Thơ Phật

Thơ Phật

TRUYỆN THÁI TỬ BỊ ONG ĐỐT

Ông quan đại thần nọ

Được giao dạy con vua,

Tức là dạy thái tử,

Một cậu bé thích đùa.

Cậu nhằm ông trêu chọc,

Việc ấy ông cho qua.

Nhưng cậu hay cáu giận

Đã làm ông lo xa.

Vì sớm muộn, thái tử

Cũng nối ngôi cha mình.

Nếu vua hay tức giận,

Vua không còn thông minh.

Đó sẽ là tai họa

Cho đất nước sau này.

Nên ông quyết tìm cách

Trừ mầm họa hôm nay.

Một hôm ông dẫn cậu

Tới một bụi cây hồng.

Có con ong ở đấy

Đốt tay cậu sưng phồng.

Cậu bé òa lên khóc,

Dọa sẽ mách vua cha.

Ông nói: “Cậu mách hộ

Cả cái này cho ta!”

Rồi ông chỉ xuống đất,

Một cảnh tương hãi hùng:

Con ong vừa đốt cậu,

Chết, gan ruột xổ tung.

“Cậu nhìn đi, - ông nói. -

Bị trêu chọc, con ong

Do vì quá tức giận,

Đốt tay cậu sưng phồng.

Kết quả thì cậu thấy,

Chính nó tự giết mình,

Vì không thể kiềm chế

Mà mất trí thông minh!”

Thái tử ngay tối đó

Mách vua cha điều này.

Vua không những không phạt,

Mà còn thưởng ông thầy.

Về sau cậu bé ấy

Thành một đấng minh quân,

Thông minh, luôn điềm tĩnh

Và rất được lòng dân.

*

Phật Thích Ca vẫn dạy

Mọi bất hạnh bắt đầu

Bằng một cơn cuồng giận

Để hối hận về sau;

Rằng đời người đau khổ

Chủ yếu vì Tham, Sân.

Kiềm được hai cái ấy,

Mọi cái sẽ tốt dần.

TRUYỆN CÔNG CHÚA NHẬT QUANG

Đức vua nước Xá Vệ,

Là Ba Tư Nặc Vương,

Có một nàng công chúa

Đẹp, thông minh khác thường.

Với bố mẹ, hiếu thảo.

Với dân chúng, có tình.

Cô rất được yêu mến

Trong đất nước của mình.   

Dễ hiểu Ba Tư Nặc

Yêu quí nàng vô cùng.

Một hôm, ngài trò chuyện

Với con ngài trong cung.

“Phụ thân và hoàng hậu

Yêu con nhất đời này.

Nhờ ân đức cha mẹ,

Con được như hôm nay.”

Nàng cúi đầu cảm tạ

Công cha mẹ dưỡng sinh,

Nhưng nói được như thế

Cũng nhờ số phận mình.

Nghe vậy, Ba Tư Nặc

Có ý không hài lòng,

Rồi bất ngờ quyết định

Gả con gái của ông

Cho một anh hành khất.

Chả là ngài muốn con

Phải thấm thía cái khổ

Để khiêm nhường, biết ơn.

Vậy là anh hành khất

Thành chồng nàng Nhật Quang.

Anh nói xưa bố mẹ

Cũng lắm bạc nhiều vàng.

Sau khi bố mẹ chết,

Do không chịu làm ăn,

Lại ham chơi, hoang phí,

Anh rơi vào cảnh bần.

Anh bán hết nhà cửa,

Rồi lại tiêu hết tiền

Nên phải đi hành khất,

Chịu đói rét triền miên.

Tuy vậy, anh vẫn có

Cả một khu điền trang,

Do không ai thuê mướn

Nên hiện còn bỏ hoang.

Hai vợ chồng về đấy -

Cách Xá Vệ khá xa -

Cả hai chặt cây cối,

Cố dựng một nếp nhà.

Trong khi đang cuốc đất

Thì hai người bỗng nhiên

Tìm thấy cùng một lúc

Những ba hòm đầy tiền.

Thành ra họ nhanh chóng

Gây dựng lại cơ đồ.

Nhật Quang, dẫu công chúa,

Rất giỏi làm, giỏi lo.

Chỉ mấy năm sau đó

Họ trở nên rất giàu.

Nàng và anh hành khất

Hạnh phúc sống bên nhau.

Lại nói Ba Tư Nặc,

Từ ngày đuổi con đi,

Thực lòng rất hối hận,

Lại không biết tin gì.

Vua bèn cho quân lính

Đi tìm kiếm khắp nơi,

Cuối cùng vua tìm thấy

Vui, không nói nên lời.

Nhưng vua không hiểu nổi

Sao có thể thế này.

Bèn đến hỏi Đức Phật.

Đức Phật nói: “Nghe đây.”

Rồi Ngài kể câu chuyện,

Xưa có đôi vợ chồng.

Người vợ rất mộ đạo,

Hết lòng vì việc công.

Bà đem của bố thí

Cho người nghèo, người già.

Chuyên tâm làm việc thiện,

Đến mức suýt bán nhà.

Còn ông chồng, ngược lại,

Tiếc của vì rất keo.

Ông đau đến quặn ruột

Khi vợ tiếp người nghèo.

Do qui y Tam Bảo,

Nên vợ ông dần dần

Thuyết phục chồng giác ngộ,

Cam chịu cảnh thanh bần...”

Phật ôn tồn nói tiếp:

“Tiền kiếp của Nhật Quang

Là người đàn bà ấy,

Người có tấm lòng vàng.

Nhờ kiếp trước đức độ

Nên con ngài ngày nay

Được xinh đẹp, phú quí.

Không khó hiểu điều này.

Còn ông chồng keo kiệt

Nay là rể của ngài.

Vì keo nên phải chịu

Một chút khổ trần ai.”

Đức vua Ba Tư Nặc

Nghe, xúc động vô cùng,

Liền sai xe lập tức

Đưa hai người về cung.

Nàng Nhật Quang công chúa

Lại sống cạnh người thân.

Còn anh chàng hành khất

Được phong làm đại thần.

TRUYỆN ÔNG VUA VÀ

HAI VỊ TƯỚNG THÙ GHÉT NHAU

Thời ấy ở Ấn Độ

Có một vị vua già

Nổi tiếng giỏi cai trị

Và bảo vệ nước nhà.

Bí quyết rất đơn giản:

Có hai tướng hàng đầu,

Ông luôn làm cho họ

Phải ghen ghét, thù nhau.

Ông giỏi khích bác họ,

Lúc vui, lúc phiền lòng,

Giỏi cả việc bắt họ

Luôn trung thành với ông.

Thường thì một công việc

Ông giao cho cả hai,

Chủ ý để hai tướng

Tranh lập công, tranh tài.

Họ ghét nhau cay đắng,

Ghét đến mức sẵn sàng

Người này giết người nọ,

Dù mất cả núi vàng.

Một lần, trong chiến trận,

Một tướng cứu được vua,

Đúng lúc bị vây hãm

Và quân mình sắp thua.

Để đền ơn, vua nói:

“Ta ban thưởng cho ngươi

Bất cứ gì ngươi muốn,

Bất cứ gì trên đời.

Có điều, - vua nói tiếp,

Ông vua già thông minh,

Biết chắc chắn vị tướng

Muốn giết đối thủ mình, -   

Có điều, ngươi phải nhớ:

Ông tướng kia, bạn ngươi,

Cũng sẽ được ta thưởng,

Ta quí trọng hai người.

Và nếu ngươi được một,

Ông kia sẽ gấp hai.

Nào, muốn gì, hãy nói,

Hai vị tướng có tài!”

Vị tướng lập công trạng

Chắp hai tay, và rồi,

Không do dự, liền nói:

“Hãy móc một mắt tôi!”

Trong các buổi thuyết pháp

Đức Phật dạy chúng ta

Phải kiềm chế cơn giận,

Nhiều khi đến mù lòa.

Và rằng sự giận dữ

Che lấp sự thông minh,

Chỉ mang lại tai họa

Cho người và cho mình.

TÔI MUỐN HẠNH PHÚC

Một người hỏi Đức Phật:

“Bạch Như Lai từ bi,

Tôi muốn có hạnh phúc.

Vậy thì phải làm gì?”

Đức Phật đáp: “Trước hết

Anh phải bỏ chữ “Tôi”.

Tiếp đến bỏ chữ “Muốn”.

Chỉ hai chữ đó thôi.

Vì “Tôi” là ích kỷ.

“Muốn” là mong, là tham.

Bỏ nó, anh hạnh phúc,

Trong ý nghĩ, việc làm.”

TRƯỞNG GIẢ CẤP CÔ ĐỘC

Ông là người giàu có,

Thích bố thí, cúng dường,

Không chỉ các tăng lữ,

Mà cả người bình thường.

Lần nọ, đến Vương Xá,

Được diện kiến Thích Ca,

Nghe lời Ngài giảng pháp,

Rồi xúc động sâu xa,

Lập tức ông phát nguyện,

Không nề hà điều gì,

Xây một Tịnh Xá lớn

Cho Phật và tăng ni.

Ông trở về Xá Vệ,

Cho người đi khắp vùng

Tìm khu đất thích hợp.

Sau nhiều ngày, cuối cùng

Ông chọn được một chỗ

Rất đẹp và không xa.

Đó là khu vườn lớn

Của Thái Tử Kỳ Đà.

Một khu vườn rất rộng,

Bốn mùa cây lá xanh.

Mát mẻ và thanh tịnh,

Cảnh vật đẹp như tranh.

Tuy nhiên, vì nó đẹp

Mà Thái Tử Kỳ Đà,

Nhất định không chịu bán,

Dù giá đắt gấp ba.

Cuối cùng thấy bất tiện,

Không muốn mất lòng ông,

Thái Tử đòi cái giá,

Mà thực chất nói “Không!”

“Thôi được, thì tôi bán,

Nếu ông thực sự giàu

Rải vàng khắp vườn ấy.

Không bớt đồng nào đâu!”

Trưởng giả Cấp Cô Độc

Liền cho trăm người nhà

Chở vàng đến, rải kín

Vườn Thái Tử Kỳ Đà.

Ngay hôm sau, lập tức

Ông thuê một nghìn người

Ngày đêm xây Tịnh Xá,

Rộng và đẹp tuyệt vời.

Xong, ông làm lễ lớn

Mời Đức Phật Thích Ca

Dọn đến ở, và gọi

Là Tịnh Xá Kỳ Đà.

Có điều, sau lần ấy,

Nhà ông chẳng còn gì.

Không đủ để ăn mặc

Và cúng dường tăng ni.

Một lần, nhà hết gạo,

Trong túi tiền cũng không.

Ông đem khúc gỗ quí

Bán, kiếm được bốn đồng.

Vợ ông cầm đi chợ,

Mua bốn lon gạo ngon.

Lấy một lon, sung sướng

Nấu cơm cho chồng con.

Cơm chín thì bất chợt

Bà ngước mắt nhìn ra -

Tôn giả Xá Lợi Phất

Cầm bát đứng trước nhà.

Không một chút do dự,

Bà dâng cơm cho ngài.

Rồi quay vào, hý húi

Nấu lon gạo thứ hai.

Nấu xong, bà chợt thấy

Tôn giả Mục Kiền Liên

Cùng hai vị sư khác

Cầm bát, đứng kề bên.

Lần nữa, bà hoan hỉ

Đem nồi cơm của bà

Cúng chư tăng phật tử.

Còn nồi cơm thứ ba

Bà cúng cho Ca Diếp.

Vậy là nhà chỉ còn

Duy nhất một lon gạo

Để dành cho chồng con.

Nấu xong lon gạo ấy,

Định đi mời cả nhà,

Chợt ngước nhìn, bà thấy

Chính Đức Phật Thích Ca.

Ngạc nhiên và xúc động,

Bà dâng cơm mời Ngài.

Không nghĩ chuyện phải nhịn

Hôm nay và ngày mai.

Cảm động trước tâm thiện

Và công đức hai người,

Đức Phật liền chúc phúc

Cho an lạc suốt đời.

Một lát sau, đầy tớ

Và gia nhân vội vàng

Vào thưa: Có phép lạ!

Thóc gạo và bạc vàng

Bỗng từ đâu đổ đến,

Chất đống tận trần nhà.

Trưởng giả Cấp Cô Độc

Biết là Phật Thich Ca,

Bèn lập đàn thật lớn

Cúng Phật và tăng ni.

Rồi mời Ngài giảng pháp

Về Hỉ Xả Từ Bi.

BẢY CÁCH BỐ THÍ CỦA NGƯỜI NGHÈO

Một người nọ hỏi Phật:

“Vì sao con luôn nghèo?”

Ngài đáp: “Vì đơn giản,

Con chưa bố thí nhiều.”

“Bạch Ngài, con thực sự

Không có gì để cho,

Đúng thế, không gì cả,

Ngoài đói khổ, buồn lo.”

“Ta tin lời con nói.

Nhưng có bảy cái này

Con có thể bố thí,

Mà bố thí hàng ngày.

           Thứ nhất là Nhan Thí,

Tức bố thí nụ cười.

Thứ hai là Ngôn Thí,

Là nói đẹp với người.

Thứ ba là Tâm Thí,

Tức bố thí tấm lòng.

Thứ tư là Nhãn Thí,

Tức cái nhìn cảm thông.

Thứ năm là Thân Thí,

Bố thí việc ân tình.

Thứ sáu là Tọa Thí,

Nhường chỗ ngồi của mình.

Thứ bảy là Phòng Thí,

Dạng bố thí cuối cùng,

Khi con cho người khác

Tình Yêu và Bao Dung.”

 

TAM TẠNG KINH

Bốn chín năm hành Đạo,

Đức Phật Tổ anh minh

Để lại cho trần thế

Tất cả năm bộ Kinh.

Đó là lời thuyết pháp

Và lời dạy của Ngài

Cho chúng sinh đệ tử

Trong một thời gian dài.

Sau khi Phật nhập diệt

Một thời gian khá lâu,

Người ta biên soạn lại

Thành năm bộ như sau:

Một, bộ kinh thứ nhất -

Kinh Hoa Nghiêm, Kinh này

Là Kinh cao siêu nhất,

Giảng trong hăm mốt ngày.

Ngài giúp các Bồ Tát

Đã chứng phép Vô Thường

Thành Đẳng Giác, Diệu Giác

Đầy tình yêu, tình thương.

Hai, bộ Kinh cơ bản,

Gọi là Kinh A Hàm,

Giúp chúng sinh tu tập,

Cả lời nói, việc làm.

Mười hai năm liên tục

Ngài nói về Kinh này.

Nhiều thí dụ minh họa,

Thiết thực và rất hay.

Ba là Kinh Phương Đẳng.

Về tự giác ngộ mình,

Để mình thành sáng láng,

Giác ngộ cho chúng sinh.

Kinh này được Ngài giảng

Trong suốt tám năm trời,

Giúp đệ tử thoát tục,

Cứu mình và cứu người.

Bốn là Kinh Bát Nhã.

Ngài giảng hăm hai năm,

Về Chân Không, Vũ Trụ,

Ánh Sáng và Tối Tăm,

Thật Tướng và Vô Tướng

Của các Pháp tu hành.

Kinh này sau phát triển

Thành Bát Nhã Tâm Kinh.

Năm, và là Kinh cuối -

           Pháp Hoa và Niết Bàn.

Trong tám năm ngài giảng,

Thuyết minh và luận bàn.

Trong Kinh này Ngài nói

Về lý do, nguyên nhân

Ngài, sau nghìn vạn kiếp,

Xuất hiện ở đời trần.

Rồi trước khi nhập diệt,

Các đệ tử của Ngài

Được Ngài chúc, thọ ký

Thành Phật trong tương lai.

*

Toàn bộ Kinh của Phật

Sau được các Tăng Già

Tập hợp thành Tam Tạng,

Tức Kinh Pi-ta-ka.

Một - gọi là Kinh Tạng,

Tức là giáo lý Kinh,

Bao gồm các bài giảng

Khai ngộ cho chúng sinh.

Hai - gọi là Luật Tạng,

Về lịch sử Tăng Già

Và về các giới luật

Dành cho người xuất gia.

Ba - gọi là Luận Tạng,

Bàn các vấn đề chung

Cao siêu và triết lý

Trong vũ trụ vô cùng.

PHÉP HUYỀN DIỆU

Phật ở thành Vương Xá,

Nghỉ trong rừng Trúc Lâm.

Một đêm hè mát mẻ,

Lại đúng ngày trăng rằm.

Đêm ấy, trong vườn vắng

Xá Lợi Phất ngồi thiền.

Cái đầu trọc vừa cạo

Soi vành trăng mới lên.

Từ phương Bắc bay xuống,

Hai hung thần bật cười

Thấy cái đầu bóng loáng

Dưới ánh trăng sáng ngời.

Một hung thần liền nói:

“Lão hòa thượng này hay.

Ta muốn búng một phát

Lên đầu trọc lão này.”

Hung thần kia can bạn:

“Ấy chết, không được đâu.

Đại sư này có phép

Thần thông và nhiệm màu.”

Bất chấp lời can gián,

Hung thần thích đùa dai

Lao xuống, búng một cái

Lên đầu trọc của ngài.

Cú búng ấy rất mạnh,

Có thể giết cả voi,

Làm cả rừng cây ngã,

Hay làm núi nứt đôi.

Thế mà Xá Lợi Phất

Vẫn tiếp tục ngồi yên.

Chiếc đầu trọc bất động

Trong tư thế định thiền.

Trong khi thần hung ác

Vừa chạm vào người ngài,

Liền bất ngờ bốc cháy,

Thành vệt lửa kéo dài.

Đang ở một nơi khác,

Đại đức Mục Kiền Liên,

Người có tài thiên nhãn

Và biết trước nhân duyên,

Đã nhìn thấy tất cả,

Liền bay đến: “Thưa ông,

Ông vẫn khỏe đấy chứ?

Cú đánh có đau không?”

“Cảm ơn, tôi vẫn khỏe.

Chỉ hơi chút nhức đầu.”

“Pháp lực ông thật lớn,

Uy đức thật thâm sâu.

Từ xa tôi nhìn thấy

Một hung thần đánh ông.

Một cú đánh khủng khiếp,

Làm vỡ núi, tắc sông.

Thế mà ông vẫn khỏe,

Vẫn tiếp tục ngồi thiền.

Chỉ đầu hơi nhức nhức.

Pháp lực thật vô biên.”

Đức Phật khi hay chuyện,

Bèn nói với mọi người:

“Ai trong lòng tĩnh lặng,

Không vương vấn bụi đời,

Sẽ vững như núi đá,

Sẽ chiến thắng cái đau.

Gặp vui không xúc động.

Gặp rủi không buồn rầu.

CHẾT, ĐẦU THAI THÀNH TRÂU

Hai anh em nhà nọ,

Bố mẹ chết, và rồi

Gia sản lớn để lại

Được hai người chia đôi.

Vốn tham lam, keo kiệt,

Kể từ đấy, người em

Buôn bán, tìm mọi cách

Để giàu càng giàu thêm.

Người anh thì ngược lại,

Bản chất vốn nhân từ,

Đem tiền làm việc thiện,

Cúng Tam Bảo, cúng sư.

Người em giàu thấy thế,

Luôn cười chê anh trai.

Người anh khuyên can cậu,

Nhưng không ai chịu ai.

Về sau, người anh cả

Đã qui y xuất gia.

Đến sống trong Tịnh Xá

Gần Đức Phật Thích Ca.

Nhờ phúc đức kiếp trước,

Nhờ học pháp hàng ngày,

Ông chứng A La Hán,

Luôn đi gió về mây.

Người em thì thật tiếc,

Cả núi tiền, rất giàu,

Nhưng chết, xuống địa ngục,

Đầu thai thành con trâu.

Trâu làm việc vất vả,

Còn bị đánh, thật thương.

Bị bỏ đói, bỏ khát

Cũng là chuyện bình thường.

Anh nó, A La Hán,

Nhờ thiên nhãn thần thông,

Đã nhìn thấy, cám cảnh,

Thương em, không cầm lòng.

Ông vội vàng bay đến,

Bỏ tiền mua con trâu,

Nhân tiện kể câu chuyện

Về người em tham giàu.

Chủ con trâu hốt hoảng,

Lo sợ chuyện nhân duyên.

Quì trước vị La Hán,

Nhất định không lấy tiền.

Ông còn xin được dẫn

Tới gặp Phật Thích Ca.
Phật thấy ông thành thật,

Đồng ý cho xuất gia.

Lại nói con trâu nọ,

Được La Hán, người anh,

Cho qui y Tam Bảo,

Dạy niệm Phật, tụng kinh.

Không lâu sau, nó chết,

Vãng sanh lên Cõi Trời.

Và sau hàng vạn kiếp,

Được đầu thai thành người.

CHIẾC NHẪN KIM CƯƠNG

Phật Thích Ca từng dạy:

Bố thí giúp chúng sinh,

Tức là ta gây dựng

Một gia sản cho mình.

Chính nó là ân phước

Cho chúng ta sau này.

Không phải xuống địa ngục

Để chịu cảnh đọa đầy.

Ngược lại, giờ may mắn

Ta hạnh phúc hơn người,

Là do các kiếp trước

Ta bố thí giúp đời.

*

Ở Ấn Độ thời ấy

Có một bà rất giàu.

Một bà hoàng xinh đẹp

Với hàng nghìn người hầu.

Bà là người mộ đạo,

Một lòng thờ Thích Ca.

Bà ăn ở phúc đức.

Mọi người yêu mến bà.

Một hôm bà đi dạo

Trong vườn uyển với chồng,

Một ông vua vĩ đại,

Nổi tiếng khắp Tây Đông.

Thấy bà ngời hạnh phúc,

Kim cương đeo đầy người,

Chồng bà nói: “Hoàng hậu

Quả sung sướng nhất đời.

Thiết nghĩ nàng cũng biết,

Rằng nàng được thế này

Là nhờ ta ân sủng

Và nâng đỡ lâu nay.”

Bà đáp: “Tâu bệ hạ,

Thiếp rất biết ơn ngài.

Ngài là chồng của thiếp,

Một đức vua hiền tài.

Nhưng việc thiếp hạnh phúc

Và mãn nguyện hôm nay,

Là do phúc đức thiếp

Đã gieo trồng trước đây.”

Vua nghe, chỉ im lặng,

Dù khó chịu trong lòng.

“Thật vô ơn! Hãy đợi,

Xem điều ấy đúng không.”

Đêm hôm ấy, lặng lẽ

Chờ hoàng hậu ngủ say,

Vua tháo chiếc nhẫn quí

Bà vẫn đeo hàng ngày.

Chiếc nhẫn kim cương lớn,

Quà một vua Phương Đông.

Không một chút do dự,

Vua ném nó xuống sông.

Sáng hôm sau tỉnh dậy,

Thấy mất nhẫn kim cương,

Bà hỏi chồng. Vua đáp:

“Chiếc nhẫn ấy bình thường.

Mất có gì đáng tiếc.

Sao nàng lại hỏi ta?

Nếu nàng có “phúc đức”,

Sẽ tìm thấy thôi mà.”

Bà hiểu ý châm chọc.

Ngay trước mặt chồng mình,

Liền phát nguyện, rồi khấn:

“Xin Đức Phật anh linh

Và chư tăng chứng giám,

Rằng các kiếp trước đây

Con ăn ở phúc đức,

Nên được như ngày nay.

Và rằng nếu đúng vậy,

Nếu phước lộc đang còn,

Thì chiếc nhẫn đã mất

Sẽ quay về với con!”

Vừa dứt lời, cửa mở.

Anh đầu bếp đi vào,

Tay cầm chiếc nhẫn quí

Lấp lánh như ngôi sao.

“Bẩm vua và hoàng hậu,

Con thấy chiếc nhẫn này

Trong bụng một con cá

Gia nhân mua sáng nay.”

TRUYỆN CÔ GÁI NGHÈO

CÚNG MỘT ĐỒNG TIỀN

Xưa, có cô gái nọ

Sống bằng nghề ăn xin.

Một lần, đứng trước cửa

Ngôi chùa ở làng bên.

Qua cánh cổng, cô thấy

Các sư ngồi trong sân,

Chia những thứ ít ỏi

Mới xin được cùng ăn.

Dẫu là người hành khất,

Nhịn suốt ngày là thường,

Cô vẫn thấy ái ngại,

Và chợt muốn cúng dường.

Cô sờ túi, thất vọng,

Tiền chỉ đúng một đồng.

Biết mua gì vào cúng,

Ai được ăn, ai không?

Cuối cùng cô quyết định

Mua một bát muối đầy,

Các sư ăn sẽ đủ,

Thậm chí được mấy ngày.

Sư trụ trì biết chuyện,

Liền mời cô vào chùa,

Tiếp rước như Bồ Tát,

Dùng cả lọng tua rua.

Nhờ sự cúng dường ấy,

Cô gái này về sau

Trở thành vợ hoàng tử,

Cao quí và rất giàu.

Một hôm, cô cho chở

Cả một xe vàng đầy

Vào dâng ngôi chùa ấy.

Thế mà rồi lần này

Sư trụ trì đón tiếp

Không khác khách bình thường,

Bất chấp sự giàu có,

Địa vị người cúng dường.

Cô hỏi thì ngài đáp:

Bát muối đầy ngày xưa

Là những gì cô có,

Thành tâm dâng nhà chùa.

Còn bạc vàng, châu báu

Cô dâng cúng hôm nay,

Tất nhiên chùa đa tạ,

Nhưng tiền cúng lần này

Là tiền của nhà nước,

Tức là tiền của dân.

Cô chỉ thay mặt họ

Để cúng dường cầu thân.

MỘT NGÀY XUẤT GIA

Thời Đức Phật tại thế,

Trong thành có một người,

Một hoàng tử giàu có,

Nổi tiếng dân làng chơi.

Cậy giàu, cậy thế lực,

Cậu tiêu cả núi tiền

Vào các cuộc trác táng

Và tiệc tùng triền miên.

Trong thành, ai cũng biết.

Xì xào tiếng cười chê.

Không ít người nhắc nhở,

Nhưng chàng vẫn không nghe.

Một sáng nọ, Đức Phật

Nói với A Nan Đà:

“Ta thương con người ấy,

Một hoàng tử tài ba,

Mà ăn chơi vô độ.

Chết sẽ bị đọa đày

Trong lửa thiêu địa ngục.

Thật thương thay, thương thay.

Con đến gặp hoàng tử,

Và nói rằng anh ta

Bảy ngày nữa sẽ chết,

Nên hãy sớm xuất gia.”

Tôn giả gặp hoàng tử,

Chuyển lời của Như Lai.

Hoàng tử lo sợ lắm,

Nhưng vẫn cố van nài

Xin được tiếp tục sống

Theo cách cũ, năm ngày.

Bước sang ngày thứ sáu

Sẽ xuất gia theo thầy.

Vậy là hoàng tử ấy

Chỉ một ngày xuất gia.

Chàng sống trong tịnh xá,

Thụ Pháp của Thích Ca.

Bước sang ngày thứ bảy,

Như Phật nói, tiếc thay,

Chàng đổ bệnh rồi chết,

Làm tỳ kheo một ngày.

Hôm sau, trong giờ nghỉ,

Tôn giả A Nan Đà

Hỏi về chàng hoàng tử,

Và được Phật Thích Ca

Nói giờ con người ấy

Ở cõi trời Tứ Vương,

Đầu thai làm hoàng tử

Tỳ Xa Môn Thiên Vương.

Chàng sẽ đầu thai tiếp

Sau đúng năm trăm năm

Lên cõi trời Đạo Lợi,

Hưởng thọ một nghìn năm.

Rồi hai nghìn năm tiếp

Ở cõi trời Dạ Ma,

Hưởng hết mọi phúc lộc,

Quay lại cõi Ta Bà.

Một lần nữa hoàng tử

Được đầu thai làm người,

Xuất gia, thành La Hán,

Mãn nguyện một cuộc đời.

*

Câu chuyện này được kể

Trong rất nhiều cuốn Kinh.

Một câu chuyện có thật,

Để nhắc nhở chúng sinh

Rằng muốn tránh tội lỗi

Và bể khổ đời này,

Phải xuất gia theo Phật,

Dù chỉ trong một ngày.

PHẬT DI LẶC                                                 

1

Theo Kinh Phật, Di Lặc

Cùng thời với Thích Ca,

Sinh ở Nam Ấn Độ,

Hiệu là A Dật Đa.

Ngài xuất thân quí tộc,

Đẳng cấp Bà La Môn,

Bỏ nhà tìm chân lý,                 

Diệt khổ và trường tồn.

Di Lặc là tiếng Phạn,

Tức là lòng thương người.

Một ông già to béo

Với nụ cười rất tươi.      

Di Lặc sẽ thành Phật,

Tức là Phật thứ năm

Kế tiếp Thích Ca Phật,

Sau ba mươi nghìn năm.

Trong khi chờ thành Phật,

Ngài ngụ ở cung trời

Có tên là Đâu Suất,

Hóa kiếp đi khắp nơi.    

Dẫu mới là Bồ Tát,

Người dân nước Trung Hoa

Luôn coi ngài là Phật.

Cũng thế ở nước ta.

Ngài được thờ rất sớm,

Ngay từ thời Tây Tần

Đã có tranh Di Lặc

Ngồi chống cằm, tréo chân.

Hoặc hình Ngài đang bước,

Mũ lá đội trên đầu,

Tay cầm chiếc bình nước,

Cằm nhẵn nhụi không râu.

Về sau phổ biến nhất

Là hình Ngài đang ngồi

Với cái bụng rất phệ

Và nụ cười trên môi.

Dân gian gọi “Tiếu Phật”,

Tức là ông Phật cười,

“Di Lặc Phật bụng phệ”

Hoan hỷ với mọi người. 

Một hình ảnh quen thuộc,

Thật đáng yêu ông già,

Người mang lại tiền bạc

Niềm vui cho mọi nhà.

2        

Di Lặc có nhiều kiếp.

Vào thế kỷ thứ mười

Là Bố Đại hòa thượng,

Với chiếc túi trên người.

Bố đại là túi vải.

Ngài đi khắp đó đây,

Truyền đạo, làm việc thiện

Với chiếc túi vải này.

Ngài người thấp, to béo,

Cái bụng phệ khác thường.

Quần áo rất tùy tiện,

Ăn và ngủ dọc đường.

Ngài thích đùa vua vẻ,

Trẻ con theo rất đông.

Nhiều đứa bá lên cổ

Hay nhảy tót vào lòng.

Khi Ngài đi khất thực,

Hễ ai cho cái gì

Là Ngài nhét vào túi,

Cười hề hề rồi đi.

Ngài mở túi khi đói,

Lấy ra ăn kỳ no.  

Nếu có người đứng cạnh

Muốn ăn, Ngài cũng cho.

Ngài là thần may mắn.

Các quán trọ tranh nhau

Mời Ngài vào ăn nghỉ,

Hy vọng sẽ phát giàu.

Lần nọ, Ngài nghỉ lại

Nhà một bác nông dân.

Trong bữa ăn, bà vợ

Cứ luôn miệng cằn nhằn,

Rằng mùa thì đói kém

Mà phải nuôi báo cô

Ông sư này dở tính

Ăn nhiều vì bụng to.

Ngài nghe xong đứng dậy,

Đổ cơm vào gốc cây.

Tự nhiên nồi nhà ấy

Đang vơi lại thành đầy.

Hai vợ chồng kinh ngạc,

Chạy theo xin lỗi Ngài,

Nhưng Ngài không thèm đáp,

Phanh bụng phệ ra ngoài.

Lần khác, Ngài thích thú

Đang tắm mát dưới sông.

Lũ trẻ trộm quần áo,    

Thế là Ngài tồng ngồng

Vừa đuổi theo vừa mắng.

Mấy bà nhìn, cười thầm,

Thấy chim Ngài bé tí

Như chim trẻ lên năm.

Nhưng rồi họ sụp lạy

Khi thấy trên lưng Ngài

Bốn con mắt tỏa sáng

To như mắt con nai.

Không ít người tinh nghịch,

Thấy Ngài hiền, nhiều khi

Cướp chiếc túi bỏ chạy.

Ngài chỉ cười khì khì.

Nhưng lát sau, thật lạ,

Chiếc túi vải của Ngài,

Như không hề bị cướp,

Lại lủng lẳng trên vai.

Khi đi tới làng nọ,

Ngài thấy một anh chàng

Đang mài dao chuẩn bị

Giết thịt con bò vàng.

Ngài dừng lại và nói:

“Anh biết kiếp luân hồi.

Nó là người kiếp trước.”

Anh chàng kia liền thôi.

Cuối cùng Ngài nhập diệt

Gần ngôi chùa Nhạc Lâm,

Trên một bàn thạch lớn,         

Tư thế thảnh thơi nằm. 

Nhưng đó chỉ một kiếp.

Ngài còn sống quanh ta

Chờ ba vạn năm nữa

Thành Phật, sau Thích ca.

Người ta xây ngôi tháp

Thờ Ngài ở Phong Sơn.

Kể từ ngày có tháp

Cây cối bỗng xanh rờn.

Lạ nữa, ở núi ấy

Vốn là chỗ cằn khô,

Bống có nhiều mạch nước,

Nước tích đọng thành hồ.       

TRUYỆN CHÀNG ĐĂNG CHỈ

1

Ngày xưa ở Vương Xá

Có gia đình phú ông,

Rất giàu, gì cũng có,

Nhưng con cái lại không.      

Cuối cùng cầu tự mãi,

Họ sinh đứa con trai,

Bình thường, nhưng thật lạ,

Các ngón tay rất dài.

Hơn thế, các ngón ấy

Tỏa sáng như ban ngày,

Vì thế gọi Đăng Chỉ,

Tức “Ngọn đèn trên tay”.

Tướng mạo cậu rất đẹp.

Các thầy tướng nhiều lần

Khẳng định cậu chắc chắn

Sẽ trở thành thánh nhân.

Phú ông nghe, thích lắm,

Mở lễ trai bảy ngày,

Bố thí khắp thiên hạ,

Mong hưởng ân sau này.

Năm tròn hai mươi tuổi,

Chàng lấy vợ, một nàng

Vừa môn đăng hộ đối,

Lại xinh đẹp, dịu dàng.

Cậy bố mẹ giàu có,

Chàng sống thật vô lo,

Tiêu tiền hơn cỏ rác,

Bày vẻ đủ các trò.

Nhưng khi bố mẹ mất,

Do trước không học hành,

Không biết quản gia sản,

Nên tiền bạc hao nhanh.

Lại thêm bọn ăn bám,

Cả trong lẫn ngoài nhà,

Cùng hăng hái vơ vét

Tài sản của ông cha,

Nên một hôm, dễ hiểu,

Chàng thấy mình trắng tay.

Vợ bỏ về đằng ngoại,

Nhà rác rưởi vứt đầy.

Bọn đầy tớ trốn hết.

Bè bạn và người thân

Tự nhiên biến đâu mất

Đúng lúc chàng rất cần.

Thế mà mấy tháng trước,

Ấy là khi còn tiền,

Chúng bám như đỉa đói,

Ai cũng muốn làm quen.

2

Ngày nào còn công tử,

Con phú ông cực giàu,

Thế mà giờ nghèo đói,

Không cả mũ trên đầu.

Các ngón tay, thật lạ,

Trở lại như bình thường.

Chúng không hề tỏa sáng,

Lại còn gầy trơ xương.

Thế là chàng Đăng Chỉ

Vác bị đi ăn mày.

Nhưng ăn mày cũng khó,

Nên cuối cùng, một ngày,

Chàng phải làm cái việc

Mà mọi ngưới tránh xa,

Là vác tử thi mướn.

Thật ê chề, xót xa.

Lần nọ, chàng phải vác

Xác chết ra nghĩa trang.

Đến nơi, cái xác ấy

Không chịu buông cổ chàng.

Chàng gỡ mấy cũng chịu.

Nó cứ bám không tha.

Không còn cách nào khác,

Chàng phải cõng về nhà.

Vừa tới cửa, lập tức

Cái xác rời khỏi chàng.

Chàng cúi nhìn, chợt thấy

Tay nó cầm cục vàng.

Chàng lấy cục vàng ấy,

Thì lập tức, trong tay

Lại có thêm cục khác.

Cứ thế, đúng nửa ngày,

Chàng có cả một đống

Những cục vàng rất to.

Cuối cùng, chàng ngồi thở,

Cả vừa mừng, vừa lo.

Tất nhiên mừng là chính.

Chàng đem số tiền này

Xây lại nhà tráng lệ,

Giàu hơn cả trước đây.

Có tiền rồi, lập tức,

Mọi người đến rất đông.

Cả người thân bè bạn,

Cả cô vợ bỏ chồng.

Cuộc đời là thế đấy,

Chàng lắc đầu xót xa.

Không một chút do dự,

Chàng đuổi hết khỏi nhà.

Có bao nhiêu tiền bạc

Chàng cho hết người nghèo,

Mở lễ trai, cúng Phật,

Nuôi hàng nghìn tỳ kheo.

Chàng đã ngộ ngũ dục,

Ngộ cả Tham, Sân, Si,

Chẳng bao lâu xuống tóc      

Nhập thiền rồi qui y.

Chàng tu luyện chăm chỉ,

Với trí tuệ hơn người.

Chứng quả A La Hán,

Nguyện ra tay giúp đời.

Các ngón tay lần nữa

Phát sáng như ban ngày.

Chàng lại thành Đăng Chỉ,

Với “Ngọn đèn trên tay”.

3

Thấy cuộc đời Đăng Chỉ

Rất kỳ lạ, người ta                

Không ít lần tìm đến

Hỏi Đức Phật Thich Ca.

Ngài nói: Bố Đăng Chỉ

Kiếp trước giàu như vua.

Cậu rất hay đi lễ.

Nhà lại cạnh ngôi chùa.         

Một hôm thấy tượng Phật

Có ngón tay gãy ngang,

Cậu liền thay ngón khác

Được đúc toàn bằng vàng.

Vì thế ngón tay cậu

Khi được sinh kiếp này

Phát ra những tia sáng

Rực rỡ như ban ngày.

Có người hỏi sao cậu

Phải khổ một thời gian.

Phật đáp lúc còn nhỏ

Cậu làm việc quấy càn.

Số là một lần nọ

Cậu chơi khuya, về nhà,

Sốt ruột chờ cửa mở,

Cậu nói hỗn với cha.

Nói hỗn với cha mẹ

Là cái ác nhất đời.

Gieo ác phải gặt ác.

Đó là luật làm người.

NÓI NHIỀU CÓ HẠI

Lúc ấy ở Xá Vệ,

Trong vườn Cô Độc Kỳ,

Đức Phật đang trò chuyện

Cùng tăng sư, tăng ni.

Có nhà sư vừa chết,

Mới làm lễ hỏa thiêu.

Phật nói: Ông ấy chết

Một phần do nói nhiều.

Các kiếp trước cũng vậy,

Ông phải chết nhiều lần

Cũng vì cái tật nói

Quá nhiều và không cần.

Rồi Ngài kể câu chuyện

Tiền kiếp của sư này.

Không phải không có ý

Nhắc nhở sư ngày nay.

*

Nghìn vạn kiếp về trước,

Khi Phạm Ma Đạt Đa

Làm vua Ba La Nại,

Đất nước rộng bao la,

Có một vị Bồ Tát

Giáng sinh thành con trai

Một đại thần thế lực

Trong vương quốc của ngài.

Đứa bé ấy khôn lớn,

Khỏe mạnh và thông minh,

Được phong làm tể tướng,

Đứng đầu trong triều đinh.

Vua cai trị lúc ấy

Dẫu uyên bác, hiền tài,

Nhưng mắc bệnh thích nói.

Nói không nhường phần ai.

Vua là tấm gương sáng

Để muôn dân trông vào.

Tể tướng muốn can gián

Mà chưa biết cách nào.

Thời ấy, trên đỉnh núi

Dãy Hy Ma Lay A

Có một chiếc hồ nhỏ

Và một con rùa già.

Một đôi vịt trời nọ

Đến hồ tìm thức ăn

Gặp rùa, thành quen biết,

Rồi nhanh chóng thành thân.

Một hôm, hai bạn vịt

Rủ rùa đến nhà chơi.

Ở một ngọn núi khác,

Cao lưng chừng giữa trời.

Rùa đáp: “Tôi muốn lắm,

Chỉ tiếc không biết bay.”

“Không lo, đã có cách.

Bác sẽ bay thế này…”

Chúng lấy một đoạn sậy,

Hai con giữ hai đầu.

Con rùa ngậm ở giữa,

Rồi cùng bay với nhau.

“Bác phải giữ im lặng,

Không được nói lời nào!”

Vịt dặn đi dặn lại.

Thế mà rồi lên cao,

Khi bay qua cung điện

Vua Phạm Ma Đạt Đa,

Con rùa không kìm được,

Kêu: “Đẹp quá, ái chà!...”

Lập tức nó rơi xuống.

Thật tội nghiệp con rùa.

Thân vỡ thành nhiều mảnh

Ngay trong sân cung vua.

Vua lấy thế làm lạ.

Lập tức cho mời ngay

Quan tể tướng Bồ Tát

Đến giải thích chuyện này.

Tể tướng nhân dịp ấy

Quyết định can nhà vua

Về cái tật hay nói,

Qua chuyện của con rùa.

Giải thích xong, tể tướng

Liền nói thêm: “Thưa ngài,

Nói thừa, không cần thiết

Là tai họa lâu dài.”

Vua hiểu, và từ đó

Bỏ được thói lắm lời.

Thậm chí rất ít nói,

Chỉ thỉnh thoảng mỉm cười.

*

Con rùa là một kiếp

Của Cổ Cát Ly Ca,

Một vị sư đáng kính

Vừa mới chết hôm qua.

                

BÁN MÌNH CÚNG SƯ                         

1

Xưa có một người nọ,

Tên là Kệ Di La,

Sống cực kỳ nghèo khổ

Với bà vợ đã già.

Không đủ ăn, đủ mặc,

Người chẳng ra hình người,

Nhìn thiên hạ no đủ,

Họ chỉ biết than trời.

Bà vợ nói: “Không lẽ

Do các kiếp trước đây

Ta tham lam, keo kiệt

Nên bây giờ thế này?”

Và rồi họ nghĩ bụng,

Để kiếp sau không nghèo,

Bây giờ phải cũng Phật,

Bố thí cho tỳ kheo.

Khốn nỗi, ăn chẳng có,

Muốn cho, biết lấy đâu?

Cuối cùng họ quyết định       

Bán mình cho nhà giàu.

Cả hai làm đầy tớ

Cho một nhà phú thương.

Số tiền họ kiếm được

Lập hội trai cúng dường.      

Hội trai rất hào phóng,

Kéo dài những bảy ngày.

Họ hy vọng số phận

Sẽ đổi thay sau này. 

Ni sư và dân chúng

Đến ăn đông và lâu.

Mọi việc rất tốt đẹp

Trong suốt sáu ngày đầu.

Bước sang ngày thứ bảy,

Thì Đức vua cúng chùa.

Mà theo lệnh, tất cả

Phải nhường chỗ cho vua.     

Nhưng còn một ngày nữa

Lễ trai họ mới xong.

Bỏ giở là hỏng hết.

Kệ Di La quyết không.

Vua ngạc nhiên khi thấy

Có kẻ trái ý mình.

Bèn cho bắt đến hỏi.

Ông kể hết sự tình.

Vua nghe, rất xúc động

Chuyện hai vợ chồng nghèo

Bán mình làm người ở,

Lấy tiền cúng tỳ kheo.

Vốn là người hào phóng,

Ngài ban tặng hai người

Nhiều đất đai, tiền bạc.

Nhờ thế, họ đổi đời.               

QUẢ BÁO CỦA GÃ ĐỒ TỂ

Có một gã đồ tể

Tục danh là Cun Đà

Sống bằng nghề mổ lợn.

Lò mổ ấy không xa

Nơi Đức Phật đang sống

Trong tịnh xá Trúc Lâm

Cùng các đại đệ tử

Và tỳ kheo nhiều năm.

Hắn mổ lợn bằng cách

Vật con vật xuống nhà,

Dùng gậy đập vào gáy

Rồi banh miệng nó ra

Rót nước sôi vào họng,

Rồi lấy lửa thui lông,

Rồi dùng dao mổ bụng,

Rồi móc lấy bộ lòng.

Nói chung, thật khủng khiếp.

Suốt ngày tiếng lợn kêu

Từ cái lò mổ ấy,

Hết sáng lại đến chiều.

Một hôm gã đồ tể,

Đổ bệnh, kêu váng nhà.

Kêu eng éc như lợn,

Bò vào lại bò ra.

Suốt bảy ngày liên tục

Bò như lợn, tồng ngồng,

Kêu như bị chọc tiết,

Như đốt lửa thui lông.

Người nhà phải nhốt hắn

Như nhốt lợn trong chuồng.

Lấy giẻ nhét vào miệng,

Hắn dãy dụa điên cuồng.

Một tỳ kheo bảo Phật:

“Nhà Cun Đà dạo này

Bỗng dưng giết nhiều lợn,

Liên tục suốt bảy ngày.”

Phật đáp: “Gã sắp chết,

Hiện đang chịu cực hình

Vì phải gánh quả báo

Về việc làm của mình.”

TRUYỆN NÀNG LIÊN HOA SẮC

1  

Xưa có một cô gái,

Đẹp nết, đẹp cả người,

Thế mà phải nếm cảnh

Trớ trêu của cuộc đời.

Nàng ở thành Vương Xá,

Cùng thời với Thích Ca,

Vốn con nhà tử tế,

Có học và nết na.

Như các cô thời ấy,

Mười sáu tuổi, lấy chồng,

Rồi sinh được bé gái,

Đúng như nàng chờ mong.

Chẳng bao lâu bố chết,

Mẹ còn trẻ và xinh,

Nên thằng chồng đồi bại

Quyến rũ bà, vô tình

Nàng trở thành đầy tớ

Của mẹ và thằng chồng.

Một hôm, quá phẫn uất

Nàng bỏ đi, tay không.

Nàng đến Ba La Nại,

Sống cuộc đời nhỡ nhàng.

Mãi sau, một trưởng giả

Yêu và đã cưới nàng.

Họ sống rất hạnh phúc

Suốt cả chục năm trời.

Một hôm ông trưởng giả

Mang về nhà một người.

Đó là một cô gái

Ông bỏ tiền ra mua

Về nhà làm vợ lẽ.

Xinh đẹp, biết thêu thùa.         

Nàng thoạt nhìn, suýt ngất,

Thấy chính là con mình,

Đứa con gái bé nhỏ,

Oan trái một mối tình.

Vậy là đời độc ác,

Giờ lại để chồng sau

Lấy con nàng chồng trước.

Nỗi đau chồng nỗi đau.

Lần nữa nàng lặng lẽ

Bỏ nhà, đi trong đêm.

Trái tim nàng hóa đá,

Trái tim vốn yếu mềm.

Đời với nàng như thế,

Nàng sẽ trả thù đời,

Sẽ trở thành gái điếm,

Thành giang hồ ăn chơi.

Nàng tô son, điểm phấn

Đến thành Tỳ Xá Ly,

Dấn thân vào tội lỗi,

Coi như không chuyện gì.

2

Một tối nọ nàng thấy

Khi đang đứng bên đường,

Một nhà sư to lớn

Có dáng vẻ khác thường.

Nhà sư ấy đi lại,

Ân cần nói với nàng:

“Nhìn qua ta đã biết

Con là người cao sang.

Vậy vì sao nên nỗi,

Con phải làm nghề này?

Phải chăng con uất ức,

Đang hận đời gì đây?”

Lúc ấy nàng không biết

Ông là Mục Kiền Liên,

Đại đệ tử Đức Phật,

Có biệt tài nhìn xuyên.

Lời nói của tôn giả

Thân ái và dịu dàng

Như nước cam lồ mát

Rót qua tâm hồn nàng.

Lập tức nàng trở lại

Cô gái ngoan, nhà giàu

Nhưng gặp nhiều bất hạnh.

Nàng tấm tức hồi lâu,

Rồi nói: “Đời ác độc

Và điên loạn, bạch thầy.

Xô con vào tội lỗi.

Con biết làm gì đây?”

“Hãy làm lại tất cả.

Làm lại từ ban đầu,

Và hãy sống thật tốt,

Vượt lên trên buồn đau.

Người thực sự mạnh mẽ

Là người không hận đời,

Vấp ngã rồi đứng dậy

Để tiếp tục làm người.”

Những lời dạy chí lý

Của sư Mục Kiền Liên

Đã làm nàng chợt tỉnh,

Và nàng đã đứng lên.

Nàng xuất gia, nhập Phật,

Nhờ giúp đỡ của ông,

Chứng quả A La Hán,

Thành Ni chúng thần thông.

QUẢ BÁO

Có nhân thì có quả.

Đó là luật của Trời.

Cũng là luật của Phật,

Ứng nghiệm với mọi người

Một lần, khi giảng pháp,

Với tôn giả, sư thầy,

Phật Thích Ca đã kể

Một câu chuyện thế này.

Có một con bò nọ,

Nhân khi vắng người chăn,

Đã xuống ăn ruộng lúa

Của một người nông dân.

Ông này rất độc ác,

Tức giận, mắng con bò:

“Tao vất vả, nhịn đói,

Mà mày thì ăn no.

Mày phải trả giá đắt.

Tao sẽ cắt lưỡi mày,

Để mày phải ghi nhớ

Không ăn lúa từ nay!”

Nói đoạn, ông cắt lưỡi

Con bò này đáng thương.

Nó không hiểu, nghĩ lúa

Là loại cỏ bình thường.

Còn ông nông dân ấy

Sau sinh ba người con,

Tất cả đều khỏe mạnh,

Cả thể xác, tâm hồn.

Có điều cả ba đứa

Không ai hiểu vì sao

Câm, suốt ngày lặng lẽ,

Không nói được tiếng nào.

Các thầy thuốc bất lực.

Ông bố thì buồn lo.

Và rồi ông chợt nhớ

Chuyện xưa cắt lưỡi bò.

Giờ hối thì đã muộn.

Ở lành thì gặp hiền.

Sống ác thì gặp ác.

Mọi cái có nhân duyên.

“Đời là thế, - Phật nói. -

Xưa nay chưa có người

Thoát được luật nhân quả.

Bởi đó là Luật Đời.”

TRUYỆN NGƯỜI ĐÀN BÀ QUÉT RÁC

Thời ấy, ở Xá Vệ

Có một người đàn bà

Làm nghề quét đường phố,

Đất bụi bám đầy da.

Người bà luôn hôi hám,

Mọi người không dám gần,

Thế mà Phật đến gặp,

Nói chuyện như người thân.

Một người ngạc nhiên hỏi:

“Phật luôn dạy xưa nay

Phải cố sống sạch sẽ.

Sao Ngài gần người này?”

Phật đáp: “Sạch hay bẩn

Quan trọng ở tâm hồn.

Bà ấy bẩn vì rác

Khi làm sạch cho con.

Có người bẩn, nhưng sạch.

Trong khi đó nhiều người

Trông thì sạch, nhưng bẩn.

Thường vẫn thế ở đời.”   

THẦN GIÀU CÓ VÀ THẦN NGHÈO ĐÓI

Một người phụ nữ đẹp,

Mặc chiếc áo lụa dài

Bước vào một nhà nọ.

Chủ hỏi: “Bà là ai?”

“Ta là Thần Giàu Có!”

“Xin mời, xin mời bà, -

Ông chủ vui mừng nói. -

Mời bà vào trong nhà!”

Lát sau, một người khác

Cũng vào nhà ông này.

Rách rưới và đói khát

Như một mụ ăn mày.

“Bà là ai?” ông hỏi.

“Thần Đói Nghèo là ta.”   

“Bà không được chào đón.

Xin mời bà đi ra!”

Nữ thần kia rách rưới

Đã đáp lại thế này:

“Đói nghèo và giàu có

Luôn là bạn xưa nay.

Ông không muốn Nghèo Đói

Thì tôi ra khỏi nhà.”

Lát sau ông chủ thấy

Giàu Có cũng đi ra.

Phật dạy Sống và Chết

Luôn đi liền với nhau.

Cũng vậy Tốt và Xấu,

Cũng vậy Nghèo và Giàu.

Chỉ những người thông tuệ

Mới chấp nhận cả hai.

Sống vô lo, bình thản

Vượt nỗi khổ trần ai.

TRUYỆN CẬU BÉ MÙ VÀ CHIẾC ĐÈN ĐÃ TẮT

Đức Phật kể câu chuyện

Về cậu bé đáng thương

Không may mù hai mắt,

Phải chống gậy dò đường.

Một đêm, đến nhà nọ,

Chủ nhà, vốn rất hiền,

Lúc quay về, cẩn thận,

Đưa cho cậu chiếc đèn.

“Dạ thưa, cháu mù mắt,

Thì cần đèn làm gì?”

“Để người ta thấy cháu

Liệu đường mà tránh đi!”

Vậy là trong bóng tối,

Cậu cầm đèn ra về.

Thế mà có ai đó,

Vấp cậu ngã, ẩm ê.

Cậu kêu lên: “Thật lạ,

Tôi cầm đèn cơ mà.”

Người ấy đáp: “Đèn cậu

Tắt từ lâu, xê ra!”

Đức Phật rất thâm ý

Khi kể câu chuyện trên.

Có đèn là quan trọng.

Quan trọng hơn - ánh đèn!

TRUYỆN THÁI TỬ TU ĐẠI NOA

1

Xưa, ở một nước nọ,

Có tên là Diệp Ba.

Vua là ông vua tốt,

Nước giàu, rộng bao la.

Vợ thì nhiều vô kể,

Con chỉ một, buồn sao.

Khỏi nói ông vua ấy

Yêu Thái tử thế nào.   

Cũng khỏi nói cả việc

Chàng xinh đẹp, tài ba.

Sau cái tên Thái Tử,

Chàng là Tu Đại Noa.

Thật may, dù con một,

Nhưng Thái Tử không hư.

Ngược lại, chàng rất tốt,

Lại cực kỳ nhân từ.

Năm tròn mười sáu tuổi,

Vua lấy vợ cho chàng -

Lại khỏi nói xinh đẹp,

Thông minh và dịu dàng.

Thái Tử có tính lạ:

Cái gì cũng muốn cho.

Một hôm chàng xin phép

Đức vua mở các kho

Để chàng ban bố thí

Cho tất cả mọi người.

Thế mà vua đồng ý,

Môt ông vua lạ đời.

Lập tức, người trong nước,

Thậm chí cả nước ngoài,

Kéo đến xin phát chẩn.

Chàng không bỏ sót ai.

2

Ai xin gì cho nấy.

Không ai về tay không.

Tiếng tăm càng vang dội,

Người kéo đến càng đông.     

Hay tin, nước bên cạnh,

Thù địch với nước chàng,

Với ý định đen tối,

Liền cử tám người sang.

Nước Diệp Ba hùng mạnh

Là nhờ đoàn tượng binh,

Nhất là con voi trắng,

Từng làm giặc thất kinh.

Biết Thái Tử đã hứa

Ai xin gì, cho ngay,

Mà hứa trước thần, Phật,

Nên chúng sang lần này

Để xin con voi ấy,

Được xem quí hơn vàng.

Thế mà chàng cho chúng,

Kẻ thù của nước chàng.

Làm từ thiện là tốt.

Đem của mình cho người

Cũng là điều không xấu,

Nhưng tùy cái, tùy người.

Cho mất con voi trắng,

Nước Diệp Ba từ nay

Không còn ai bảo vệ.

Rất nghiêm trọng điều này.

Vua biết tin, tức giận,

Cho gọi Thái Tử vào.

Gọi các quan cùng đến.

Việc này xử thế nào?

Về lý - đáng xử trảm.

Về tình - tính sao đây?

Cuối cùng vua quyết định

Chàng phải bị đi đày.             

Đày ở núi Đàn Đặc,

Đúng mười hai năm trời.

Đó là nơi hẻo lánh,

Hoàn toàn không có người.

Chàng chỉ xin ở lại

Bảy ngày trong kinh thành

Để phân phát cho hết

Số tài sản của mình.      

3

Thế là đi Đàn Đặc

Cùng vợ là Mạn Trà

Cùng hai con còn nhỏ

Và một con ngựa già.

Ngày hôm sau, thật tiếc,

Có một bác nông dân,

Buột mồm khen ngựa đẹp

Và là cái bác cần.

Thái Tử không do dự,

Liền tháo ngựa cho ngay.

Rồi chàng thế chỗ nó,

Kéo xe đi suốt ngày.      

Đi thêm một ngày nữa,

Có người xin cái xe.

Chàng cũng đem cho nốt.

Cuối cùng, giữa trời hè

Cả nhà phải đi bộ.

Công chúa bế con em

Thái Tử cõng thằng lớn.

Dân làng kéo đến xem.

Thấy họ nhếch nhác quá,

Chàng cho mấy món đồ.

Áo quần con đang mặc,

Xin chàng, chàng cũng cho.   

Có người cười, thầm nghĩ:

Anh chàng này chắc điên.

Không, chàng rất tỉnh táo.

Đó chỉ là tiền duyên.

Kiếp trước chàng vơ vét,

Giành giật hết của người.

Kiếp này chàng hối cải,

Mà trả lại cho đời.     

Sau mấy tháng đi bộ,

Hết giãi nắng dầm mưa,        

Họ đến được Đàn Đặc,

Đang hè, đúng giữa trưa.

Họ ngạc nhiên khi thấy

Họ vừa đi đến đâu

Là cây mọc đến đấy

Che bóng mát trên đầu.

Thú rừng thì vội vã

Mang cho họ trái cây,

Đứng xung quanh túc trực,

Chờ hầu hạ suốt ngày.

Số là Phật trước đó

Đã thấu hiểu lòng chàng,

Nên sai chúng giúp đỡ

Giữa chốn này hồng hoang.

Hai vợ chồng từ đấy

Vui cuộc sống điền viên

Giữa núi rừng hoang vắng,

Tụng kinh và định thiền.

Một ngày nọ, bất chợt

Có vị Bà La Môn

Tìm đến chơi, trò chuyện,

Xin chàng hai đứa con.

Dẫu lòng đau như cắt,

Chàng đem con cho ông.

Nàng Mạn Trà lúc ấy

Đang bận tắm dưới sông.

Lúc về thì con mất,

Chỉ biết khóc, vì nàng

Trước đây đã trót hứa

Không bao giờ cản chàng.

Một lúc sau lại thấy

Có một người vào nhà.

Sau một lúc trò chuyện,

Ông xin nàng Mạn Đà.

Chàng cúi đầu im lặng,

Rồi nói: “Vâng, xin mời.

Tôi chỉ dám từ chối

Cho bố và mẹ tôi.”

Khi chàng đứng dậy tiễn

Ông khách và vợ mình,

Thì bỗng trời nổi gió:

Đức Phật hiện nguyên hình.

Cùng Ngài là người vợ

Và hai con của chàng.

Cả nhà lại đoàn tụ,

Ôm nhau khóc, ngỡ ngàng.

Đức Phật nói: “Rốt cục,

Con không phụ lòng ta.

Các thử thách đã hết.

Hãy chuẩn bị về nhà.”

Ngày hôm sau chợt thấy

Có xe đến đón chàng.

Về đến nơi, lập tức

Chàng từ chối ngai vàng.

Sau khi phân phát hết,

Chẳng còn gì để cho,

Chàng qui y, tu Phật

Trong hang đá ven hồ.           

ĐỐI THỦ LỚN NHẤT

                             

1                                      

Xưa có anh chàng nọ

Được trời ban nhiều tài.

Rất thông minh, mẫn tiệp,

Khỏe mạnh và đẹp trai.

Ấy là chưa nói chuyện

Anh học gì cũng nhanh.

Chỉ một thời gian ngắn

Đã hơn hẳn thầy mình.

Rốt cục, tuy còn trẻ,

Văn võ đã toàn tài.

Không môn gì không giỏi,

Chưa bao giờ thua ai.

Chẳng còn gì để học.

Anh ta thôi tìm thầy

Mà đi tìm đối thủ,

Tìm khắp hết đó đây.

Vậy mà tìm chẳng thấy.

Quả người giỏi không nhiều.

Nghĩ mình tài giỏi nhất,

Anh ta bắt đầu kiêu.

Một hôm, giữa đồng vắng,

Anh gặp một ông già

Tay ôm bát khất thực,

Người mặc áo cà-sa.

Thấy ông cụ đạo mạo,

Anh hỏi cụ là ai?

Ông cụ đáp là Phật.

“Là Đức Phật Như Lai?”

Đức Phật đáp: “Đúng thế.”

“Nghe nói Phật thần thông,

Tôi tìm người thách đấu.

Phật có nhận lời không?”

“Bây giờ ta đang bận

Chiến đấu với chính mình.

Đối thủ đang gờm nhất

Chính là bản thân anh.

Khi nào thắng được nó,

Anh hãy đến tìm ta.”

Nói đoạn, Phật đi tiếp.

Biến mất giữa nắng tà.

Anh chàng vô địch ấy

Đứng nhìn theo hồi lâu.

Lời nói của Đức Phật

Âm vang mãi trong đầu.

Đối thủ đang gờm nhất

Chính là bản thân ta.

Bao năm tìm đối thủ,

Thế mà tìm không ra.

Nó là lòng tự phụ,

Mình tưởng mình nhất đời,

Và bao thói xấu khác

Thuộc bản năng con người.

2

Anh chàng này nghe nói,

Sau xuống tóc xuất gia,

           Sống trong chùa lặng lẽ

Cho đến tận tuổi già.

Một lần có người hỏi:

“Tài nghệ ông rất cao,

Mà sao tôi không thấy

Ông thi đấu lần nào?”

Ông đáp: “Tôi đang bận

Thi đấu với chính mình.

Hy vọng tôi sẽ thắng

Để được hưởng yên bình.”

ĐỨC PHẬT VÀ CON CHÓ

Một sáng nọ, nắng đẹp.

Đầu tỏa ánh hào quang,

Đức Phật khoan thai bước,

Mặc áo cà-sa vàng.

Ngài sống bằng khất thực,

Giờ đến nhà Đế Đô,

Người giàu sang bậc nhất,

Nhưng mắc bệnh ky bo.

Ông chủ hiện đi vắng.

Có con chó giữ nhà.

Nó nhe nanh giận dữ

Rồi sồng sộc lao ra.

Đức Phật giơ tay cản.

Nó phủ phục dưới chân.

Ngài xoa xoa đầu nó

Rồi cất tiếng ân cần:

“Thôi đi bà, bình tĩnh.

Trước cướp của người ta

Như thế đã quá lắm,

Giờ còn sủa váng nhà.

Ít ra cũng tích đức

Cho ông con bây giờ.

Bà hãy giúp ông ấy

Tránh được cái đang chờ.”

Con chó nghe, gục mặt.

Đức Phật lại ra đi.

Nó nhìn theo, thểu não,

Nhìn mà chẳng thấy gì.

Từ đấy nó khác hẳn.

Bỏ ăn, nằm co ro.

Chủ nó và con nó,

Tức là lão Đế Đô

Hỏi, mới biết vì Phật,

Liền chạy đến tìm Ngài,

Buông cả lời thóa mạ,

Nhưng Phật bỏ ngoài tai.

Khi được Ngài cho biết

Con chó là mẹ mình,

Lão không tin, giận dữ

Bắt Ngài phải chứng minh.

“Vậy thì về đào xới

Chỗ con chó thường nằm.

Có một hòm châu báu

Nó giữ suốt nhiều năm.

Mẹ ngươi đã chôn nó,

Nhưng không kịp mang đi.

Hãy đào lên mà lấy,

Còn đứng đây làm gì!”

Đế Đô về, quả thật,

Tìm được rất nhiều vàng.

Thế mà lão lại khóc,

Ôm chó khóc muộn màng.

Giờ thì lão đã hiểu

Quả báo và luật đời.

Đức Phật bèn khuyên lão

Hãy bố thí giúp người.

Đúng khi lão phát hết

Gia tài lão khổng lồ,

Con chó bỗng nhiên chết,

Chỉ còn lại dúm tro.

KHÚC GỖ VÀ CON RÙA MÙ

1

Xưa có một người nọ,

Gặp chuyện buồn trong lòng,

Bực mình, vứt khúc gỗ

Xuống biển sóng mênh mông.

Khúc gỗ ấy khá lớn,

Có một lỗ hổng to.

Nước và cá có thể

Chui qua rất tự do.

Mà biển thì nhiều gió.

Lúc từ Đông sang Tây,

Lúc thì Nam sang Bắc,

Lúc ngược lại suốt ngày.

Thành ra, tội khúc gỗ,

Không lúc nào được yên.

Luôn nay đây mai đó

Giữa biển cả vô biên.

Có con rùa trong biển.

Nó mù, một trăm năm

Mới ngoi lên mặt nước

Một lần, lúc trăng rằm…

Phật đang kể câu chuyện,

Nổi tiếng và rất hay,

Chắc nhiều người đã biết.

Rồi Phật hỏi thế này:

Vậy bao lâu có thể

Ngẫu nhiên con rùa già

Gặp được khúc gỗ ấy,

Thấy lỗ rồi chui qua?

Chắc phải lâu, lâu lắm.

Có thể chẳng bao giờ.

Phật nói: “Người cũng vậy,

Khi rơi xuống bùn nhơ

Thì trở lại chính đại

Sẽ vô cùng khó khăn,

Hệt như con rùa ấy

Một trăm năm một lần

Mới ngoi lên mặt biển,

Ngẫu nhiên gặp khúc cây

Rồi chui qua cái lỗ,

Thì quả khó lắm thay.   

Ấy là nói người ấy

Không chịu khó chân tu,

Cam tâm sống dưới đáy

Hệt như con rùa mù.

MỸ NHÂN KẾ HẠI PHẬT

Ngày ấy, khi Đức Phật

Ở Tịnh xá Kỳ Viên

Cùng tăng đoàn đông đúc,

Uy tín Ngài đang lên.

Người khắp nơi kéo đến

Nghe giảng sáng và chiều.

Họ còn dâng lễ vật

Hào phóng và rất nhiều.

Các giáo phái ngoại đạo

Thấy thế ghen với Ngài.

Trước họ được cúng lễ,

Nay không ai đoái hoài.

Cuối cùng họ tìm cách

Hãm hại Phật Thích Ca,

Lại bằng mỹ nhân kế,

Tức là dùng đàn bà.      

Họ mướn nữ sĩ nọ

Tên là Du Đà Ly,

Một người có nhan sắc

Và khôn khéo cực kỳ.    

Chiều chiều cô gái ấy

Bôi son phấn lên da.

Ai hỏi đi đâu đấy,

Bảo đến nhà Thích Ca.

Hôm sau người ta hỏi:

Cô vừa đi đâu về?

Cô đáp: Tôi vừa ngủ

Ở chỗ Thích Ca về.

Cứ thế, một tuần lễ.

Rồi cô bị người ta

Giết chết và vứt xác

Cạnh Tịnh xá Thích Ca.

Người của các ngoại đạo

Cho phao tin trong dân

Tôn Đà Ly mất tích.

Vua sai tìm nguyên nhân.

Bọn chúng đến khai báo,

Cô đi đâu, gặp ai.

Vua cho lính tìm kiếm,

Thấy xác cạnh nhà Ngài.

Chúng bảo vua, chắc chắn

Các đệ tử, môn sinh

Làm điều này, cốt để

Bảo vệ sư thầy mình.

Cả thành phố sôi sục,

Nguyền rủa Phật Thích Ca.

Trong khi vua lẳng lặng

Cho người đi điều tra.

Và rồi, rất nhanh chóng,

Các thám tử của vua

Tìm được bọn giết mướn

Đang nhậu nhẹt sau chùa.

Sợ bị vua xử trảm,

Chúng thành thật khai ra

Tên những người thuê giết,

Minh oan cho Thích Ca.

Sau vụ hiểu lầm ấy

Trong thành phố ai ai

Cũng tin vào Đức Phật

Và càng yêu quí Ngài. 

BÀI HỌC VỀ SỰ NHẪN NHỤC

1

Ngày nọ, đang thuyết pháp,

Đức Phật bị một ông

Nhổ vào mặt. Ngài hỏi:

“Có còn gì nữa không?’

Ông kia rất kinh ngạc,

Lần đầu tiên thấy người

Bị xúc phạm đến thế,

Vẫn ôn tồn mỉm cười.

Các đệ tử tức giận,

Muốn trừng trị ông ta,

Phật ra hiệu ngăn lại.

Ngài bảo A Nan Đà:

“Con người này có thể

Biết ta qua lời đồn,

Hiểu nhầm nên làm vậy,

Không đáng trách đâu con.

Do vậy, ta mới hỏi

Có còn gì nữa không.

Chắc ông ta đang có

Đôi ấm ức trong lòng.

Thực ra, ông ta nhổ

Là tự nhổ vào mình.

Vậy ông ta mới đúng

Là một người đáng khinh.”

Còn ông kia bối rối,       

Chẳng biết nói năng gì.

Hôm sau đến xin lỗi

Phật Thích Ca Mâu Ni.

Ngài nói: “Rất nhiều nước

Dòng sông Hằng chảy qua

Trong một ngày. Cũng thế,

Giờ ta khác hôm qua.

Con người, tốt lẫn xấu,

Luôn thay đổi hàng ngày.

Người hôm qua phỉ nhổ,

Không là ông hôm nay.

Hôm qua ông giận dữ.

Hôm nay ông lạy quỳ.

Người nhổ và bị nhổ

Theo thời gian trôi đi.

Vậy xin ông đứng dậy.

Từ nay chỉ mong ông.   

Hãy nên dùng lời nói                          

Để diễn tả nỗi lòng.”

                                             

 

THÁI TỬ NHẪN NHỤC KHẢI       

1

Trong “Thiền Bí Yếu Pháp”

Tôn giả A Nan Đà

Có thuật lại một chuyện

Về Đức Phật Thích Ca.

Chuyện kể rằng ngày nọ,

Ngài ngồi cùng môn sinh

Trong vườn Cấp Cô Độc,

Đang đàm đạo, giảng kinh,

Thì tôn giả Ca Diếp

Vào ra mắt Thích Ca.

Cùng ông có đệ tử

Là A Kỳ Đạt Đa.

Ca Diếp nhờ Đức Phật

Giúp anh học trò này.

Ngài bèn kể câu chuyện

Rất thú vị sau đây.

2

Xưa, nước Ba La Nại,

Vua là Phạm Ma Da,

Có con Nhẫn Nhục Khải,

Một thái tử tài ba.

Chàng không mong kế vị,

Tu Thập Thiện, thực hành

Sáu pháp Ba La Mật

Bằng cả tấm lòng thành.

 

Có một ông trưởng giả

Tên là Nhật Nguyệt Âm,

Rất giàu sang, phú quí,

Đầy tớ đến hàng trăm.

Thế mà ông, thật tội,

Có người con trai hiền,

Bỗng dưng lại đổ bệnh,

Bệnh nặng rồi phát điên.

Thương con, ông cầu nguyện

Phát lộc chốn đền đài,

Hứa ai giúp chữa khỏi,

Ông tặng hết gia tài.

Thái tử Nhẫn Nhục Khải

Một hôm đang dạo chơi,

Hay tin, thương trưởng giả,

Chàng ngửa mặt khấn trời.

Trời nghe thấu lời khấn,

Hiện xuống, nói với chàng,

Rằng muốn cứu người bệnh,

Ai đó phải sẵn sàng

Cho máu và tủy sống,

Người bệnh xoa vào người.

Lúc ấy bệnh mới khỏi,

Mà khỏi hẳn, suốt đời.

Tuy nhiên, người cho tủy

Phải là người thiện tâm,

Đức hạnh và cao quí,

Từng tu hành nhiều năm.       

Thấy trưởng giả lo lắng,

Thái tử liền cầm dao,

Chẻ xương mình lấy tủy,

Cắt thịt lấy máu đào.

Người bệnh uống tủy sống,

Lấy máu xoa khắp người.

Ngay lập tức khỏi bệnh,

Quì lạy, tạ ân trời.

Vua trời là Đế Thích,

Và rất nhiều thiên thần

Cùng bay xuống khen ngợi

Nhẫn Nhục Khải lòng nhân.

Vì tấm gương nhân ái

Hiến xương máu cứu người,

Đế Thích cho chàng chọn

Được lên sống trên trời.

Nhưng Thái tử chỉ muốn

Tiếp tục ở trần gian

Để lo đường tu đức,

Mong được lên Niết Bàn.

Đế Thích cho như nguyện.

Ngay lập tức người chàng

Lại lành lặn như cũ,

Vừa vui, vừa ngỡ ngàng.

Bao của cải có được

Nhờ ra tay cứu người

Thái tử Nhẫn Nhục Khải

Phát hết cho mọi người.

3

Phật nói: “Ở kiếp trước

Người bệnh là Đạt Đa,

Trưởng giả là Ca Diếp,

Nhẫn Nhục Khải là ta.”

TÌM PHẬT

Xưa có anh chàng nọ

Nghe nói Phật là người

Ba mươi hai tướng tốt

Và vẻ đẹp - tám mươi.

Và rằng ai gặp Phật

Sẽ may mắn lâu dài.

Anh ta xin phép mẹ

Lên đường đi tìm Ngài.

Suốt ba năm ròng rã,

Chịu mưa nắng dãi dầu,

Anh ta tìm khắp chốn

Mà không thấy Phật đâu.

Người băm hai tướng tốt

Và vẻ đẹp - tám mươi

Quả tìm mãi không thấy,

Dù tìm ba năm trời.

Cuối cùng anh ta gặp

Một vị sư rất già,

Đem sự tình kể hết.

Vị sư nói: “Thích Ca

Hiện đang còn tại thế.

Ngài có mặt khắp nơi,

Nhưng ẩn thân, dưới dạng

Bình thường như mọi người.

Do vậy phải nhìn kỹ,

Phải kiên nhẫn lâu dài,

Và thiện tâm, cầu thị

Mới hy vọng gặp Ngài.  

Tuy vậy, ta có cách

Giúp con gặp Thích Ca:

Bây giờ con quay lại,

Theo đường cũ về nhà.

Hãy chú ý quan sát,

Để ý thấy chân ai

Vô tình đi lộn dép,

Thì người đó là Ngài.

Anh chàng kia hăm hở

Quay về nhà, dọc đường

Buồn vì thấy tất cả

Đi đúng dép, bình thường.

Đến làng mình, bà mẹ,

Nghe nói con trai về,

Vội vã chạy ra đón,

Nước mắt chảy dầm dề.

Anh chàng không hề biết

Rằng hàng ngày mẹ già

Luôn tụng kinh, niệm Phật

Mong anh sớm về nhà.

Bà nghe tin, vui quá,

Vui và vội, quáng quàng

Xỏ đôi dép, xỏ lộn,

Ra đón con đầu làng.    

Anh con đã sụp lạy,

Gặp được Phật Thích Ca

Khi bất ngờ nhìn thấy

Đôi dép dưới chân bà.

PHẬT NGỌC ĐỔ MỒ HÔI

Xưa có một chú tiểu

Rất mẫn tiệp, thông minh,

Được vị đại hòa thượng

Xem như người kế mình.         

Ngày nọ ông bảo chú

Đi ra ngoài hóa duyên.

Bị cảnh trần mê hoặc,

Chú quên hết cõi thiền.

Chú hoàn tục, từ đó

Sống cuộc đời người trần,

Được thỏa sức ăn uống,

Chơi bời với bạn thân.

Bỗng một hôm tư lự

Bên cửa sổ nhà mình,

Thấy mây trôi, nước chảy,

Bất giác chú giật mình.

Lần nữa lại xuống tóc,

Quay trở về ngôi chùa

Quỳ trước đại hòa thượng,     

Chú hối lỗi, xin chừa.     

Lão Hòa thượng không nói,

Bắt chú quỳ rất lâu.

Cuối cùng, chỉ bức tượng,

Ông lặng lẽ gật đầu:

“Được, ta sẽ tha thứ

Cho con tội vừa rồi

Khi bức tượng Phật Ngọc

Bắt đầu đổ mồ hôi.”

Chú tiểu hiểu: Sư phụ

Sẽ không tha, suốt đời.

Làm sao tượng có thể

Đổ mồ hôi như người?

Thế mà ngay tối đó,

Bức tượng ngọc, lạ thay,

Đổ mồ hôi như tắm,

Dù khô hanh suốt ngày.

Cuối cùng chú tiểu hiểu

Rằng Đức Phật Thích Ca

Rất nhân từ, độ lượng,

Mọi lỗi lầm đều tha.

Và rằng trong cuộc sống

Phạm lỗi là bình thường.

Trừng phạt là chuyện dễ.

Khó - trải lòng yêu thương.

CHUYỆN NHÀ SƯ ĂN CẮP

Có một thiền sư nọ

Mở tuần lễ định thiền.

Chư tăng và phật tử

Kéo đến từ mọi miền.

Bỗng người ta phát hiện

Một đệ tử gần đây

Có hành động ăn cắp.

Thật nhục nhã điều này.

Mọi người ngay lập tức

Đòi phải đuổi anh ta,

Nhưng thiền sư bình thản

Như không gì xẩy ra.

Một thời gian sau đó,

Anh chàng hư hỏng này

Lại ăn cắp lần nữa.

Lần này thì rất gay.       

Mọi người đòi dứt khoát

Phải đuổi ngay tức thì.

Nếu thiền sư không đuổi,

Tất cả sẽ ra đi.

Thế mà thiền sư ấy

Vẫn không đuổi anh chàng.

Hơn thế, còn gần gũi

Và tỏ lòng cưu mang.

Ngài nói với đệ tử:

“Các con vốn thông minh,

Biết gì sai, gì đúng,

Với người anh em mình

Đừng nên quá khe khắt.

Anh chàng ngu dốt này

Ăn cắp vì ngu dốt

Vậy thì liệu ai đây

Giúp thành người thông tuệ,

Nếu không phải là ta?

Ta không có ý giữ,

Ai muốn, cứ về nhà.”

Nghe thế, người ăn cắp

Hai mắt lệ ứa tràn,

Từ đấy thói ăn cắp

Anh bỏ hẳn hoàn toàn.

CHÚ TIỂU VÀ BÁT DẦU

Một hôm có chú tiểu

Phải đi mua dầu ăn.

Sư đầu bếp căn dặn,

Mà căn dặn nhiều lần,

Rằng giờ chùa tiền ít,

Phải cẩn thận làm sao

Để bát dầu quí giá

Không đổ một giọt nào.

Lúc trở về, đường núi,

Cậu chậm chạp leo lên.

Tay ôm bát trước ngực,

Không dám nhìn hai bên.

Thế mà về đến cửa,

Vẫn chưa dám ngẩng đầu,

Do căng thẳng, chú vấp,

Làm đổ nửa bát dầu.

Thế là chú bị mắng,

Khóc dưới cây bồ đề.

Sư trụ trì đi lại,

Ngồi xuống cạnh, vỗ về:

“Không sao, con đừng khóc.

Ta sai con hôm nay

Đi mua dầu lần nữa,

Nhưng phải nhớ lần này

Con bình tâm, đừng sợ,

Khi trở về, leo lên,

Mùa này núi rất đẹp,

Con cứ nhìn hai bên.”

Dẫu còn sợ, chú tiểu

Lần nữa đi mua dầu.

Được dặn, chú thoải mái,

Đi và ngẩng cao đầu.

Xung quanh hoa nở rộ,

Chim bay lượn trên cao.

Mải nhìn, chú không biết

Về đến chùa lúc nào.

Thế mà rồi, thật lạ,

Bát dầu vẫn còn nguyên,

Không hề sánh một giọt.

Trụ trì cười rất hiền.

Thiết nghĩ không cần nói

Về ý nghĩa truyện này.

Vui mới làm được việc.

Đời vẫn thế xưa nay.

BUÔNG BỎ

Có một cô gái nọ

Lên núi gặp sư thầy:

“Bạch thầy, có nhiều cái

Phải chịu đựng lâu nay,

Con rất muốn buông bỏ,

Buông một lần cho xong.

Thế mà lần lữa mãi.

Liệu có cách nào không?”

Ngài đưa cho cô gái

Một chiếc cốc, và rồi

Rót vào chiếc cốc ấy

Từ ấm nước đang sôi.

Nước nóng chẳng mấy chốc

Làm cốc nước tràn đầy.

Cô gái không chịu nổi,

Liền vội vã buông tay.

Sư già ôn tồn nói:

“Đau thì buông, sao không?

Nhưng rồi vẫn đau đớn,

Vết sẹo vẫn sưng phồng.

Vậy thì sao phải đợi

Cho đến khi quá đau?

Giờ thì chắc con biết

Phải bắt đầu từ đâu.”

*

Ở đời có những cái

Ta gắng chịu âm thầm,

Không phải không đau đớn.

Thậm chí suốt nhiều năm.

Là vì ta lần lữa

Đợi cốc nước tràn đầy.

Đau không còn chịu nổi

Mới giật mình, buông tay.

HỌC LÀM NGƯỜI

Có một người đệ tử

Của Đại sư Tinh Vân,

Suốt ngày lo đèn sách,

Học tập rất chuyên cần.

Sau mười năm vất vả,

Anh bẩm với sư thầy:

“Con đã học hết chữ

Và kiến thức đời này.

Giờ con học gì nữa?

Con không muốn nghỉ ngơi.”

Đại sư Tinh Vân đáp:

“Tiếp tục học làm người.

Học làm người là việc

Suốt đời và kéo dài.

Thứ nhất, học “nhận lỗi”

Mỗi lần thấy mình sai.

Vì việc không nhận lỗi

Đã là một sai lầm,

Một lỗi đáng xấu hổ

Day dứt nhiều tháng năm.

Thứ hai, học “nhẫn nhục”.

Mọi thành công ở đời

Liên quan đến chữ “nhẫn”.

“Nhẫn” cũng đẹp lòng người.

Thứ ba, học “nhu, nhã”.

“Nhu, nhã” giúp người ta

Vượt qua mọi thử thách,

Cuộc sống cũng yên hòa.

Con biết, răng rất cứng,

Mà cũng rụng, thâm đen.

Nhưng nhờ mềm, chiếc lưỡi

Đến chết vẫn còn nguyên.

Thứ tư, học “thấu hiểu”.

Ở đời, thiếu hiểu nhau

Sẽ dẫn đến tranh chấp,

Hiểu lầm và khổ đau.

Thứ năm, học “buông bỏ”.

Đời như chiếc túi hàng.

Đừng tham chất, thêm nặng.

Vứt bớt cho nhẹ nhàng.

Đời vốn không dài lắm.

Không nên cố chấp nhiều.

Con hãy học tha thứ,

Để yêu và được yêu.

Thứ sáu, học “xúc động”.

Để con không bao giờ

Trước cái đau người khác

Vô cảm và thờ ơ.

Thứ bảy, học “tồn tại”.

Tồn tại là giữ mình

Cho thân thể khỏe mạnh,

Đầu óc luôn anh minh.

Không thể giúp người khác

Khi ta không giúp ta.

Ta, một phần nhỏ bé

Trong vũ trụ hài hòa.”

*

Đại sư đã nói thế,

Không thừa, thiếu một lời.

Vậy tôi và các bác,

Ta cố học làm người.

CHIẾC MUỖNG

Có một thiền sư nọ

Được Diêm Vương cho người

Đưa xuống thăm Địa Ngục

Để tìm hiểu sự đời.

Ở đấy ông chứng kiến

Cảnh mọi người đánh nhau.

Mà đánh nhau ghê lắm.

Nguyên nhân có gì đâu.

Đến bữa ăn, tất cả,

Tất cả, không trừ ai,

Được phát một chiếc muỗng

Bằng gỗ cứng, rất dài.

Mọi người dùng chiếc muỗng

Múc thức ăn, tiếc sao,

Muỗng dài quá nên vướng,

Chẳng ăn được chút nào.

Và thế là địa ngục,

Hết chửi lại đánh nhau.

Vướng muỗng không ăn được.

Chỉ thế, có gì đâu.

Cũng chính thiền sư ấy

Sau được Ngọc Hoàng thương,

Phái một bầy tiên nữ

Đưa lên thăm Thiên Đường.

Ông ngạc nhiên khi thấy

Đến bữa ăn, ai ai

Cũng được phát chiếc muỗng

Bằng gỗ và rất dài.

Thế mà lạ, tất cả

Rất ý hợp tâm đầu.

Muỗng ai người ấy múc,

Nhưng mà múc cho nhau.

Thành ra không hề vướng.

Mọi người ăn, vui cười.

Vì họ biết nhường nhịn,

Biết nghĩ đến mọi người.

Thế đấy, cùng chiếc muỗng

Và bữa ăn bình thường,

Thế mà thành Địa Ngục,

Hoặc trái lại, Thiên Đường.

Không khó lắm để rút

Bài học từ chuyện này.

Các bác tự rút nhé.

Tôi xin dừng ở đây.

NHÀ SƯ VÀ CON CÁ

Có một nhà sư nọ

Nuôi con cá rất to.

Nó đẹp và khôn lắm,

Còn biết chơi nhiều trò.

Ông thích con cá ấy,

Những muốn đưa đi chơi.

Tiếc nó sống dưới nước,

Không đi, mà chỉ bơi.

Rồi ông quyết định luyện

Con cá thông minh này

Để nó sống trên cạn,

Chơi với ông hàng ngày.

Từng tý, từng tý một,

Ông bớt nước trong ao.

Cho đến một ngày nọ,

Không còn một giọt nào.

Thế mà lạ, con cá,

Do được thích nghi dần,

Không có nước vẫn sống,

Còn mọc thêm đôi chân.

Và thế là từ đó,

Ông dẫn nó đi chơi

Như một người bạn nhỏ,

Thăm thú khá nhiều nơi.

Bất chợt, một ngày nọ,

Đang đi thì mưa to.

Mưa xối xả như trút,

Đường xá ngập thành hồ.

Ông nhà sư ngoái lại,

Thấy con cá của ông,

Do quen sống trên cạn,

Chết đuối, xác sưng phồng.

PS

Châm ngôn này cũng có

Một bài học thâm sau.

Các bác tự rút nhé.

Cũng không khó lắm đâu.

ĂN MÀY XIN VÀNG

Xưa, một phú ông nọ,

Giàu vào loại cực kỳ.

Nhưng ông rất hà tiện,

Chẳng cho ai cái gì.

Thế mà một buổi sáng

Có một lão ăn mày

Đứng chìa tay trước cửa.

Đứng lặng lẽ suốt ngày.

Mà lão ăn mày ấy

Không phải xin cơm rang,

Xin tiền hay gì đấy.

Lão xin một nén vàng.

Cho cơm không chịu nhận,

Người ta đuổi không đi.

Lão ăn mày đứng thế.

Đúng là thật chây lỳ.

Suốt một năm như thế,

Còn biết làm gì đây?

Cuối cùng ông hà tiện

Lấy vàng cho lão này.

Rồi ông sai người ở

Lặng lẽ theo ông già.

Lão này đến, nằm ngủ

Gần một bãi tha ma.

Nhân khi lão đang ngủ,

Anh đầy tớ đến gần

Lấy thỏi vàng của lão,

Về trả cho chủ nhân.

Lão ăn mày sáng dậy,

Lại đến nhà phú ông,

Hỏi xin vàng như trước.

Thế có bực mình không!         

Phú ông ra, liền quát:

“Ông quá đáng vừa thôi.

Vừa cho vàng hôm trước,

Sao còn đến xin tôi?”

Lão ăn mày bình thản

Vừa đáp vừa vuốt râu:

“Vì tôi vừa nhắm mắt,

Vàng đã biến đi đâu.”

Người phú ông đêm ấy

Cứ băn khoăn, bồn chồn:

Ừ nhỉ, hễ nhắm mắt

Là vàng đã không còn.  

Rồi dần dần ông hiểu

Vàng bạc chỉ nhất thời,

Và điều quan trọng nhất

Là sống có tình người.

Ông hà tiện sau đó

Đem hết bạc và vàng

Cúng chùa, làm việc thiện,

Giúp đỡ người trong làng.      

Các vị cao niên nói

Rằng ông lão ăn mày

Chính là Phật, ngài đến

Dạy ông bài học này.

ĐỂ THÀNH NGƯỜI HẠNH PHÚC

Có ông nhà giàu nọ

Đến gặp một thiền sư:

“Bạch thầy, con giàu có,

Hào phóng và nhân từ.

Con luôn làm việc thiện.

Không từ chối người nào.

Thế mà vẫn cảm thấy

Không hạnh phúc, vì sao?”

Vị thiền sư lặng lẽ

Chỉ chiếc gương trên tường:

“Bác hãy cho tôi biết

Bác thấy ai trong gương?”

“Tôi thấy tôi, hẳn thế.”

Vị sư già đưa ông

Tới một ô cửa sổ

Nhìn thẳng ra cánh đồng.

Ô cửa sổ bằng kính,

Lau sạch bụi trong ngoài.

“Giờ bác cho tôi biết,

Bác thấy gì, thấy ai?”

Ông nhà giàu liền đáp:

“Bạch thầy, trước mắt tôi

Là cánh đồng tuyệt đẹp,

Hoa rực rỡ núi đồi.”

Vị sư già giải thích:

“Cửa sổ và chiếc gương

Đều được làm bằng kính,

Loại kính mỏng bình thường.

Nhưng cửa thì trong suốt.

Còn chiếc gương thì không.

Vì gương được sơn trát

Một lớp son phía trong.

Vì thế, nhìn vào nó,

Bác sẽ chẳng thấy ai

Ngoài hình mình trong đó.

Mà thế giới bên ngoài…

Cái thế giới tuyệt đẹp

Như bác nói vừa rồi,

Với cánh đồng xanh ngát

Và hoa nở kín đồi.

Vậy, bác muốn hạnh phúc,

Thấy cái đẹp của đời,

Trước hết phải làm sạch

Cái gương ấy trong người.”

THẾ À?

Xưa, một thiền sư nọ

Tên là Ha-ku-in

Được mọi người kính trọng

Thương yêu và rất tin.

Có một cô gái trẻ

Sống ở gần nhà ngài.

Bỗng mọi người phát hiện

Không chồng mà có thai.

Bị bố mẹ gạn hỏi,

Cô gái này thản nhiên

Nói rằng bố đứa bé

Là ông sư chùa bên.

Thiền sư bị ông bố

Sỉ nhục, quát vang nhà.

Nhưng ông vẫn đọc sách,

Quay lại hỏi: “Thế à?”

Khi cô gái sinh nở,

Người ta mang cho ông

Đứa bé còn đỏ hỏn.

Ông ôm nó vào lòng.     

Mọi người ghét, khinh bỉ,

Tất nhiên do hiểu lầm.

Có kẻ còn ném đá,

Nhưng ông chẳng quan tâm.

Ông chăm sóc đứa bé

Nâng niu như cục vàng,

Hàng ngày bế xin sữa

Từ đầu đến cuối làng.

Do lương tâm cắn rứt,

Cô gái kia, cuối cùng

Thú thật: Bố đứa bé

Là một anh làm thùng.

Bố mẹ cô vội vã

Đến gặp sư tại nhà,

Tạ lỗi, xin đứa bé.

Thiền sư hỏi: “Thế à?”

Ông trao lại đứa bé,

Thấy hẫng hụt trên tay,

Nhưng rồi lại đọc sách,

Bình thản như mọi ngày.

Ý NGHĨA CHUỖI TRÀNG HẠT

Đức Phật khi tại thế

Truyền dạy mỗi tăng ni

Làm một chuỗi tràng hạt

Bằng hạt cây bồ đề.

Ngón tay lần tràng hạt

Khi hàng ngày tụng kinh

Sẽ giúp xả phiền não,

Lấy lại được an bình.

Số lượng hạt trong chuỗi

Có ý nghĩa khác nhau.

Khác nhau cả màu sắc.

Thông thường là màu nâu.

Có thể hăm mốt hạt,

Hăm bảy hay năm tư.

Hoặc một trăm linh tám,

Tùy ý các nhà sư.

Nhưng một trăm linh tám

Là con số xưa nay

Được mọi người ưa chuộng.

Với cách tính thế này.

Số một trăm linh tám

Là số cộng sáu Căn,

Sáu Trần và sáu Thức.

Rồi sau đó đem nhân

Với sáu điều phiền não

Luôn quấy rối chúng sinh,

Là Tham, Sân, Si, Mạn,

Nghi, Ác Kiến vô minh.

Chất liệu làm tràng hạt

Có thay đổi về sau,

Như ngọc trai, gỗ quí,

Vàng bạc và đồng thau.

Tràng hạt của người chết

Là vật báu gia đình,

Hay bảo vật Tam Bảo,

Nếu là bậc cao minh.

TIỀN NHIỀU, LO NHIỀU

Có một nhà sư nọ

Đêm, ngủ lại ngoài đồng

Cùng mấy người giàu có

Buôn lụa và vải bông.

Vùng ấy có nhiều cướp.

Các nhà buôn luân phiên

Canh gác, không dám ngủ

Lo giữ hàng và tiền.

Bất chợt, lúc gần sáng,

Cướp kéo đến rất đông.

Các nhà buôn bỏ chạy

Người một nơi, khắp đồng.

Cuối cùng, họ quay lại.

Tiền và vải không còn.

Chỉ thấy lão hòa thượng

Ngủ gần đấy, rất ngon.

“Thật là người dũng cảm.

Thấy bọn cướp đến gần,

Ngài đã không bỏ chạy,

Chí ít để thoát thân.”

Lão hòa thượng liền đáp:

“Các bác chạy là vì

Lo sợ mất tiền của.

Còn tôi chẳng có gì.

Mải làm giàu, các bác

Đã quên mất một điều:

Tiền ít thì lo ít.

Tiền nhiều thì lo nhiều.”

GIA TÀI THỰC SỰ CỦA CHÚNG TA

Ta, con người trần tục,

Theo bản năng sinh tồn,

Ta tham lam vơ vét

Cho mình và cháu con.

Con người là như thế.

Nhưng hỏi để làm gì?

Ăn, chắc ăn chẳng hết.

Chết không thể mang đi.

Phật dạy: Khi ta chết,

Giàu có hay đói nghèo,

Chỉ một cái duy nhất

Ta được phép mang theo.

Đó là cái Nhân Quả,

Tức cái Nghiệp của mình.

Gieo gì thì gặt ấy

Theo Luân Hồi, Vãng Sinh.

Hãy làm việc Thiện Đức,

Không làm việc Ác Tà.

Vì đó mới thực sự

Gia tài của chúng ta.

TẶNG VẦNG TRĂNG SÁNG

Một thiền sư trên núi,

Đêm, ra dạo vườn hoa.

Lúc vào thì chợt thấy
Có tên trộm trong nhà.

Chiếc am nhỏ trống vắng.

Thiền sư thấy chạnh lòng,

Thương tên trộm vất vả

Giờ phải về tay không.

Ngài bèn cởi chiếc áo

Lúc ấy mặc trên người:

“Ta tặng anh, hãy mặc.

Đêm lạnh, nhiều sương rơi.”

Tên trộm liền bỏ chạy.

Vị sư già nhìn theo:

“Ta chỉ có chừng ấy.

Tiếc vì nhà quá nghèo.

À mà khoan, ta muốn

Tăng anh vầng trăng tròn

Để soi đường xuống núi,

Soi sáng cả tâm hồn.”

*

Hôm sau, như thường lệ,

Thiền sư đi dạo về,

Thấy chiếc áo đã tặng

Ai gấp, đặt đầu hè.

“Nghĩa là vầng trăng sáng

Anh ấy giữ cho mình.

Một món quà quí giá

Giúp thoát vòng vô minh.”

CHÚ TIỂU VÀ BẦY KIẾN

Xưa có chú tiểu nọ

Theo học một thiền sư.

Vị này giỏi pháp thuật,

Thương người và nhân từ.

Một hôm, nhìn mặt chú,

Ngài giật mình, sững sờ:

Trong vòng bảy ngày nữa

Chú sẽ chết bất ngờ.

Chú tiểu rất chăm chỉ,

Được thiền sư yêu thương.

Ngài lấy lại bình tĩnh,

Nói: “Con hãy lên đường

Trở về thăm bố mẹ.

Đã lâu không về nhà.

Sau tám ngày, nhanh chóng

Hãy trở lại với ta.

Chú tiểu rất vui sướng,

Liền khăn gói ra đi.

Tám ngày sau quay lại,

Mà không hề hấn gì.

Hơn thế, còn khỏe mạnh.

Đôi má hồng thật xinh.

Vị sư già kinh ngạc,

Không tin vào mắt mình.

“Chuyện gì xẩy ra vậy?

Ta nổi tiếng xưa nay

Chưa bao giờ nhầm lẫn.

Và biết trước lần này

Chỉ trong bảy ngày nữa

Con sẽ chết, thế mà.

Hôm nay ngày thứ tám,

Con lại trở về nhà?”

“Bạch thầy, - chú tiểu đáp. -

Con không biết vì sao.

Con bình thường, khỏe mạnh,

Không đau ốm chút nào.”

Rồi thiền sư bắt chú

Kể những gì xẩy ra

Trong suốt tám ngày ấy,

Khi chú về thăm nhà.

Chú kể rất nhiều chuyện,

Kể cả chuyện dọc đường,

Khi đi qua dòng suối

Nước lũ dâng khác thường.

Chú thấy có tổ kiến

Nước cuốn trôi vật vờ.

Chú lấy một chiếc gậy

Rồi vớt chúng lên bờ…

Giờ thì thiền sư hiểu.

Ngài ôm chú, mỉm cười:

“Con sẽ sống lâu lắm,

Vì con đã cứu người.”

*

Phật Thích Ca đã dạy:

Cứu được một mạng người

Hơn xây chín tòa tháp

Chín tầng, cao ngút trời.

Cúng dường, làm việc thiện

Là tích đức cho mình.

Nhưng đức lớn hơn cả

Là cứ mạng chúng sinh.

NGƯỜI CHO PHẢI CÁM ƠN

Có một thương gia nọ

Ở thành phố Ê-đô,

Mở hầu bao, đem cúng

Một khoản tiền rất to.

Ông mang bao tiền ấy

Đưa vào một ngôi đền.

Sư trụ trì lấy giấy

Ghi đã nhận số tiền.

Ông thương gia đợi mãi,

Không thấy ngài cảm ơn.

Bèn nói: “Tôi rất tiếc

Không thể đóng góp hơn.

Một gia đình có thể

Sống trong hơn một năm

Với ba đồng vàng ấy.

Mà đây những năm trăm…”

“Thì tôi đã ghi nhận

Tất cả năm trăm đồng.

Hay ông đang chờ đợi

Tôi nói “Cảm ơn ông”?

“Vâng, dẫu sao, phải nói

Số tiền này cũng to…”

“Đúng, nhưng làm việc thiện,

Cảm ơn là người cho.”

*

Khi làm việc công đức,

Đừng so tính thiệt hơn.

Và điều quan trọng nhất:

Đừng chờ người cảm ơn.

MỘT TÁCH TRÀ

Xưa, vào thời Minh Trị,

Thiền sư Nhật, Nan-in,

Tiếp một giáo sư nọ

Đến hỏi ông về Thiền.

Mời khách, nhà sư rót

Một tách trà, lạ thay,

Ông vẫn tiếp tục rót

Khi tách trà đã đầy.

Vị giáo sư thấy vậy

Liền lên tiếng: “Bạch ngài,

Chiếc tách đã đầy nước.

Đừng rót trào ra ngoài.”

Thiền sư đặt ấm xuống:

“Tách kiến thức của ông

Cũng đầy như tách nước.

Rót nữa chỉ uổng công.

Vì nó không còn chỗ

Cho cái mới xen vào.

Vậy ta, người phục thiện,

Nên kiềm mình phần nào.”

*

Câu chuyện trên thâm thúy

Cho ta thấy điều này:

Nhiều người không ngại khó

Cất công đi tìm thầy.

Họ muốn được học hỏi

Từ những người thông minh,

Nhưng vẫn không chịu bỏ

Các định kiến của mình.

HÃY THA THỨ

Có một thiền sư trẻ

Hỏi sư phụ: “Bạch thầy,

Con khổ vì bố mẹ

Trách mắng con hàng ngày.

Vì bạn bè phản bội,

Vì anh em hững hờ.

Con muốn thoát đau khổ,

Phải làm gì bây giờ?”

Sư phụ đạp: “Đơn giản.

Hãy về nhà, tĩnh tâm,

Tha thứ hết cho họ,

Nếu họ có lỗi lầm.”

Chàng thiền sinh trẻ ấy

Quay lại mấy hôm sau:

“Con đã tha thứ hết,

Giờ thấy nhẹ cả đầu.”

“Chưa hết, - sư phụ đáp. -

Con hãy trở về nhà,

Mở lòng yêu quí họ

Bằng tình yêu vị tha.”

Tha thứ thì còn được.

Yêu, biết yêu sao đây?

Nhưng nghe lời sư phụ,

Chàng lại thử điều này.

Một tuần sau, chàng nói:

“Bạch, bây giờ thì con

Hết lòng yêu thương họ,

Thấy thanh thản tâm hồn.”

Lần nữa sư phụ nói:

“Chưa đâu, hãy về nhà,

Tĩnh tâm để nhận biết,

Lỗi không phải người ta.

Hơn nữa, hãy cầu thị,

Biết ơn những người này.

Nhờ họ, con tiến bộ

Và được như hôm nay.”

DUYÊN VÀ NỢ

Một đôi vợ chồng nọ

Nhiều năm sống với nhau,

Sướng vui cùng chia sẻ,

Rất ý hợp tâm đầu.

Thế mà rồi bà vợ

Bỗng bỏ nhà ra đi,

Lấy người đàn ông khác,

Mà không chịu nói gì.

Người chồng quá đau khổ,

Đến gặp Phật Thích Ca,

Xin Ngài lời giải thích

Và bày cách giữ bà.

Nghe kể xong, Đức Phật

Lấy ra một chiếc gương

Có hình một cô gái

Chết lõa thể bên đường.

Người đi qua, đi lại,

Không một ai nhìn cô.

Một cô gái bất hạnh,

Chết còn phải lõa lồ.

Mãi buổi chiều hôm ấy

Mới có một chàng trai

Đắp cho cô chiếc áo,

Rồi đi, lén thở dài.

Nhưng một chàng trai khác,

Giữa nhá nhem hoàng hôn,

Đến, xót thương, bật khóc,

Rồi đem cô đi chôn…

Phật nói: “Con kiếp trước

Là chàng trai đầu tiên.

Vì thở dài, đắp áo,

Nên con chỉ được DUYÊN.

Còn chàng trai đã khóc,

Chồng vợ con ngày nay,

Đang được cô trả NỢ

Khi đầu thai kiếp này.

Đời người là nháy mắt

Trong dòng chảy luân hồi.

Sống, yêu nhau là NỢ.

DUYÊN chỉ gặp mà thôi.

Có người, chồng hoặc vợ,

Đang vui cửa yên nhà,

Thế mà yêu người khác,

Phải mang tiếng trăng hoa.

Không, đó là DUYÊN, NỢ.

DUYÊN, gặp nhau, và khi

Có NỢ, trả xong NỢ,

Người ta lại ra đi.

ĐĨA HẠT TRAI

Một đạo sĩ lớn tuổi,

Tên gọi là A La.

Ngày nọ đi khất thực

Ở một thành phố xa.

Theo qui định cấp bậc,

Ông vào một nhà giàu,

Một thương gia buôn lụa,

Nổi tiếng đã từ lâu.

Ông chủ nhà lúc ấy

Đang ngồi bên bụi nhài,

Trong vườn, trước chiếc đĩa

Có mấy viên ngọc trai.

Ông là người mộ đạo,

Luôn thành tâm cúng dường.

Thấy đạo sĩ, đứng dậy

Với vẻ rất khiêm nhường.

Sau mấy lời thăm hỏi,

Chủ liền đi vào nhà

Lấy thức ăn và nước

Mời đạo sĩ A La.

Trong vườn có đôi ngỗng

Kiếm ăn bên bụi nhài.

Một con, chắc đang đói,

Lại gần đĩa hạt trai.

Nó tưởng đó là đỗ,

Những hạt đỗ trắng ngà,

Bèn mổ ăn tới tấp.

Nhanh đến mức A La

Định đuổi thì con ngỗng

Ăn hết, chẳng còn gì.

Rồi nó, con ngỗng ngốc,

Lạch bạch bước chân đi.

Khi chủ nhà quay lại,

Thấy chiếc đĩa trống không.

Chỉ một mình đạo sĩ,

Ông đâm nghi trong lòng.

Cuối cùng, không đừng được,

Bèn lên tiếng hỏi ngài,

Nhưng ngài vẫn im lặng

Về những viên ngọc trai.

Thấy khách không chịu nói,

Chủ lại càng thêm nghi.

Bèn lên tiếng sỉ vả,

Không chút nể nang gì.

Hơn thế, còn sai trói,

Lấy gậy đánh thật đau.

Đạo sĩ vẫn im lặng,

Máu lênh láng trên đầu.

Bất chợt con ngỗng nọ,

Ngu ngốc và đói ăn,

Tưởng hạt trai là đỗ,

Lại lạch bạch đến gần.

Chủ nhà đang đứng cạnh,

Sẵn chiếc gậy trong tay.

Bực mình, đánh một phát,

Trúng con ngỗng, chết ngay.

Thấy thế, đạo sĩ nói:

“Lúc nãy bên bụi nhài

Con ngỗng này ngu ngốc

Ăn hết đĩa ngọc trai.”

Còn chưa tin là thật,

Vội vã ông chủ nhà

Cho mổ ngỗng, và thấy

Đúng như lời A La.

Ông chủ nhà biết lỗi,

Xin tạ tội hồi lâu.

“Sao ngài cứ im lặng,

Không nói ngay từ đầu?”

Đạo sĩ A La đáp:

“Đức Phật dạy chúng sinh

Không được để ai chết

Vì lời nói của mình.

Nên tôi đã im lặng

Để cứu con ngỗng này.

Sẵn sàng chịu roi vọt,

Sẵn sàng cả chết thay.”

CÁI TÂM CÒN CHƯA THIỆN

Một hôm, có người nọ

Đến gặp một sư thầy:

“Bạch thầy, xin cho biết

Sao con khổ thế này?”

Sư thầy thong thả đáp:

”Là vì ở trong con

Cái tâm còn chưa thiện,

Và cái ác vẫn còn.”

Người kia liền kể lể

Các nỗi khổ của mình,

Rằng tiền ít, nhà nhỏ,

Rằng vất vả mưu sinh.

Rằng mình thì có học

Mà không được làm quan,

Trong khi bọn ngu dốt

Lại giàu có, an nhàn…”

Sư thầy nghe rồi nói:

“Thực ra con đủ ăn,

Đủ tiền và nhà ở

Cùng những thứ con cần.

Nhưng tâm con chưa thiện,

Tức còn có tâm tham,

Tham tiền tài của cải

Và việc người khác làm,

Con ghen với bè bạn

Sang trọng và nhiều tiền.

Đó là tâm đố kỵ

Của những người thấp hèn.

Con nghĩ con có học,

Còn người khác thì không.

Đó là tâm ngạo mạn

Đang thôi thúc trong lòng.

Một khi con xóa hết

Các tâm ác thấp hèn,

Con tự thấy đầy đủ,

Hạnh phúc và bình yên.”

KHÔNG DÍNH BỤI

Đời nhà Đường, Trung Quốc,

Một vị sư hiền minh

Trước khi chết, căn dặn

Các môn đệ của mình.

Sống ở chốn trần tục

Với đủ loại bụi đời,

Các con cố đừng để

Bụi bẩn dính lên người.

Thấy việc tốt, lời đẹp,

Hãy bắt chước người ta.

Còn khi gặp việc xấu,

Thì hãy lánh thật xa.

Sự nghèo đói, thực chất,

Là vốn quí ở đời.

Vậy đừng đánh đổi nó

Để giàu sang hơn người.

Cho dù trong bóng tối

Hay trong phòng, một mình,

Phải đi đứng, suy nghĩ

Đàng hoàng và công minh.

Khôn ngoan và đức độ

Trời không ban cho ai.

Mà đó là kết quả

Của tu luyện lâu dài.

Khiêm tốn là nền tảng

Mọi đức hạnh trên đời.

Hãy để người nhận thấy,

Đừng đem khoe với người.

Lời nói là châu ngọc,

Không bạ đâu cũng khoe.

Châu ngọc quí vì hiếm.

Nói phải có người nghe.

Đừng trách móc người khác.

Thay vào đó, trách mình.

Đúng hay sai, đừng cãi.

Im lặng là thông minh.

Vạn vật không mà có,

Có mà vẫn là không.

Vậy hãy sống thanh thản

Để tĩnh lặng cõi lòng.

Hãy nói chậm, đi chậm.

Thời gian luôn vẫn còn.

Điều này rất bổ ích

Cho thể xác, tâm hồn.

Mọi cái có nhân quả.

Vậy khi sống làm người,

Hãy cố gieo nhân tốt,

Dành quả ngọt cho đời.

SƯ CỤ VÀ TÊN TRỘM         

 

Một sư cụ, tối nọ,

Đang tụng kinh ê a,

Thì có một tên trộm

Cầm kiếm, lẻn vào nhà.

 

Hắn quát: “Nếu muốn sống,

Đưa hết tiền ra đây!”

“Ta đang bận, - sư nói. -

Tiền trong tủ, phía này.”        

 

Thấy ông già không sợ,

Tên trộm rất ngạc nhiên,

Nhưng cũng chỉ một chốc,

Vì hắn bận tìm tiền.

 

“Mai tôi phải nộp thuế, -

Sư cụ nói. - Xin ông

Chừa cho tôi một ít.”

Tên trộm chừa mấy đồng.

 

Tên trộm ra đến cửa,

Sư cụ bảo hắn ta:

“Không lẽ ông không định

Cảm ơn tôi, chủ nhà?” 

 

Tên trộm nghe, sợ quá,

Liền líu ríu cảm ơn.

Về nhà kể với bạn:

Được một phen hết hồn.

 

Mấy ngày sau, bị bắt,

Quan tòa xử hắn ta.

Sư cụ được mời đến

Để làm chứng trước tòa.

 

Ông nói hắn không trộm,

Mà ông cho, tất nhiên.

Khi về còn lịch sự

Cảm ơn ông cho tiền.

 

Tên trộm rất cảm động.

Từ tòa án về nhà.

Hắn hối hận, tự nguyện

Làm đồ đệ sư già.

 

Về sau hắn tu luyện

Rất chăm chỉ bên ông.

Cuối cùng thành đắc đạo.

Cả hai rất hài lòng.

PHÚC LỘC LÂU DÀI

Một bác nhà giàu nọ

Xin thiền sư Sengai

Đầu năm, cho mấy chữ

Về phúc lộc lâu dài.

Thiền sư lấy tờ giấy,

Nắn nót viết một dòng:

“Cha, con, rồi cháu chết.”

Lặng lẽ đưa cho ông.

Bác nhà giàu tức giận:

“Tôi là một người ngay,

Đến xin chữ phúc lộc.

Sao ngài viết thế này?”

Thiền sư bình thản đáp:

“Tôi chẳng dám trêu ông.

Ông hỏi xin phúc lộc,

Lại lâu dài, đúng không?

Thì đây, tôi cho chữ.

Đúng những cái ông cần.

Cha, con, rồi cháu chết.

Tuần tự và dần dần.

Phúc lộc ông ông hưởng,

Rồi đến lượt cháu con.

Lâu dài và bền vững,

Đúng qui luật càn khôn.

Được thế là hạnh phúc,

Ai cũng thấy vui lòng.

Hay ông muốn ngược lại,

Con cháu chết trước ông?

VỊ SƯ GIÀ KEO KIỆT

Ngày xưa, ở nước Nhật

Có một vị sư già

Đồng thời là họa sĩ.

Một họa sĩ tài ba.

Thật tiếc, vị sư ấy,

Dẫu là bậc đại thiền,

Bị người đời khinh bỉ

Vì cái thói thích tiền.

Vì tiền, ông đồng ý

Vẽ bất kỳ lúc nào.

Vẽ cái gì cũng được,

Miễn là trả giá cao.

Một mệnh phụ giàu có

Mở tiệc lớn, mời ông,

Rồi lớn tiếng tuyên bố

Trước thực khách rất đông:

“Con người này tài giỏi,

Nhưng tâm hồn tối đen.

Sẵn sàng bán phẩm giá

Và lương tâm vì tiền.”

Rồi bà quay sang hỏi

Vị sư họa sĩ già,

Ông có đồng ý vẽ

Trên váy lót của bà.

Mà vẽ ngay tại chỗ,

Trước mặt cả đám đông.

Để lấy nghìn lạng bạc,

Coi đó là tiền công.

Không một chút do dự,

Cầm bút, vị sư già

Vẽ bức tranh tuyệt đẹp

Trên váy lót đàn bà.

Vẽ xong, nhận đủ bạc,

Ông bị đuổi ra đường

Cùng những lời nhận xét

Khinh bỉ và xem thường.

Chủ nhà và thực khách

Không hề biết rằng ông

Đem nghìn lạng bạc ấy

Về cất kỹ trong phòng.

Cộng với số đã có,

Số tiền lớn lần này

Đủ để ông thực hiện

Một mơ ước xưa nay.

Là xây một trường học

Và bắc chiếc cầu treo

Ở vùng quê ông sống,

Giúp đỡ những người nghèo.

Xong việc, ông lên núi,

Bỏ bút vẽ phía sau.

Từ đấy không ai biết

Ông sống chết ở đâu.

NHỤC DỤC

Xưa, có nhà hiền triết

Nhỡ đường, phải xin ăn,

Vào nhà một bác nọ,

Được tiếp đãi ân cần.

Ăn xong, chủ và khách

Nói chuyện bên chén trà,

Chuyện đời, chuyện triết lý,

Cả chuyện gần, chuyện xa.

“Thưa bác, - chủ nhà hỏi. -

Cuộc đời đầy khổ đau.

Bác đi nhiều, học rộng.

Theo bác thì do đâu?”

Nhà hiền triết giải thích

Cao siêu và văn hoa,

Nhưng xem chừng khó hiểu,

Bèn bảo bác chủ nhà:

“Tất cả do nhục dục.

Nhục dục làm khổ đau.

Cuối cùng được giải thoát.

Chỉ thế, có gì đâu.”

Chủ nhà vẫn không hiểu.

Nhà hiền triết đành cười,

Ôm chầm bà vợ bác

Rồi sờ soạng khắp người.

“Thế này là nhục dục!

Bác hiểu chứ, hay không?”

Bác kia thấy, tức giận,

Bèn vác gậy đuổi ông.

Nhà hiền triết bị đánh,

Vừa kêu vừa huơ tay:

“Bây giờ thì bác thấy.

Đau khổ là thế này.”

Vẫn bị chủ nhà đánh,

Nhà hiền triết đáng thương

Phải nhảy qua cửa sổ,

May thoát được ra đường.

“Giải thoát là đây nhé.

Ông hiểu chứ, vậy là:

Nhục dục, rồi đau khổ,

Rồi cuối cùng thoát ra!”

Ông chủ nhà chợt hiểu,

Xin lỗi khách, nằn nì

Mời ở thêm, đàm đạo,

Một tháng mới cho đi.

*

Câu chuyện này được chép

Trong Kinh Phật Su Ta.

Vui đùa nhưng thâm thúy,

Nó nhắc nhở chúng ta

Rằng những điều triết lý

Không giảng được bằng lời,

Thì giảng bằng hành động,

Kể cả cách buồn cười.

KHÔNG LÀM THÌ KHÔNG ĂN

Một đại thiền sư nọ,

Dẫu tuổi đã tám mươi,

Hàng ngày vào vườn thuốc

Làm việc như mọi người.

Các môn đệ lo lắm,

Nhưng chẳng biết làm gì.

Cuối cùng họ quyết định

Lấy cuốc xẻng dấu đi.

Không tìm thấy dụng cụ,

Ngài đành phải ngồi không.

Đến bữa ăn, nhất định

Không bước ra khỏi phòng.

Ngày hôm sau cũng thế.

Rồi sang ngày thứ ba.

Các môn đệ lặng lẽ

Đặt dụng cụ trước nhà.

Ngài lại ra vườn thuốc,

Lại ăn uống, một lần

Môn đệ hỏi, ngài đáp:

“Không làm thì không ăn.”

ĐI NHANH, ĐI CHẬM

Có một chàng trai nọ,

Mới tu, rất nhiệt tình,

Một hôm, nhân lúc nghỉ,

Hỏi sư phụ của mình:

“Bạch thầy, nếu cố gắng

Tụng niệm và sách đèn,

Liệu bao lâu có thể

Con đạt tới chân thiền?”

“Mười năm”, ông già đáp.

“Còn nếu con chuyên tâm,

Cố gắng, rất cố gắng?..”

“Thế thì hai mươi năm.”

“Bạch thầy, con không hiểu.

Sao phải lâu gấp đôi,

Khi con rất cố gắng

Để chóng thiền, mà rồi…”

“Là vì, - sư phụ đáp, -

Khi đang đi trên đường,

Một mắt con hăm hở

Hướng tới đích, lẽ thường,

Chỉ một mắt còn lại

Chú ý nhìn xuống chân,

Thành ra con đi chậm.

Mà chậm gấp hai lần.