Thơ Nga Cố Điển

IVAN BUNIN (1870-1953)

* * *

Con chim có tổ, con thú có hang

Trái tim buồn đau, thất vọng

Khi tôi ra đi vĩnh biệt khu làng,

Vĩnh biệt ngôi nhà đã sống.

Con thú có hang, con chim có tổ,

Trái tim nhức nhối, u hoài

Khi tôi bước chân vào ngôi nhà lạ

Với chiếc túi sờn trên vai

Nước nga

Ôi nước Nga, chúng cười diễu nước Nga,

Chúng chê trách và nhiều khi xấu hổ

Vì người Nga quá giản dị, thật thà

Với muôn thuở những túp lều đói khổ.

Cũng giống thế khi bà mẹ từ quê

Ra thăm con mà thằng con xấu hổ

Vì mẹ hắn quá già yếu, vụng về

Giữa đám bạn dân ăn chơi thành phố.

Hắn buồn rầu nhìn người mẹ đáng thương,

Vâng, người mẹ đang ngồi kia, xấu, bẩn,

Người đã vượt hàng mấy trăm dặm đường

Để mang đến những đồng xu nuôi hắn.

* * *

Dưới chân núi, tôi là người bé nhỏ.

Bản thân tôi cũng nhận thấy điều này,

Khi trước mặt là núi cao đồ sộ

Đang vươn mình sừng sững giữa trời mây.

Nhưng cuối cùng, khi leo lên tới đỉnh

Vượt lên trên bao gian khó, thấp hèn,

Một mình đứng giữa bao la yên tĩnh,

Tôi thấy mình như chắp cánh bay lên.

Dưới chân tôi là đôi tay trái đất

Đang nâng tôi lên tầm mới cuộc đời,

Và hạnh phúc đến làm tôi say, chóng mặt,

Thấy quanh mình đều rực rỡ, vui tươi.

Nhưng nỗi sợ chiều cao đang lặng lẽ

Đến làm tôi phải run sợ, kinh hoàn

Vì phải chăng tôi dám gần thượng đế?

Dám nhìn Người bằng đôi mắt trần gian?

***

Sao nhấp nháy trên đầu.

Từ hàng cây xẫm tối

Gió thổi nhẹ, mang theo

Hương mùa xuân, đồng nội.

Đi về phía hoàng hôn,

Tôi hít căng lồng ngực,

Mặc gió chiều vuốt ve,

Tôi đợi chờ hạnh phúc.

Thật khó tin rằng tôi

Sẽ chết, chôn đâu đấy.

Không, tôi ngủ vì vui,

Mặt trời lên, lại dậy.

Họa mi đầu xuân

Trăng tan trong mây im lặng,

Vườn táo ra hoa màu trắng.

Từng đám mây mỏng trôi nhanh

Bên trăng mây có màu xanh.

Trên cành cây cao, đột ngột

Con chim hoạ mi bỗng hót.

Bên khung cửa sổ, dưới trăng

Cô bé tết bím tóc vàng.

Bài hát mùa xuân chim hót

Dù nghe trăm lần vẫn ngọt...

***

Chao, thật buồn, rất nhanh hoàng hôn tắt,

Trời tối ngay như ai thổi tắt đèn.

Sau thửa lúa rất gần thôi trước mặt,

Đã chỉ còn nhìn thấy một màu đen.

Và bóng tối một đêm thu lành lạnh

Bỗng từ đâu che kín cả cánh đồng.

Chỉ phương Tây đôi vệt mờ rất mảnh

Của mặt trời còn sót lại trên không.

Không tiếng động. Và trái tim vô cớ

Bỗng bâng khuâng xao xuyến, bỗng buồn rầu...

Vì xung quanh là bóng đen đáng sợ?

Vì đường dài, đến chỗ nghỉ còn lâu?

Hay phải chăng vì mùa thu lặng lẽ

Đến mang theo cái hương vị buồn buồn

Của những cánh đồng xa luôn vắng vẻ,

Những cảnh chiều nông thôn?

***

Một tia chớp vụt loé lên, sau đấy

Lại chìm ngay trong đêm tối mịt mùng,

Nhưng tôi kịp, dù rất nhanh, nhìn thấy

Cả bầu trời đầy huyền diệu, mông lung.

ở nơi ấy, nơi thiên đường lặng lẽ

Đang mọc lên những ngọn núi mây hồng,

Những thành phố, những lâu đài tráng lệ,

Để rồi chìm trong đêm tối mênh mông.

Nhưng lần nữa lại bùng lên rực rỡ,

Chốn thần tiên lại xuất hiện chói ngời,

Vì thượng đế bằng bàn tay đáng sợ

Xé bức màn đang phủ kín khắp nơi,

Ta cũng thế, nhiều khi trong cuộc sống

Ta ước mơ những giây phút huy hoàng,

Để sau đó rơi ngay vào thất vọng,

Không thánh thần, không cả chút hào quang.

***

Như tháng Tư, giữa hàng cây, ban đêm

Làn khói mỏng bay vấn vương, lặng lẽ.

Và bầu trời phía đàng sau thật êm,

Thật gần gũi, trong cao và thật nhẹ.

Cả tiếng lá khô vàng kêu dưới chân,

Và bầu trời đầy sao đêm nhấp nháy,

Và mây bay... tất cả giống mùa xuân.

Cả cái buồn bâng quơ này cũng vậy.

Lại lần nữa cuối năm - và trái tim

Bất chấp hết thời gian, đau khổ,

Tôi bước đi, những bước khoẻ, vững tin,

Và chờ đợi một cái gì không rõ.

***

Ta khao khát, ta luôn tìm hạnh phúc,

Quên xung quanh hạnh phúc có rất nhiều,

Có thể đấy là bờ ao nước đục,

Là khu vườn cùng những tiếng chim kêu.

Tôi từ lâu nhìn đám mây xốp nhẹ

Giăng trên cao thành một vệt...

Đời này Ta biết ít, mà những ai có thể

Nhận biết nhiều mới hạnh phúc xưa nay.

Như tia chớp, một con chim bay tới

Đậu chênh vênh bên cửa sổ tôi ngồi,

Tôi ngừng đọc, ngước nhìn lên, chờ đợi...

Ngày sắp tàn, mây trắng bập bềnh trôi.

Tiếng cối xay vọng đều đều, mỏi mệt...

Tôi hạnh phúc - tôi nhìn, nghe và biết.

***

Như giữa cảnh hoang tàn, thành cột khói,

Mây mọc lên cuồn cuộn phía rừng sồi.

Chiều nay ấm, âm u, buồn, mệt mỏi,

Cả căn nhà chỉ một, một mình tôi.

Tiếng chân bước nghe trong phòng rất rõ.

Chùm đèn rung như đáp lại hững hờ.

Phía xa xa hoàng hôn đang cháy đỏ,

Đêm vẫy chào bằng vẻ đẹp hoang sơ...

Hoàng hôn

Hơi băng lạnh như những dòng khói nhẹ

Treo lửng lơ, bất động giữa chiều tà.

Bên cửa sổ, cây phong buồn lặng lẽ

Đứng một mình như mờ ảo bóng ma.

Chiếc lò sưởi cháy âm thầm mỏi mệt,

Bóng đêm chui vào góc tối trong phòng,

Chỉ cái buồn tiễn một ngày sắp hết

Đang ngập ngừng đập cánh giữa chiều đông.

Cái buồn lẫn trong lớp tro đang tắt

Giữa hoàng hôn rực đỏ phía chân trời,

Trong hơi ấm từ cành cây dè dặt

Cháy trong lò, trong bóng tối khắp nơi.

Nỗi buồn ấy luôn chay mày giận dỗi,

Như bóng ma nhợt nhạt của ngày tàn,

Đứng lặng lẽ nhìn tôi qua đêm tối

Với điều gì đang suy nghĩ miên man...

***

Cảnh làng quê, những cánh đồng vắng vẻ,

Chân trời xa rất yên tĩnh, và rồi

Cả bầu trời âm u kia cũng thế,

Có cái gì làm man mác lòng tôi,

Nhưng đồng thời cũng làm tôi ấm lại,

Làm nguồn thơ cảm hứng bỗng tràn đầy

Và gợi nhớ về mối tình thân ái,

Về cái buồn nào đó lúc chia tay.

Tôi nhìn kỹ: những rừng sồi, tán lá

Bắt đầu thay, vàng rực phía ven hồ.

Trông mỗi ngày một thấp hơn - gốc rạ

Những cánh đồng mới gặt đã vàng khô.

Và tôi hiểu: với tôi càng yêu quí

Những phút giây còn lại tự do này,

Cả chất thơ của thiên nhiên bình dị,

Cả cánh đồng vắng vẻ, cả hàng cây...

Cô đơn

Và bóng đêm, và mưa, và gió thổi.

Trên mặt gương nước lạnh đã bao lần

Tất cả chết trước khi mùa xuân tới,

Cả khu vườn cũng rụng lá chờ xuân.

Trong nhà nghỉ ngoại ô, xa thành phố,

Anh một mình, gió luồn qua cửa sổ.

Chiều hôm qua em tới thăm, tuy thế

Hình như em hơi gợn chút buồn rầu.

Và chập tối, anh thấy ta như thể

Là vợ chồng đang hạnh phúc cùng nhau,

Cũng chẳng sao, cho đến mùa hoa nở

Anh sẽ cố sống một mình không vợ...

Còn hôm nay, suốt cả ngày mây xám -

Vẫn là mây hôm trước - lại bay về.

Dấu chân em in trước hiên đen xạm,

Bị xoá nhoà vì nước ngập, lá che.

Thật đau nhói trong lòng anh là lúc

Ngồi một mình, ngắm sương giăng mờ đục

Anh những muốn kêu thật to: "Quay lại!

Anh van em..." Nhưng phụ nữ thường tình

Khi không yêu, đâu còn nghe phải trái.

Anh chỉ còn là kẻ đáng coi khinh.

Thôi, đành chịu. Anh nhóm lò, sau đó...

Hay có lẽ cần nuôi con chó nhỏ?

Bóng ma

Không, người chết với chúng ta - vẫn sống.

Người Scotland có truyền thuyết, đó là

Những người chết đêm đêm không tiếng động

Vẫn hiện về, dưới dạng những bóng ma.

Và đôi lúc họ đưa tay chạm khẽ

Dây đàn Lia treo bám bụi trên tường

Làm bất chợt các dây đàn rung nhẹ,

Những nốt đàn vui sướng lẫn buồn thương.

Truyền thuyết ấy ta xem như cổ tích,

Ta mù câm, ta không hiểu ban ngày,

Nhưng đêm đến, trong cô đơn tĩnh mịch,

Ta sống bằng truyện cổ, gió và mây.

Ta không tin vào bóng ma, có thể,

Nhưng tình yêu không cho phép xem thường,

Tôi vẫn nghe dây tình yêu rung nhẹ

Những nốt đàn vui sướng lẫn buồn thương.

***

Lần nữa cao trên đầu

Phía chân trời màu ngọc

Đàn chim bay về đâu,

Xếp thẳng hàng, thành góc.

Mặt trời to, màu hồng

Cháy sau rừng lặng lẽ.

Đàn chim bay trên không

Hơi dập dềnh chao nhẹ.

Chao, chiều thu bao la,

Ngước nhìn lên, ta thấy

Như tan trên đầu ta

Cả bầu trời lộng lẫy.

Và trái tim lâng lâng,

Ta như say, chóng mặt,

Nhiều ý buồn, bâng khuâng

Đưa ta rời mặt đất.

RỒI CÓ NGÀY...

Rồi có ngày tôi chết,

Căn phòng này trống trơ.

Mọi thứ vẫn như cũ -

Bàn ghế, bức ảnh thờ...

Con bướm nhỏ xinh đẹp

Vẫn lách, bay vào phòng,

Vẫy vẫy cánh bay lượn

Trên trần nhà màu hồng.

Cả bầu trời cũng thế,

Ghé mắt nhìn vào nhà.

Cả biển xanh vời vợi

Vẫn vẫy gọi xa xa...

1916            

17.

ANH VÀ EM...

Anh và em sóng bước,

Mà em không nhìn anh.

Những lời nói trống rỗng

Tan giữa gió trong lành.

Mây xám, mưa lác đác

Rơi xuống vườn sau nhà.

Đôi má em hơi tái,

Mắt xanh như màu hoa.         

Đôi môi em hé mở,

Anh tránh không nhìn lâu.

Thế mà đẹp, thật đẹp

Lúc ấy ta bên nhau.

1917

18.

ĐÊM, TÔI VÀO PHÒNG NÀNG

Đêm, tôi vào phòng nàng.

Trăng chiếu qua cửa sổ.

Nàng ngủ say, tấm rèm

Sáng, lung lay theo gió.

Nàng nằm ngửa, đôi vú

Để trần, trông thật xinh.

Sự sống nàng đứng lặng,

Như nước lặng trong bình.

1898                    

19.

TRỜI CHƯA SÁNG...

Trời chưa sáng, chắc còn lâu, còn lâu,

Đêm lười biếng, còn ở trong rừng rậm.

Dưới tán cây ngái ngủ rợp trên đầu

Là mù sương chờ bình minh, âm ấm.

Chim cũng chưa lên tiếng hót trên cành,

Trời màu xám, mới hơi hơi hé rạng,

Hàng thông già ướt đẫm, tán đen xanh...

Tất cả tỏa mùi sương hè buổi sáng. 

Mặc màn đêm cứ nấn ná, thờ ơ,

Ngày còn ngủ trong rừng sâu lặng lẽ.

Đêm này qua, không trở lại bao giờ,

Anh và em chia tay nhau không dễ.

Những tiếng chuông treo lơ lửng trên dầu,

Lúc lắng xuống, lúc vang lên thong thả.

Trời chưa sáng, chắc còn lâu, còn lâu,

Đêm lặng lẽ bước qua đồng sương giá.

1900                    

20.

ĐI QUA KHU VƯỜN LẠ

Đi qua khu vườn lạ,

Áo quần vướng cành cây,

Vui niềm vui khó tả -

Dẫm lá chết dưới giày.

Thật vui khi nhớ lại

Chuyện xưa, tưởng không cần.

Thật buồn và thật sợ

Lại hy vọng mùa xuân! 

21.

HOÀNG HÔN...

Hoàng hôn, rừng trải dài,

Thung lũng rộng, trên cỏ

Long lanh giọt sương mai.

Chợt tỉnh con cú vọ.

Xếp thành hàng, rừng thông

Trang nghiêm như người lính.

Chim Lửa - mặt trời hồng

Cháy giữa chiều yên tĩnh.

1899                      

22.

CẢ KHU RỪNG...

Cả khu rừng rụng lá,

Bầu trời xám trên đầu.       

Phía dưới, dọc lối nhỏ,

Lá chanh bẩn, màu nâu.           

Dưới - héo tàn lặng lẽ.

Trên - cái lạnh thầm thì.

Cả thời trẻ phiêu bạt,

Một mình nghĩ, và đi. 

1889                               

23.

BỐN XUNG QUANH...

Bốn xung quanh chỉ một màu tuyết trắng,

Một buổi chiều u ám giữa trời đông.

Các cửa sổ những túp lều xiêu vẹo

Đã thắp lên mắt băng giá màu hồng.

Đêm miền Bắc hãi hùng, luôn đến chậm,

Nhưng uy nghi và khó tính; tôi ngồi

Thầm thích thú cái bóng đen giá lạnh                      

Trong ngôi nhà - cái chuồng thú của tôi.

1889       

24.

BUỔI CHIỀU

Ta thường nhớ về hạnh phúc mà thôi,

Mà hạnh phúc có khắp nơi. Có thể

Đó là mảnh vườn con sau mé đồi,

Là ngọn gió thổi vào phòng mát mẻ.

Trên bầu trời rất cao xanh, mảnh mai,

Một dải mây đang bay lên, màu lục.

Tôi từ lâu nhìn nó... Chỉ những ai

Biết đánh giá mới biết mùi hạnh phúc.

Một con chim kêu chíp chíp, từ đâu

Bay đến đậu lên khung ô cửa sổ.

Tôi gấp sách, ngồi lặng im nhìn nó.

                    

Hoàng hôn buông, trời xạm tối trên đầu.

Côn trùng kêu ngoài kho rơm ải mục...

Tôi nhìn thấy, tôi nghe, tôi hạnh phúc.

1909       

25.

CON CHIM HOÀNG YẾN

Có con chim hoàng yến

Đưa về từ phương Đông.

Con chim vàng, quí ấy

Bị nhốt chặt trong lồng. 

Giờ thì trong tửu quán

Nó phải sống suốt đời,

Dẫu hát về mây gió

Và sóng biển xa khơi.

1921

                                  

26.

NÓI LÀM GÌ...

Nói làm gì, vô ích!

Để bạn anh thảnh thơi?

Để chia buồn, an ủi?

Nhưng bằng gì? Bằng lời!

Dẫu lời nói có thể

Ý nghĩa vẫn đang còn,

Nhưng đừng tìm ý nghĩa -

Ý nghĩa đã vùi chôn.                                   

Với ai anh định nói,

Cả khi rất chí tình?

Xưa nay ai hiểu hết

Cái đau của bạn mình?

1989       

MARINA TSVETAEVA

HAI MẶT TRỜI

Hai mặt trời đang lụi tắt, than ôi -

Một trên trời, và một trong tim tôi.            

Hai mặt trời, - phải chăng tôi chẳng biết, -

Đã làm tôi phát điên lên, suýt chết.

Và cả hai giờ chẳng nóng, xạm đen.

Cái nóng hơn là cái nguội đầu tiên!

                            

CHỈ LÀ MỘT CON BÉ

Chỉ là một con bé, và tôi

Phải sống đến ngày được cưới.

Không quên: đời là chó sói,

Mà tôi là cừu.

Tôi phải mơ về lâu đài vàng,

Phải sành điệu, phải quay, phải nhảy.

Lúc đầu với con búp bê, còn sau,

Sau phải cái gì hơn vậy.

Tôi không được cầm kiếm,      

Cả đàn cũng không, tiếc thay.

Tôi, con bé ngốc nghếch đời này,

Tôi chỉ biết im. Và đợi.   

Tôi nhìn trời sao, và biết

Sao của tôi đã ra đời.

Nhìn mãi, và cười.

Không chớp mắt.

1909 - 1910          

TỪ CỔ TÍCH, LẠI VÀO CỔ TÍCH 

Đều của anh -

Cái mộng mơ không có thật.

Cái buồn những ngày tháng Tư trong lành.

Của anh hết - những gì cao đẹp nhất,                 

Em mãi suốt đời là cô bé,

Của anh.

Nào anh yêu, đêm đông này đầy gió,

Hãy bên em như cậu bé hiền lành.

Cứ để em ngạc nhiên, khi đau khổ,

Đừng giúp em, em - cô bé,

Vợ anh.

1909 - 1910

MỚI HÔM QUA

 
Mới hôm qua anh còn nhìn mắt em,

Thế mà giờ anh quay ngang bối rối,

Mới hôm qua anh còn ngồi suốt đêm,

Giờ cái gì cũng làm anh giận dỗi.

Anh thông minh, anh am hiểu nhiều điều.

Em chậm chạp, em là con ngớ ngẩn,

Nhưng em kêu như phụ nữ thường kêu:

"Em làm gì đáng cho anh tức giận?"

Với phụ nữ, nước mắt là nước sông,

Nhưng với họ, máu cũng là nước lã,

Và tình yêu là gì ghẻ con chồng,

Xin đừng đợi lòng thương và phép lạ.

Sống phải bùng như ngọn lửa trong đêm -

Anh dạy thế, nhưng rồi trong giá rét

Anh bỏ em. Anh là thế với em,

Nhưng với anh, em làm gì đáng ghét?

Em hiểu anh, anh không phải nói nhiều

Em không còn là tình nhân, em tỉnh.

Nhưng nơi nào đã để mất tình yêu.

Thì thần chết lên thay và quyết định.

Treo trên cây, khi quả táo chín mềm,

Sẽ tự rơi, đó là điều chắc chắn.

Nhưng dù sao, hãy tha thứ cho em

 Những gì em đã làm anh tức giận.  

1920       

CẢ KHI CHẾT...

Cả khi chết cũng không kêu: than ôi!        

Không         tìm hiểu vì sao em bị hại.

Còn khối việc quan trọng hơn rất nhiều

So với yêu, thành công hay thất bại.

Anh, cánh chim gõ cửa trái tim em.

Anh, còn trẻ, làm em vui vô cớ.

Em bảo anh: Nếu anh muốn, gõ đi.

Em có lỗi, nhưng tim em không mở! 

1918            

TÔI THẤY THÍCH...
 

Tôi thấy thích vì anh không yêu tôi,

Và cả việc tôi với anh cũng thế.

Tôi thấy thích vì đất dưới chân anh

Luôn vững chắc, không lung lay, không thể!                 

Tôi thấy thích vì tôi được tự do

Thành hư hỏng, không thanh minh này nọ;

Không đỏ mặt vì mặt trời chói chang,

Đưa tay áo khẽ lau lau đâu đó.         

Tôi thấy thích cả khi đang có tôi

Anh thản nhiên ôm hôn cô gái khác;

Cả khi tôi không hôn anh, và anh

Không oán trách, không chê tôi phụ bạc.

Tôi thấy thích vì tên tôi, vì tôi

Không làm anh luôn đêm ngày tưởng nhớ;

Hai chúng ta cũng chẳng vào nhà thờ

Nghe thánh ca và trở thành chồng, vợ.

Cảm ơn anh, bằng trái tim, bằng tay,

Vì anh yêu, - tự anh anh chẳng thấy -

Theo cách anh, anh để tôi được yên.

Cảm ơn anh ít hẹn hò đâu đấy.

Cảm ơn anh vì không dạo dưới trăng,

Vì mặt trời không vì ta đẹp đẽ;

Vì anh đau, nhưng không đau vì tôi,

Vì tôi đau không vì anh, hẳn thế.

                                                                   

CHO MỘT TÌNH YÊU NHƯ THẾ            

Cho một tình yêu như thế -

Xin lỗi, tôi già rồi!

Nhưng tình yêu già hơn tôi.

Đau, thật đau,

Năm mươi lần mùa xuân.

Nhưng tình yêu già hơn thế nhiều lần.

Già như rắn, như hổ phách,

Như cây xương rồng già,

Già hơn đá, hơn biển,

Hơn cả những con tàu ma...

Nhưng cái đau trong ngực tôi, tiếc thay,

Còn già hơn mọi tình yêu đời này!

MỖI BÀI THƠ...

Mỗi bài thơ - một đứa con tình yêu,

Đứa con hoang, đói nghèo, tội lỗi.    

Con đầu lòng, phải hứng chịu gió mưa,

Mẹ nó nựng, đặt lên đầu gối.

Với mẹ nó - là thuốc đọc, bàn thờ,

Là thiên đường, nhục nhã.

Bố của nó có thể một ông vua,

Cũng có thể thằng ma cô hèn hạ.

1918

NGÀY VÀ THÁNG...
 

Ngày và tháng, như  vết nhờn, cứ loang.

Các vần thơ - đường may trên tấm giẻ.

Cuộc đời em, em chẳng mấy quan tâm -

Nó đã không của anh.

Nó với em - cũng thế!                      

Nỗi buồn em, em cũng chẳng quan tâm.   

Ngủ và ăn? Tấm thân em trần tục,

Một khi nó đã không thuộc về anh.

Nó cũng chẳng là của em,

Không cho em hạnh phúc.      

ANH VỚI EM...

Anh với em - thật gần và thân ái,

Như tay trái và tay phải.

Ta bên nhau, thật ấm áp, hài hòa,

Như đôi cánh con chim sơn ca.

Nhưng bão tố nổi lên - là khoảng không vô đáy

Giữa hai cánh của con chim ấy. 

TÔI KHÔNG NGHĨ...

Tôi không nghĩ, không than phiền, không ngủ,

Cũng không buồn cãi nhau.

Không vươn tới mặt trời, hay vũ trụ,

Không muốn những con tàu.

Không cảm thấy bốn bức tường ngột ngạt,

Hay vườn cây buổi chiều.

Đã từ lâu không chờ, không thèm khát

Những món quà tôi yêu.

Tiếng  tàu điện kêu leng keng buổi sáng

Không làm tôi vui tai.

Quên mọi thứ, quên cả ngày, năm, tháng,

Tôi sống thế, phí hoài.   

Có vẻ tôi đi trên dây cáp gỉ.

Tôi - con bé diễn viên.

Tôi - cái bóng của bóng ai, con loạn trí

Giữa hai mặt trăng đen.

1914       

BỒNG BỘT NHƯ NGƯỜI DI-GAN

Bồng bột như người Di-gan,

Vừa mới gặp, đã lại đi, rất vội.

Tôi đưa hai tay ôm đầu,

Và suy nghĩ, trâng trâng nhìn bóng tối.               

Tìm lục mãi trong cả đống thư từ,

Ta không hiểu đến tận cùng chân lý:

Rằng chúng ta ưa thay đổi, tức là

Ta trung thành với chính ta, ích kỷ.           

THÁNG MƯƠI HAI VÀ THÁNG GIÊNG

Một buổi sáng tháng Mười Hai - Hạnh phúc!

Tiếc chỉ kéo dài mấy giây.

Mà không phải từ thơ ca, từ sách -

Thật, lần đầu và sờ được bằng tay.

Một buổi sáng, vào tháng Giêng - Đau khổ.

Kéo dài một giờ, rất lâu.

Đau khổ thật, đau vô cùng, và nó

Cũng lần đầu!                 

THƠ CỦA TÔI...

Thơ của tôi viết từ lâu, rất lâu,

Đến mức tôi không nghĩ mình - tác giả.

Chúng phun ra như nước ở đài phun,

Như đốm lửa pháo hoa, sáng lóa.

Chúng vào đời như những chú quỉ con,

Bay lên tận chốn linh thiêng cao quí.

Thơ của tôi về cái chết, tuổi xuân...

Những bài thơ không ai thèm để ý.

Không ai mua và chẳng bao giờ mua,                                      

Chúng chất đống ngoài cửa hàng, rệu rã.

Thơ của tôi, như rượu ủ lâu ngày,

Càng để lâu, có thê càng lên giá.      

1913       

ANNA AKHMATOVA

1. CÁC KỶ NIỆM

Các kỷ niệm về mặt trời đang tắt,

Lá đã không còn xanh.

Gió thổi nhẹ, gió làm vương trên mặt

Những hạt tuyết vô tình.

Trong con mương, thôi không còn sủi sóng

Nước đóng băng, thờ ơ.

Không, ở đây chưa có gì quan trọng

Từng xảy ra bao giờ.                                                    

Như cánh quạt đang xoè ra, cây liễu

Đứng trầm tư buông cành.

Rất có thể sẽ tốt hơn, rằng nếu

Em không là vợ anh.

Các kỷ niệm về mặt trời đang tắt,

ồ, cái gì thế này?

Rất có thể rằng mùa đông gió rét

Sẽ kịp về đêm nay.

1911

2. TÌNH YÊU

Đêm.

Thứ hai.      

Đã là ngày hăm mốt.

Pêtécbua chìm ngập giữa sương chiều.

Có ai đó vô công và dại dột,

Nói trên đời như thể có tình yêu.

Và rồi do biếng lười, do mỏi mệt,

Ai cũng tin vào điều ấy, thế là

Người ta hát về tình yêu tha thiết,

Người ta chờ, người ta sợ cách xa...

Nhưng tuy thế, vẫn có người không vậy.

Họ tìm ra sự thật, sống bằng đầu.

Tôi, ngẫu nhiên, gặp một lần điều ấy,

Thế mà giờ hình như vẫn còn đau.

3. TÔI ĐÃ THÔI MỈM CƯỜI

Tôi đã thôi mỉm cười.

Môi bị băng dính chặt.

Có thêm một bài ca,

Một hy vọng bị mất.

Bài ca ấy của tôi

Bị cười chê cay đắng.

Sau đó trái tim đau

Vì tình yêu câm lặng.

4. BỊ RUỒNG BỎ

Tôi tiễn bạn ra tận hàng hiên,

Và đứng lặng giữa nắng chiếu óng ả.

Chuông nhà thờ từ nhà thờ kề bên

Thong thả điểm, đều đều, thong thả.

Bị ruồng bỏ! Một từ mới thật hay -

Cứ như vứt bức bông hoa hay tờ giấy!

Thế mà mắt, đôi mắt của cô này

Đã đượm buồn và âm u vì vậy.

5. MỖI MỘT NGÀY

Mỗi một ngày lại thêm buồn lo mới.

Cũng thơm hơn mạch chín giữa nắng chiều.

Nếu anh muốn quì bên em, hãy lại,

Hãy lại đây, anh yêu.

Trong rừng phong chim vàng anh đang hót,

Cho tới đêm chim cứ hót trên cành.

Em muốn che những người luôn vui vẻ

Khỏi mắt anh màu xanh.

Tiếng lục lạc leng keng trên đường vắng.

Anh và em quen thuộc tiếng keng này.

Em sẽ hát anh nghe, thôi, đừng khóc,

Bài hát chiều chia tay.

1913

6. TÔI HỎI...

Tôi hỏi chim cúc cu:

Tôi sống bao nhiêu tuổi?

Cúc cu không trả lời.

Trên ngọn thông, gió thổi.

Tôi bước đi về nhà,

Giọt nắng rơi lên cỏ,

Cảm thấy trên trán tôi

Có bàn tay của gió.                  

7. CÓ NGƯỜI LUÔN ĐI THẲNG

Có người luôn đi thẳng,

Có người đi vòng quanh,

Chờ được về nhà cũ,                                                        

Chờ người yêu của mình.

Tôi đi, trốn bất hạnh,

Chẳng đến đâu, về đâu,

Không vòng, cũng không thẳng,

Như leo dốc, con tàu...

1940

8. SAU KHI MỘT NGƯỜI CHẾT

Khi một người nào chết,

Trên chân dung, người này

Hình như nhìn khác trước,

Nụ cười cũng đổi thay.

Tôi nhận ra điều ấy

Khi tiễn một nhà thơ.

Vfa điều tôi nhận xét

Đúng đến tận bây giờ.

1940  

9. TA, NHỮNG KẺ LẦM LẠC

Ta, những kẻ lầm lạc,

Sống chán ở đời này.

Chim, hoa treo trên vách

Đang thèm khát trời mây.

Miệng anh ngậm tẩu thuốc,

Nhả khói lạ lùng sao.

Tôi mặc chiếc váy bó

Cho người thêm thon, cao.     

Các cửa sổ luôn đóng.

Kệ bên ngoài, kệ đời.

Mắt con mèo thận trọng

Giống mắt anh, còn lười.         

Hay tôi chờ cái chết?

Sao tôi buồn khác thường?

Cô gái kia đang nhảy

Chắc không lên thiên đường.

1913

10. ANH BIẾT ĐẤY

Anh biết đây, tôi buồn,

Cầu trời, xin được chết,

Nhưng yêu đến quặn đau

Vùng Tver nghèo kiết.

Con sếu trên giếng hoang,

Trên nữa là mây trắng.

Mùi lúa mì, mùi buồn

Ngoài cánh đồng im lặng.

Và cả chân trời mờ,

Nơi gió nghe rất nhỏ,

Cả những bà nhà quê

Cùng cái nhìn của họ.

1913                                                    

11. LẦN NÂNG CỐC CUỐI CÙNG

Thì tôi uống, vì ngôi nhà bị phá,

Vì đời tôi bất hạnh, chẳng nguyên lành,

Vì hai người mà cô đơn, lạnh giá,

Vì nhiều điều, trong đó cả vì anh.     

Vì ánh mắt luôn lạnh băng, thù hận,

Vì đôi môi hôn giả dối, và rồi

Vì cuộc sống luôn bất công, tàn nhẫn,

Vì Chúa Trời đã không cứu đời tôi.  

1934              

12. EM RỜI BỎ...

Em rời bỏ ngôi nhà anh lặng lẽ,

Cuộc đời em sẽ trống rỗng, yên lành.         

Như những người đàn bà yêu có thể,

Trong thơ mình, em luôn ngợi ca anh.

Anh đã tạo một thiên đường có thật                                                                                                       

Trong mắt em, anh sẽ nhớ em nhiều.

Em rao bán những gì cao quí nhất -          

Là những gì anh đã tặng - tình yêu.           

1913

13. TRONG NHÀ...

Trong nhà im ắng hẳn.

Bông lựu cuối cùng rơi.

Tôi ngồi, đêm đến sớm,     

Thờ thẫn, lạnh trong người.

Cổng ngoài đã khép chặt.

Gió ngừng thổi, đêm đen.

Vắng anh, chồng chưa cưới,

Vắng niềm vui, ưu phiền.

Chiếc vòng tìm không thấy

Em chờ nhiều ngày đêm.

Bài hát buồn âu yếm

Đã chết trong ngực em.

1917

14. ĐÊM TRẮNG

Ôi, cửa quên chưa đóng,

Đèn chưa thắp trên tường.

Anh biết không, em mệt,

Ngã vật người xuống giường.

Chìm trong hoàng hôn xẫm

Những vệt mờ màu xanh.

Có ai đấy đang nói,

Nghe rất giống tiếng anh.

Vậy là hết mọi chuyện,

Đời khốn nạn, ủ ê.

Thế mà em những tưởng

Nhất định anh quay về.

1911               

15. KHI NGHE TIN...

Khi nghe tin về cái chết của tôi,         

Một cái chết bất ngờ, đau đớn nhất,

Chắc anh ta không xúc động, không buồn,

Chỉ mỉm cười khô khan, hơi tái mặt.

Và lập tức nhớ đã từng cùng tôi

Phóng xe ngực dọc Nê-va tuyết gió.

Nhớ cả việc anh ta thế suốt đời

Bảo vệ tôi, cô người yêu ngày nọ.

1917        

16. SUỐT CẢ TUẦN...

Suốt cả tuần tôi ngồi bên biển vắng,

Ngồi một mình, không nói gì, im lặng.

Ngồi, thích thú để sóng té lên tôi,

Sóng biển mặn như nước mắt mặn mòi.

Nhiều mùa xuân và mùa đông trôi qua,     

Tôi chỉ nhớ những mùa xuân đầy hoa.

Tuyết đang tan, ban đêm trời đã ấm,

Tôi ra ngoài, ngắm trăng trên rừng rậm.

Có một người không quen biết hỏi tôi,

Khi bống nhiên gặp nhau trong rừng sồi:

“Có phải cô là người tôi mơ ước

Và tìm kiếm, nhưng không sao tìm được?

Tôi tìm cô từ ngày bé, thực lòng,

Như tìm người em gái nhỏ...” “Ồ Không!”

Tôi chìa tay cho người này; lúc đó

Ánh trăng soi khuôn mặt anh rất rõ.

Anh tặng tôi chiếc nhẫn có phép màu

Giúp đề phòng tình yêu đến, buồn đau,

Rồi anh dặn tìm đến nơi, anh hứa

Tôi và anh sẽ gặp nhau lần nữa.

Biển, vũng tròn, ngọn hải đăng vươn cao...

Như ngải cứu, đời đắng cay, không sao.

Nó bắt đầu thế nào thì cứ vậy

Nó kết thúc - tôi nói rồi điều ấy!       

1916, Sevastopol

17. ANH MỖI NGÀY...

Anh mỗi ngày một lạ hơn, bí ẩn,

Em mỗi ngày một nhẫn nhục nghe anh.

Là thử thách với em, là sắt, lửa -      

Thứ tình yêu anh có chẳng yên lành.

Anh cấm em không được cười, được hát,

Anh cấm em cầu nguyện, cấm từ lâu.

Em cam chịu, em thế nào cũng được,

Miễn hai người không phải buộc xa nhau.

Rất xa lại với cả trời lẫn đất,

Vậy là em không được hát, không cười.                                             

Như thể anh, cả thiên đường, địa ngục,

Tước của em cái quyền sống làm người!

1917            

18. TRONG MỖI NGÀY...

Trong mỗi ngày thường có

Một giờ buồn và lo.    

Nhắm mắt, nỗi buồn ấy

Tôi kêu lên, kêu to.

Nó, trong tôi, như máu,

Như hơi thở nồng nàn

Như tình yêu hạnh phúc

Đầy tính toán và gian!

1917  

19. BĂNG CỨ LỪ LỪ TRÔI

Băng cứ lừ lừ trôi,

Trời như da người chết.

Sao anh luôn trách em?

Lỗi em, em đã biết.

Thích thì giết em đi,                                               

Đừng nhìn em thù địch.

Anh không muốn có con,

Thơ em anh không thích.

Được, em nghe theo anh.

Hết những gì em có,

Em trao anh - nỗi buồn

Em sẽ mang xuống mộ.

1918

20. VINH QUANG...

Vinh quang như khói nhạt.

Tôi không cần thứ này.

Tôi luôn mang hạnh phúc

Cho người tình xưa nay.

Một người, giờ còn sống,

Yêu bạn gái của tôi.

Người khác được đúc tượng,

Vênh vang trên đỉnh đồi!

1914

21. EM VUI...

Em vui, mà anh thì say.

Vô nghĩa những gì anh nói.

Đầu thu, lá trong chậu hoa

Úa vàng, và trông mệt mỏi.

Tự ta đến đất nước này,

Để rồi bây giờ hối hận.

Vậy sao chúng ta còn cười,

Nụ cười đóng băng, vớ vẩn?

Tự ta tìm kiếm buồn đau

Thay vì cuộc đời yên ổn.

Yên tâm, em không bỏ anh,

Người bạn thơ ngây, hư đốn.

1911, Paris 

BORIS PASTERNAK

ĐÊM ĐÔNG

Trắng, trắng xóa khắp nơi trên mặt đất,

Trắng xóa cả không gian.       

Ngọn nến cháy trên bàn, mờ, lay lắt,

Ngọn nến cháy trên bàn.         

Như mùa hè, bầy thiêu thân bé nhỏ

Lao vào ngọn lửa hồng,

Giờ từ sân, quất lên ô cửa sổ

Những bông tuyết mùa đông.

Tuyết để lại những hình kỳ dị nhất

Trên mặt kính khô khan.

Ngọn nến cháy trên bàn, mờ, lay lắt,

Ngọn nến cháy trên bàn.         

Các bóng đen in lên trần, ngã ngốn

Trong ánh nến đục ngầu.

Hình tay chân quyện vào nhau lẫn lộn,

Số phận quyện vào nhau.        

Hai chiếc giày cùng tiếng kêu khô khốc

Rơi xuống đất bất ngờ.

Hai giọt nến của cây đèn đang khóc

Rơi lên áo, thờ ơ.                     

Tuyết cứ rơi, nhấn chìm toàn trái đất

Trong màu trắng miên man.

Ngọn nến cháy trên bàn, mờ, lay lắt,

Ngọn nến cháy trên bàn. 

Gió khẽ thổi, ngọn nến hồng nghiêng ngả.

Khói bay lên, phân vân.

Cũng bay lên, có hình cây thánh giá,

Là đôi cánh thiên thần.

Tuyết rơi mãi suốt tháng Hai, chán thật,

Thỉnh thoảng buồn, bất an,

Ngọn nến cháy trên bàn, mờ, lay lắt,

Ngọn nến cháy trên bàn.

1946                      

VỐN CẢ THẸN...

Vốn cả thẹn, thường ngày luôn khép nép,

Sao hôm nay em xúc động bất ngờ?

Nào, để anh giam em cùng sắc đẹp

Vào lâu đài đen tối của bài thơ.

Em nhìn kia, dưới ánh đèn le lói,

Bóng của ta và mọi thứ trong phòng,

Luôn mờ ảo, luôn lung linh, thay đổi,

Cả mép tường, mép cửa sổ, thấy không?

Em nghiêm khắc, xếp chân theo kiểu Thổ,

Trên nệm bông, rất nghiêm khắc, em ngồi.         

Rồi em phán, thơ ngây như trẻ nhỏ,

Anh biết thừa - đều thế cả mà thôi!

Em trầm tư, tay đang xâu chuỗi hạt,

Nhiều hạt rơi xuống váy, cũ và sờn.

Vẻ mặt em rất buồn, mà nói thật,

Những chuyện này em nói, chẳng vui hơn.

Em nói đúng về tình yêu, anh biết,

Anh sẽ thay một tên mới, hiền lành

Để gọi em - vì em, anh thay hết

Cả ngôn từ, cả thế giới xung quanh.

Khuôn mặt em đang âm u không thể

Dấu bên trong vỉa quặng lớn tâm hồn

Cùng trái tim luôn yêu đời, tươi trẻ,

Vậy vì sao đôi mắt đẹp em buồn?

                                                              

                                                  

OLGA BERGGOLTS

1. MỘT CUỘC TÌNH


Tôi bước đi lang thang trong thành phố,

Miệng thì thầm bài hát nhỏ không đâu.

Đây, nơi ta chia tay, không cưỡng được,

Ta dừng chân, rồi lần nữa ngoái đầu..

Ta ngoái lại nhìn nhau, vâng, đúng thế,

Hình như ta biết ai họa đang chờ.

Còn thành phố vẫn đầy hoa, đầy lá,

Những mảnh hồ luôn xanh biếc, mộng mơ.

Tôi sẵn sàng đem cho đi tất cả,

Mặc cười chê, mặc trả giá rất nhiều,

Không do dự, tôi ngoái đầu lần nữa

Để được nhìn người bạn ấy tôi yêu.

1937

2. MÙA LÁ RỤNG

     Mùa thu, ở Matscơva, trên các đại lộ

              người ta treo các tấm biển có dòng chữ:

             “Cẩn thận, mùa lá rụng.        

Mùa thu, Matscơva.        

Đàn sếu, sương     , và khói.

Các khu vườn cháy lên

Tán lá vàng mệt mỏi.

Các tấm biển trên cây

Treo để nhắc công chúng,

Một mình hay có đôi:

“Cẩn thận, mùa lá rụng!”

Đi giữa phố không quen,

Trái tim không yên tĩnh.

Buổi chiều, mưa tạt ngang

Run run bên cửa kính.

Tôi đến đây, ai cần

Dưới bầu trời ướt sũng?

Sao vương vấn trong đầu:

“Cẩn thận, mùa lá rụng!”

                                        

Trước ta chẳng cần nhau,

Giờ không gì để mất.

Ta không là người yêu,

Không bạn bè thân mật.

Thế mà chia tay anh

Em vẫn buồn, muốn khóc.

Anh - một người luôn buồn,

Không may và cô độc.   

Diễu, nhếch mép làm gì?         

Rồi mọi điều sẽ tốt.

Đáng sợ nhất: chia tay,

Buồn như mưa ủ dột.

Trời mưa, trời đang mưa,

Ấm, run run, đùng đục.

Lúc chia tay, như mưa,

Hãy vui và hạnh phúc.            

Một mình em ra ga,

Không tiễn đưa, xin lỗi,

Chưa nói hết với anh,

Nhưng giờ em không nói.

Phố lạ đầy đêm đen,

Các biển nhắc công chúng,

Một mình hay có đôi:

“Cẩn thận, mùa lá rụng!”

1938            

3. ANH ĐÃ CƯỚI LÀM VỢ...

Anh đã cưới làm vợ một người,

Luôn trầm tư, không âu yếm, không cười,

Từng bị tù và góa chồng, hơn thế,

Vẫn còn yêu người chồng kia tử tế...

Vâng, anh cưới một người vợ cho mình.

Không ai ép, mà cưới vì tình!

1942

MÙA ĐÔNG KHỦNG KHIẾP

Một mùa đông khủng khiếp,

Bão tuyết, bão tuyết, bão tuyết.

Mặt trời vừa le lói nhô lên,

Rồi lại đêm, lại bóng đen...

Trái tim cũng đông cứng,

Không tiếng đập, không cả tiếng rên.

Chỉ sự trống rỗng, cái chết và bóng đen.

Ồ không, không phải mùa đông ấy.

Cũng vậy,

Cả việc anh lại dịu dàng với em,

Nhanh chóng, bất ngờ, nhưng anh xem,

Em cần gì điều đó?

Dưới ánh mặt trời kia lấp ló,

Cuộc sống càng đen hơn,

Em cũng chẳng vui hơn.

Ừ mà chính em

Từng đoán trước điều này,

Rằng sẽ đên một mùa đông lạnh cóng,

Không ánh sáng, không niềm vui, không sự sống.

1949

4. XIN NÀNG THƠ...

Xin Nàng Thơ hãy tỉnh dậy trong tôi,

Từ rất sâu trong trái tim lạnh cóng.

Tôi không đòi hỏi nhiều, tôi chỉ xin

Cho dấu hiệu rằng Nàng Thơ còn sống.

Tôi cũng chẳng xin lâu, một giây thôi,

Không phải thơ, mà chỉ lời thăm hỏi,

Hay thậm chí, tiếng thở dài, tiếng rên,

Tiếng xiềng xích Nàng Thơ đang bị trói.

1951            

5. TRẺ CHƠI NGOÀI PHỐ

Quần áo rách, màu xám,

Trẻ đuổi nhau, vui cười

Quanh những cây trụi lá,

Cây cũng lạnh như người.

Hệt như lũ thú nhỏ,

Như cáo con đói, gầy.

Sương mù xám in bóng

Trên mặt chúng thơ ngây.

Khi còn chưa tù tội,

Tôi chôn hai con mình.

Đứa thứ ba, trong ngục,

Cũng chết, chưa kịp sinh.

Hãy làm ơn, đừng giết

Những bà mẹ không may.

Ít nhất, để tôi đến

Với những đứa trẻ này.

1939  

6. LỜI CẦU XIN

Tôi không cần nước mắt,

Lời cảm thông buồn rầu.

Tôi chỉ muốn được ngủ,

Không mộng mị, thật lâu.

Còn nếu không ngủ được

Vì đau khổ, xót xa,

Thì mong không mơ nữa

Mối tình đắng của ta.

Không cả giấc mơ đẹp

Gặp nhau, hết chia ly.

Cả anh, anh yêu quí,

Đừng mơ mộng làm gì.

1939            

7. BẢN TÌNH CA CỦA CHÚ LÍNH CHÌ DŨNG CẢM

                           1

      Trong chiếc ủng màu xanh,

      Trên một chân còn lành,

Anh đang đứng trước nhà em, không nghỉ.

      Không hề sợ chông gai

      Không ngoẹo đầu, so vai,

Anh chỉ nghĩ về người anh yêu quí.            

      Mặc tai họa khắp nơi,       

      Mặc gió thổi, mưa rơi,

Anh không sợ, anh coi thường tất cả.

      Với khẩu súng trong tay,

      Cùng bài hát mê say,

Anh, người lính, đứng một chân không ngã!

                          2

      Trên một chân còn lành,

      Trong chiếc ủng màu xanh,

Anh đang đứng trước nhà em, không nghỉ.

      Không ngoẹo đầu, so vai,

      Không hề sợ chông gai,

Anh chỉ nghĩ về người anh yêu quí.            

      Mặc gió thổi, mưa rơi,

      Mặc tai họa khắp nơi,       

Anh cứ đứng, không rút lui hèn hạ.

      Cùng bài hát mê say,         

      Với khẩu súng trong tay,

Anh, người lính, đứng một chân không ngã!       

1940