nhiều quần áo

Và gương lược cho nàng.

Thần nói: “Lúc cần thiết,

Con gọi Ông Tiều ơi,

Là ta sẽ có mặt,

Nhanh chóng và kịp thời”.

Từ khắp nơi, muông thú,

Đến làm bạn, hàng ngày

Cùng vui đùa nhảy múa

Mang tặng nhiều trái cây.

Được vô tư, thoải mái

Trong khung cảnh bình yên,

Càng ngày nàng càng đẹp,

Hệt như một nàng tiên.

*

Thuở ấy ở thượng giới

Có vị thần ham chơi,

Bê tha và trác táng.

Chơi chán ở cõi trời,

Thần tìm xuống hạ giới

Để quyến rũ đàn bà.

Cả gái quê bình dị

Lẫn công chúa kiêu sa.

Nhờ thần thông biến hóa,

Giỏi ngón trò Sở Khanh,

Thần đang tâm làm hại

Rất nhiều con nhà lành.

Lần nọ, thần dâm đãng

Đi qua khu rừng này.

Thấy có một người đẹp

Đang ngồi dưới tán cây.

Nàng đẹp như tiên giáng,

Thần nhìn mà ngỡ ngàng,

Vội vén cây, vạch lá

Tiến lại gần chỗ nàng.

Thấy động, nàng bỏ chạy.

Nhao nhác cả rừng xanh.

Nhờ muông thú giúp đỡ,

Về tới hang nguyên lành.

Lập tức, nàng liền gọi,

Ba lần, “Ông Tiều ơi”.

Thần đến, cho vòng ngọc

Lấp lánh màu da trời.

“Chiếc vòng này kỳ diệu

Sẽ giúp con tàng hình.

Vậy con hãy khôn khéo

Dùng nó để giữ mình”.

Tên dâm thần tức giận

Mãi không bắt được nàng.

Bèn hóa phép, lặng lẽ

Chăng chiếc lưới tơ vàng.

Cuối cùng nàng mắc lưới,

Giãy giụa mãi, thật may,

Có một con voi trắng

Phá được chiếc lưới này.

Thần Rừng lại xuất hiện:

“Có điều gì xảy ra,

Con hãy gọi năm tiếng

Ôi, Quan Âm Phật Bà!”

Sợ sa lưới lần nữa,

Nàng không ra khỏi hang.

Nhưng dâm thần hóa phép,

Nàng lại sa lưới vàng.

Nhớ lời thần rừng dặn,

Nàng gọi tên Phật Bà.

Phật xuất hiện, lập tức,

Lưới tơ vàng yêu ma

Co lại thành hạt đậu

Chui tuột vào miệng nàng.

Rồi từ miệng xuống bụng -

Cả một lưới tơ vàng.

Dâm thần lại hóa phép,

Trời đất nổi cơn giông.

Bỗng một tiếng nổ lớn

Vang vọng chín tầng không.

Nàng giật mình hoảng sợ,

Thấy quần áo trên người

Tự nhiên biến đâu mất,

Thành trần truồng, ôi trời.

Nàng xấu hổ, cắm cúi

Chạy thật nhanh vào hang.

Phật Bà lại lần nữa

Ra tay cứu giúp nàng.

Trong hang, đêm ẩm lạnh,

Ngoài trời sương đang buông.

Nàng chui vào góc tối,

Xấu hổ vì trần truồng.

Nàng tránh các loài vật,

Không gọi “Ông Tiều ơi”.

Ngồi rét run cầm cập,

Bỗng nàng co thắt người.

Một sợi tơ rất mảnh

Chui ra từ miệng nàng.

Và kéo dài, dài mãi.

Một sợi tơ màu vàng.

Vì lạnh, nàng lấy nó

Quấn quanh người, lạ thay,

Thật ấm và dễ chịu.

Lớp tơ quấn càng dày.

Cuối cùng thành chiếc kén,

Ấm áp và tối tăm.

Và trong cái ấm ấy,

Nàng chết, thành con tằm.

Từ đấy, nàng cần mẫn

Nhả những sợi tơ vàng,

Chia cho người nghèo khổ

Chút hơi ấm của nàng.

TRÍ KHÔN

Ngày nọ, có con hổ

Chán ở trong rừng sâu,

Ra bìa rừng, chợt thấy

Trên đồng có con trâu.

Một con trâu to béo

Đang ngoan ngoãn kéo cày.

Cầm roi đi theo nó

Là một người bé gầy.

Chốc chốc, con người ấy

Lại quát tháo - con trâu

Còn bị đánh, tội nghiệp,

Vẫn nhẫn nhục cúi đầu.

Mà con trâu to béo.

Hổ chẳng hiểu thế nào.

Nên chọn lúc nghỉ việc,

Đến hỏi trâu vì sao?

Trâu đáp: “Người bé nhỏ,

Nhưng lại có trí khôn”.

“Trí khôn lớn hay bé,

Mà rồi vuông hay tròn?”

“Tôi không thể giải thích

Trí khôn ấy là gì.

Bác tự đến mà hỏi.

Ông ta kia, đi đi”.

Người nông dân lúc ấy

Đang ngồi nghỉ giữa đồng.

“Trí khôn đâu?” hổ hỏi.

Cho tôi xem được không?”

Ông chăm chú nhìn hổ

Một hồi lâu và rồi

Chép miệng nói: “Thưa bác,

Cái trí khôn của tôi,

Ngày hôm nay, thật tiếc,

Tôi để quên ở nhà.

Hay bây giờ bác đợi

Tôi về lấy đem ra?

Nếu bác thấy thích nó,

Tôi sẽ cho một phần”.

Hổ vui mừng đồng ý.

Và rồi bác nông dân

Đứng dậy, đi, bất chợt,

Bác dừng lại: “Mà này,

Trong lúc tôi đi vắng

Tôi sợ bác ở đây

Ăn thịt trâu tôi mất.

Hay là bác để tôi

Trói bác vào đâu đấy.

Chỉ một lúc mà thôi?

Hổ đồng ý, và bác

Trói hổ vào gốc cây

Bằng một dây thừng mới,

Vừa to lại vừa dày.

Xong, bác thong thả lấy

Cỏ khô và lá khô,

Cả rơm và cả rạ,

Cả những cành củi to.

Rồi bác châm lửa đốt:

“Đây, trí khôn ta đây.

Có muốn xin một tí,

Ta sẵn sàng cho ngay”.

Con hổ vùng vẫy mãi

Mới thoát khỏi dây thừng,

Rồi ba chân bốn cẳng

Chạy một mạch vào rừng.

Và thế là từ đó

Da loài hổ có vằn,

Vì tò mò muốn biết

Trí khôn người nông dân.

Còn con trâu to béo,

Thấy thế, lăn ra cười.

Cười nghiêng rồi cười ngửa,

Bốn chân giơ lên trời.

Không may va phải đá,

Hàm răng trên, tiếc sao,

Tất cả đều rụng sạch,

Không còn một chiếc nào.

Các loài vật đều có

Hai hàm răng, loài trâu

Từ đấy chỉ có một.

Nhưng cũng chẳng sao đâu.

SỰ TÍCH LOÀI SAM

Ở một làng chài nhỏ

Xưa có đôi vợ chồng

Sống bằng nghề đánh cá,

Ngoài biển và bến sông.

Người chồng, một ngày nọ,

Theo bạn nghề ra khơi.

Đang nắng đẹp, bất chợt

Giông bão kéo đầy trời.

Không may, thuyền bị lật,

Chìm giữa biển mênh mang.

Không người nào sống sót.

Tin dữ bay về làng.

Người vợ lòng đau xót,

Thầm hy vọng chồng mình

Có thể còn sống sót

Nhờ phép lạ thần linh.

Rồi bà chạy ra biển,

Thẫn thờ như người ngây,

Đi dọc bờ cát vắng.

Cuối cùng, sau hai ngày,

Kiệt sức, bà nằm xuống

Một bãi đá mấp mô

Và ngủ thiếp, bất chợt

Có tiếng nổ rất to.

Bà mở mắt, nhìn thấy

Một ông lão bạc đầu

Quần áo rất kỳ dị,

Mặt đầy tóc và râu.

“Ngươi là ai, đâu đến,

Mà nằm trước nhà ta?”

Người đàn bà lại khóc,

Kể hết với ông già.

Ông đầu bạc liền nói:

“Vậy thì ta giúp ngươi.

Ta là Thần Núi Đá

Ở đây đã nghìn đời.

Chồng của ngươi còn sống

Trên một hòn đảo xa.

Ngươi hãy đi tới đấy”.

Rồi ông đưa cho bà,

Bảo, hãy ngậm vào miệng,

Viên ngọc xanh da trời.

“Phải luôn ngậm thật chặt.

Không được để nó rơi”.

Nói đoạn, ông biến mất.

Người đàn bà vội vàng

Cho viên ngọc vào miệng.

Sấm chớp lại đì đoàng.

Bà thấy người nhẹ bỗng,

Như được gió nâng lên.

Rồi cuối cùng hạ xuống

Một bãi cát màu đen.

Ngồi co ro trên ấy

Là chồng bà, chồng bà!

Sau một lúc trò chuyện,

Hai người cùng về nhà.

Người chồng ôm lưng vợ.

Lần nữa sấm rền vang.

Rồi sấm tan, trời tạnh,

Biển một màu mênh mang.

Người vợ, vì vui quá,

Vui vì cứu được chồng,

Quên mất lời Thần dặn,

Mở miệng, hỏi han ông.

Viên ngọc thần rơi xuống

Mặt nước biển màu lam.

Hai người chết, sau đó

Biến thành một đôi sam.

*

Loài sam, như ta biết,

Luôn quấn quýt bên nhau.

Con cái ở phía trước.

Con đực bám phía sau.

SỰ TÍCH HẰNG NGA

Vào thời xa xưa ấy,

Khi mới có loài người,

Trên trời không chỉ một

Mà những mười mặt trời.

Cả mười mặt trời ấy

Hừng hực suốt cả ngày,

Làm sông hồ cạn nước

Và khô héo cỏ cây.

Có anh hùng Hậu Nghệ

Thấy thế làm bất bình.

Bèn leo lên đỉnh núi,

Dương cung thần của mình.

Chàng bắn đúng chín phát,

Làm rụng chín mặt trời.

Bằng cách ấy đã cứu

Cây cỏ và loài người.

Hay tin chàng tài giỏi,

Người đến học rất đông.

Có cả một người xấu.

Tên hắn là Bồng Mông.

Rồi Hậu Nghệ lấy vợ.

Tên nàng là Hằng Nga.

Một cô gái xinh đẹp,

Dịu hiền và nết na.

Một hôm, nhân rỗi việc,

Chàng lên núi Côn Luân,

Tình cờ gặp Vương Mẫu,

Mẹ của các vị thần.

Chàng được Vương Mẫu tặng

Một viên thuốc trường sinh.

Ai uống sẽ bất tử,

Lên cõi trời an bình.

Chàng Hậu Nghệ yêu vợ,

Không muốn phải xa nhau,

Nên bảo nàng cất giữ,

Lúc cần sẽ dùng sau.

Một hôm rỗi, Hậu Nghệ

Dẫn học trò đi chơi.

Bồng Mông xin ở lại

Vì “khó ở trong người”.

Rồi hắn mang bảo kiếm

Xông vào phòng Hằng Nga,

Bảo đưa thuốc Vương Mẫu,

Không thì giết, không tha.

Chẳng thể làm gì khác,

Lại đang chỉ một mình,

Hằng Nga bèn nhanh chóng

Nuốt viên thuốc trường sinh.

Uống xong, nàng chợt thấy

Người nàng nhẹ lâng lâng.

Rồi bay lên, bay mãi

Cho đến tận mặt trăng.

Khi về nhà, Hậu Nghệ

Biết được chuyện đau lòng,

Liền xách gươm tìm kiếm

Và giết chết Bồng Long.

Đêm, chàng ôm mặt khóc,

Ngước nhìn lên bầu trời.

Trên mặt trăng, chợt thấy

Thấp thoáng có bóng người.

Nhìn kỹ, chàng nhận biết

Đó là nàng Hằng Nga.

Giờ thành tiên trên ấy,

Vời vợi nỗi cách xa.

Chàng liền lấy hoa quả,

Đêm Trung Thu, trăng vàng,

Thắp hương rồi cúng vái

Để gửi lên cho nàng.

Từ đấy thành phong tục,

Gọi là tục Bái Trăng.

Đúng ngày Rằm tháng Tám,

Ngày Tết của Chị Hằng.

Trẻ con vào ngày ấy

Thường rước đèn kéo quân,

Múa hát, tiếng trống ếch

Rộn rã khắp xa gần.

VÀNG ĂN THỊT NGƯỜI

Có một sư thầy nọ

Từ rừng đang chạy ra,

Vẻ lo sợ, hốt hoảng

Như gặp quỉ, gặp ma.

Từ một làng gần đó

Có hai người đi vào.

Thấy lạ, họ liền hỏi:

“Chuyện gì vậy, vì sao?”

Sư thầy đáp: “Sợ lắm.

Tôi gặp chuyện không may -

Tìm thấy hũ vàng lớn

Sâu trong khu rừng này”.

Nghe xong, hai người nọ

Cùng phá lên cười to:

“Tìm thấy vàng là tốt.

Sao sư thầy phải lo?”

“Vàng ăn thịt người đấy.

Tốt nhất không dây vào”.

“Xin thầy cứ cho biết

Hũ vàng ở nơi nào?”

Từ chối mãi không được,

Nhà sư đành buộc lòng

Chỉ nơi ấy cho họ,

Rồi về chùa của ông.

Hai người kia lập tức

Tìm thấy vàng, cùng cười:

“Thằng sư kia ngu thật,

Tin vàng ăn thịt người!”

Một người nói với bạn:

“Giờ đang còn ban ngày.

Đưa vàng về nguy hiểm.

Hay ta làm thế này:

Cứ để tôi ở lại

Trông hũ vàng, còn anh

Về nhà lấy cơm nước.

Tối mang về thật nhanh”.

Khi một người đi khỏi,

Người kia nghĩ: “Tiếc thay,

Giá mình được hưởng cả

Số vàng này thì hay”.

Và rồi tối hôm ấy

Anh ta giết người kia

Khi mang thức ăn tới,

Trong lòng rất hả hê.

Xong, một mình đánh chén,

Ôm hũ vàng mộng mơ,

Và rồi chết đau đớn.

Đơn giản vì không ngờ

Rằng người kia, cũng vậy,

Cũng muốn chiếm một mình,

Nên âm mưu đầu độc,

Quên hết cả nghĩa tình.

*

“Vàng ăn thịt người đấy!” -

Sư thầy nói không sai.

Mà ăn thịt một lúc,

Thật đáng tiếc, cả hai!