Puskin

PUSKIN - EVGENI ONEGIN

Chương Sáu

La sotto i giornt nubilosi e bervi

Nasce una ghente a cui l' mori non dole

                    Petrarca

1

Ônhêgin lại thấy buồn, chán nản

Khi Lenxky bỏ đêm hội về nhà.

Chàng sung sướng vì trả thù được bạn,

Nhưng bây giờ đang ở cạnh Ônga -

Chàng suy nghĩ... Mà Ônga cũng vậy,

Nàng đưa mắt tìm người yêu, không thấy,

Ngán ngẩm nghe những điệu nhạc kéo dài,

Khác ngày thường, như ác mộng bên tai.

Rồi nhạc hết, mọi người đi ăn tối,

Và ăn xong lo chuẩn bị chăn màn,

Lo chỗ ngủ cho đám người mệt mỏi,

Phải xếp giường tới tận mép lan can.

Khách ngủ lại qua đêm - ai cũng mệt.

Ônhêgin ra về trong gió rét.

2

Đêm yên tĩnh, ông tròn Puxchiacôp

Đang ngáy to bên vợ cũng không gầy

Trong phòng khách. Gvôzđin, Pêxtuscôp

Và cả ngài cựu tư vấn hôm nay

Không hiểu sao trong người không được khỏe

Đang ngon giấc trong phòng ăn, trên ghế.

Và nằm lăn ngay chính giữa sàn nhà

Là me-xừ người Pháp rất tài ba.

Các cô gái thì chen nhau chật chội

Trong phòng riêng hai cô chủ. Một mình

Tanhia ngồi yên trong bóng tối

Ngắm trăng vàng cho tới rạng bình minh.

Nàng không ngủ, dáng đăm chiêu, im lặng

Đưa mắt nhìn bâng quơ nơi bãi vắng.

3

Việc bất chợt Ônhêgin lúc ấy

Đã đến thăm và âu yếm nhìn nàng,

Và cả việc với Ônga cũng vậy

Đã làm nàng đầy xúc động, xốn sang.

Càng suy nghĩ lại càng thêm bối rối,

Những điều ấy nàng không sao hiểu nổi.

Bao buồn lo, bao đau khổ lúc này

Đè lên nàng như thể có bàn tay

Đang bóp chặt trái tim nàng, như thể

Nàng đang rơi xuống vực thẳm bất ngờ.

"Ta sẽ chết! – Tanhia nghĩ thế, -

Chết vì chàng là hạnh phúc ước mơ.

Ta không khóc, tất nlliên, không phải lúc,

Chàng đâu thể mang cho ta hạnh phúc!''

4

Để câu chuyện không đứng yên một chỗ,

Xin dẫn thêm một nhân vật chương này:

Ở cách làng Lenxky - Núi Đỏ -

Năm dặm đường, có một lão xưa nay

Đang sinh sống, mà sống sang, tôi nghĩ,

Là Zaretxki, một người ưa triết lý.

Ông ta xưa rất nổi tiếng phớt đời,

Vốn cầm đầu một phường bạc, ăn chơi;

Về ăn nói - rất hung hăng, càn rỡ,

Nhưng tất nhiên nay khác trước rất nhiều:

Ông là bố một gia đình không vợ,

Tốt, dịu dàng, một địa chủ đáng yêu.

Thậm chí ông còn được khen chân thật -

Trong cuộc đời, gì cũng thay đổi tất!

5

Trước người ta thường hay khen dũng cảm

Và thành công bất hảo của ông già.

Đúng là ông có bắn rơi quả trám

Đứng xa gần mười mét hoặc mười ba.

Và đặc biệt, một lần trong trận đánh,

Vào cái lúc đang hăng và kiêu hãnh,

Thì không may bị ngựa hất xuống bùn,

Ông anh hùng, không than vãn, không run,

Đúng như một anh chàng... say bí tỉ,

Thế là ông bị quân Pháp giam cầm,

Rồi ông thành một Regul dũng khí

Nhưng sẵn sàng sống mãi kiếp tù giam

Để mỗi sáng được Very - ông chủ -

Cho uống chịu vài ba chai như cũ.

6

Ông nổi tiếng biết đùa tinh tế nhất,

Biết khôn ngoan dắt mũi các anh khờ,

Biết bằng cách công khai hay bí mật

Xỏ cả người tinh quái lẫn ngây thơ.

Dù đôi lúc cái trò tai hại ấy

Lại đưa chính bản thân ông vào bẫy

Và làm ông cơ cực đến trăm bề,

Không ít lần thành thằng ngốc ngô nghê.

Ông cũng biết say sưa khi tranh cãi,

Nói những câu hóm hĩnh hoặc buồn cười,

Biết cân nhắc lúc nào nên chững lại,

Và lúc nào nên thả phóng, buông lơi.

Ông biết khích các chàng trai hăng máu

Để cuối cùng đưa họ ra trường đấu,

7

Hay tìm cách khéo giảng hòa để họ

Mời ông ăn dăm ba bữa, và rồi

Ông bêu xấu đôi chàng trai trẻ đó

Bằng cách đùa, hoặc vu khống... Nhưng thôi

Sed alia tempora. Tội lỗi

(Như giấc mơ của tình yêu sôi nổi)

Cũng trôi qua cùng tuổi trẻ hiếu kỳ.

Ông bạn vàng, ngài Zaretxky,

Như đã nói, nay hoàn toàn đổi khác,

Dưới bông hoa của cây phượng, hàng ngày

Trồng bắp cải đúng như ngài Horace,

Sống như nhà hiền triết sống xưa nay.

Ông chăm chi trong nghề nuôi gà vịt

Và dạy chữ cho một bầy con nít.

8

Zaretxky là một người không ngốc,

Ônhêgin tuy hiểu rõ ông già,

Nhưng vẫn quí cái tư duy triết học

Và những lời thông thái của ông ta.

Họ vẫn luôn gặp nhau, nên vì thế

Ngay mờ sáng sau cái đêm có lễ,

Thấy ông ta xe ngựa đến thăm liền,

Chàng hoàn toàn không một chút ngạc nhiên.

Ông ta nói một vài câu thăm hỏi

Rồi đứng im ra cái dáng đợi chờ,

Rồi e ngại đưa mắt nhìn bối rối,

Trao cho chàng mảnh giấy của nhà thơ.

Ônhêgin ra đứng bên cửa sổ,

Im lặng đọc những gì ghi trong đó.

9

Đây là thư Lenxky nhã nhặn

Thách Ônhêgin đấu súng với mình.

Bức thư viết lạnh lùng, tuy rất ngắn

Nhưng rõ ràng, câu chữ khá thông minh.

Đọc xong thư, quay sang nhìn ông lão,

Ônhêgin không nhiều lời, khẽ bảo:

''Tôi, phiền ông hãy nhắn lại, bao giờ

Cũng sẵn sàng xin được tiếp nhà thơ!”

Và lập tức ông già kia vội vã

Không nói thêm, liền đứng dậy về nhà,

Như thể việc đang rất nhiều - bận quá!

Để trong phòng nhân vật của chúng ta

Một chọi một với lương tâm. Lúc ấy

Chàng tức giận với chính chàng, đúng vậy.

l0

Thế cũng phải. Như quan tòa nghiêm nhất,

Chàng điểm qua cái việc oái oăm này,

Và kết án bản thân chàng nhiều mặt:

Một là chàng đã xử sự không hay

Khi trêu chọc mối tình đôi bạn trẻ,

Và đùa cợt với Ônga như thế.

Việc thứ hai, là mười tám tuổi đầu,

Mặc bạn chàng nóng nảy, mất gì đâu.

Không khó hiểu điều trên... và cái chính

Chàng vẫn yêu và quý mến bạn mình,

Đáng lẽ chàng phải khôn ngoan bình tĩnh

Như một người biết kiềm chế, thông minh,

Chứ không được bốc đồng lên như vậy,

Như cậu bé luôn hung hăng, nóng nảy.

11

Đáng lẽ chàng phải ung dung tự chủ

Để đối phương suy nghĩ lại. Vừa rồi

Chàng không được xửng cồ như con thú.

Đáng lẽ chàng... Nhưng đã muộn, than ôi.

Mà có thể trong việc này tế nhị,

Chắc phải có bàn tay... chàng chợt nghĩ,

Của ông kia - hắn quỉ quyệt, tuy già,

Nhưng độc mồm, xấu bụng, thích ba hoa.

Ừ cứ cho là những điều hắn nói

Chẳng ra sao, không khác một trò hề,

Nhưng dư luận xung quanh và xã hội

Với đủ lời ngu ngốc lẫn khen chê...

Ôi danh dự, lương tâm, từ chí cổ

Đời sống được là nhờ quay quanh nó.

12

Rất suốt ruột, Lenxky chờ đợi

Ônhêgin sẽ đáp lại những gì.

Kia, ông lão ba hoa kia đã tới,

Để báo chàng kết quả chuyến ông đi.

Chàng hồi hộp đón tin vui, mừng rỡ,

Vì thú thật, trong thâm tâm chàng sợ

Ônhêgin sẽ thoái thác, cố tìm

Cách chối từ, tránh đạn bắn vào tim.

Giờ thì khác, mọi điều nay đã rõ:

Đúng ngày mai, chưa rạng sáng, hai người

Phải có mặt bên cối xay chạy gió

Cạnh rừng sồi cây cối mọc xanh tươi,

Để giải quyết mối bất hòa, đọ sức,

Giơ súng ngắm vào trán nhau, vào ngực.

13

Quyết định ghét, khinh Ônga lơ lẳng,

Lenxky không muốn gặp cô nàng

Trước giờ đấu. Nhưng bồn chồn lo lắng

Nhìn đồng hồ, chàng nhẩm tính thời gian.

Rồi bất chợt, chàng khoát tay chán nản,

Và chốc sau đã ở nhà cô bạn,

Nghĩ Ônga sẽ xấu hổ, buồn phiền

Khi thấy chàng phải rất đỗi ngạc nhiên.

Nhưng mọi việc không hoàn toàn như thế,

Thấy nhà thơ đang đau khổ bước vào,

Vẫn như trước, nàng Ônga tươi trẻ

Ra đón chàng, âu yếm, dịu dàng sao.

Vẫn nhanh nhẹn, vẫn hồn nhiên, lộng lẫy

Và hời hợt như bao giờ cũng vậy.

14

"Sao đêm qua giữa chừng chàng bỏ trốn?''

Ônga vui, lên tiếng hỏi câu đầu,

Làm tình cảm Lenxky xáo trộn,

Chàng thẫn thờ, im lặng đứng hồi lâu.

Thế là tan mọi ghen tuông bất hạnh.

Trước tính cách luôn tươi vui, nhí nhảnh,

Trước những câu rất âu yếm chân thành,

Trước cái nhìn rất trong sáng, tinh nhanh,

Chàng đứng đấy trong niềm vui khó nói,

Biết mình đang được yêu quí. Lúc này

Bị dằn vặt, chàng băn khoăn, hối lỗi,

Mong được nàng tha thứ hết từ nay.

Chàng định nói một vài câu gì đấy.

Chàng hạnh phúc, hay cũng gần như vậy.

17

Nhưng lần nữa, chàng lại buồn, lại bực.

Trước Ônga xinh và trẻ thế là

Một lần nữa Lenxky không đủ sức

Nói với nàng về những chuyện hôm qua.

''Ta sẽ cứu Ônga, - chàng nghĩ vậy -

Không thể để con người hư hỏng ấy

Dùng âm mưu quyến rũ trái tim nàng

Bằng nịnh, buồn, bằng vờ vĩnh cao sang.

Không thể để một con sâu ghê tởm

Chui vào cây, đục phá hết trong ngoài.

Không thể để một bông hoa buổi sớm

Mới thành hình, chưa nở đã tàn phai...

Mà điều đó có nghĩa là: thôi hết,

Hoặc là hắn, hoặc là ta sẽ chết!

18

Trong khi ấy, giá mà chàng biết được

Tanhia đang đau khổ thế nào.

Giá có thể nàng ngẫu nhiên biết trước

Việc hai người đang giận dữ ra sao,

Và cả việc ngày mai là quyết định

Số phận họ bên khu rừng yên tĩnh,

Thì biết đâu rất có thể chính nàng

Nối hai người như cũ vốn cưu mang.

Nhưng rất tiếc, cái điều ghê gớm ấy

Không một ai được hay biết - bao giờ.

Ônhêgin cũng lặng im, vì vậy

Đêm một mình tự trách, nghĩ bâng quơ.

Chỉ bà vú là họa chăng đoán hiểu,

Khốn một nỗi đầu óc bà quá yếu.

19

Lenxky rất khác thường đêm ấy:

Lúc vui tươi, lúc tư lự, lúc buồn.

Mà nói chung nhà thơ ai cũng vậy -

Tính và tình thay đổi, đổi thay luôn.

Lúc ngồi xuống pianô chàng đánh

Những hợp âm chối tai to và mạnh.

Hoặc nhiều khi đang đi lại giữa phòng,

Chợt hỏi nàng: ''Anh hạnh phúc, đúng không?''

Nhưng đã muộn, đã đến giờ tạm biệt

Với người yêu, lên xe ngựa về nhà.

Trong lồng ngực trái tim chàng da diết

Và đau buồn như muốn vỡ. Ônga

Trông thấy vậy, nhìn mắt chàng rồi hỏi

''Chuyện gì thế?''' Chàng bỏ đi không nói

20

Rồi vội vã về nhà ngay sau đó ,

Lenxky liền mở súng, bốn bề

Chàng ngắm kỹ rồi lại cho vào vỏ

Và lên giường, thắp nến đọc Sile.

Nhưng chàng đọc mà không sao hiểu nổi.

Bao ý nghĩ trong tim chàng nhức nhối.

Như  ngôi sao luôn xinh đẹp, chói lòa,

Trước mặt mình chàng chỉ thấy Ônga.

Chàng gấp sách, ngồi lặng im tư lự,

Rồi giơ tay vơ cây bút bên giường,

Bắt đầu viết - thơ từng câu từng chữ

Cứ chảy đều - về cảm xúc thương yêu.

Rồi cầm giấy, chàng đọc to hùng biện,

Như Delvig đọc thơ khi quá chén.

21

Trang thơ ấy, rất may, còn giữ được.

Tôi có đây, xin trích đọc từ đầu:

"Ôi mùa xuân của đời ta thuở trước,

Những ngày vàng xinh đẹp trốn đi đâu?

Với đời ta, tương lai nào sẽ tới?

Ta tìm kiếm nhưng uổng công chờ đợi.

Nó chìm sâu trong bí mật của mình.

Thôi chẳng cần? Số phận rất công minh:

Ta ngã xuống cùng mũi tên xuyên ngực,

Hay mũi tên bắn trượt chệch ra ngoài

Đều thế cả. Ta ngủ mê hay thức -

Sẽ có giờ quy định của tương lai,

Vì hạnh phúc là sống ngày sôi nổi,

Nhưng đồng thời - chết nằm trong bóng tối.

 22

Khi tia nắng đầu tiên xinh đẹp nhất

Sáng ngày mai vừa hé đỏ chói lòa,

Thì có thể lòng đất đen bí mật

Như quan tài, đã chôn kín đời ta!

Bao kỷ niệm về nhà thơ từ đó

Bị thời gian sẽ dần dần xóa bỏ.

Đời sẽ quên ta đã sống, nhưng nàng,

Ôi con người xinh đẹp, tốt, cao sang,

Nàng có đến bên mồ ta hoang vắng

Và nghĩ: vâng, chàng đã quý yêu mình,

Và chỉ riêng cho mình ta đã tặng

Cả cuộc đời vừa chớm hé bình minh?..

Ôi người yêu, người ta yêu tha thiết.

Hãy lại đây, lại đây, ôi vĩnh biệt... ''

23

Chàng viết thế, rất tối tăm, mờ mịt,

Theo lối thơ lãng mạn mốt bấy giờ

Tuy lãng mạn trong thơ chàng rất ít,

Nhưng điều này ta chẳng trách nhà thơ.

Và cuối cùng, khi đêm dài sắp hết

Lenxky đã cúi đầu mỏi mệt

Rồi thiếp đi ngay trên chữ lúc này

Rất hợp thời là Lý tưởng mê say.

Nhưng vừa ngủ, thì than ôi lúc ấy

Ông lão kia hàng xóm lại bước vào

Căn phòng vắng để gọi chàng thức dậy,

Nói vang nhà:'' Này anh bạn, vì sao

Giờ chưa dậy? Bảy giờ hơn, chắc thế.

Ônhêgin đang chờ ta, có lẽ ".

24

Nhưng ông lão đã lầm to: lúc ấy

Ônhêgin còn đang ngủ trên giường,

Dù gà trống từ rất lâu đã gáy

Và chân trời đang le lói vầng dương.

Chàng vẫn ngủ rất say sưa, mặc kệ

Mặt trời lên, rồi lên cao cũng thế,

Mặc ngoài sân bão tuyết cứ gầm gừ,

Cứ quay cuồng và chao đảo, lắc lư.

Chàng vẫn ngủ trong chăn dày ấm áp,

Vẫn chiêm bao. Nhưng chợt tỉnh bất ngờ,

Chàng dụi mắt, rồi vươn vai, rồi ngáp,

Rồi vén rèm đưa đôi mắt thờ ơ

Qua cửa kính nhìn ra sân - Gấp, gấp!

Đã quá giờ phải đến nơi hẹn gặp!

25

Chàng lập tức cầm chuông rung, ông lão

Guiliô người Pháp vội đi vào,

Rất cung kính, đưa cho chàng chiếc áo,

Rồi dép, giày, rồi ấm nước, dầu cao.

Và vừa mặc áo quần, chàng nhanh trí,

Vừa nhắc lão Guiliô chuẩn bị

Ngựa và xe đợi sẵn; nhấc lần này

Hộp súng chàng, phải nhớ lấy ra ngay.

Rồi xuất phát, phóng như tên một mạch,

Chẳng bao lâu đã tới mé rừng già

Nơi hẹn gặp. Chàng sai ông kia xách

Súng theo mình, rồi vội vã bước ra.

Còn đôi ngựa thì đứng bên, nóng nảy,

Chàng chỉ hai cây sồi: Ra đợi đấy!

26

Đã từ lâu Lenxky trước đó

Đứng bên đê, rất sốt ruột đang chờ.

Ông bạn chàng cũng bắt đầu cau có,

Trách mọi người sao quá dễ thờ ơ.

Ônhêgin vừa tới nơi, xin lỗi,

Thì ông kia đã ngạc nhiên, vội hỏi:

“Thế ở đâu người làm chứng?'' - Điều này

Ông ít nhiều hơi cố chấp xưa nay.

Vốn kỹ tính, thích cầu toàn, nghi lễ,

Nhất là trong các trận đấu, ông già

Không cho phép chết người đơn giản thế,

Nên những gì không nghiêm túc, qua loa.

Ông đều ghét, bắt giống xưa, thời cổ.

Mà có lẽ phải khen ông điều đó .

27

''Người làm chứng của tôi? Thưa các vị, -

Ônhêgin đáp lại, khẽ nghiêng mình, -

Là monsieur Guiliô, thiết nghĩ

Không vị nào phản đối hoặc coi khinh.

Tuy ông ta không là người nổi nhất,

Nhưng phải nói, cũng cao sang, chân thật.

Nhưng ông kia chỉ mím miệng lắc đầu

Nhìn ông già người Pháp ấy hồi lâu.

''Bắt dầu chứ?'' Ônhêgin chợt hỏi.

Lenxky liền đáp lại:'' Sẵn sàng!”

Rồi hai người cùng bước đi không nói,

Để ông già rất chân thật, cao sang

Cùng ông kia lo điều đình thể lệ.

Hai đối thủ đứng nhìn nhau lặng lẽ.

28

Hai đối thủ? Từ bao giờ nợ máu

Đã gây nên chia cắt giữa hai người?

Từ bao giờ họ thôi không chuyện gẫu,

Thôi vui đùa, cùng ăn uống, nghỉ ngơi?

Thế mà nay họ đứng kia tức giận,

Như kẻ thù của bao đời oán hận,

Như giấc mơ rất khó hiểu, hãi hùng.

Cả hai người cùng suy nghĩ rất lung

Và lặng lẽ chờ giết nhau lãnh đạm.

Ôi trước khi họ cho đạn lên nòng,

Liệu có thể thấy họ cười, thiện cảm

Và ra về như bạn cũ hay không?

E là khó - giới thượng lưu cao quí,

Cái họ sợ, than ôi, là bệnh sĩ.

29

Súng được rút khỏi bao, lau bóng sạch

Để hai bên cùng bắn thử thông nòng.

Tiếng mở khóa, tiếng bật cò lách tách,

Bóp lần đầu, đạn nổ vút lên không.

ít thuốc súng bắn xong còn sót lại

Rơi lên tuyết màu xám đen vung vãi.

Một lúc sau súng lại được lên cò,

Và lần này thì ông lão Guiliô

Đứng núp cạnh một gốc cây gần đó.

Khi cả hai đấu thủ bỏ áo ngoài.

Zaretxki bước băm hai bước nhỏ,

Rất rõ ràng, cẩn thận đúng băm hai,

Rồi dẫn họ đứng mỗi người một phía.

Hai đấu thủ cầm súng lên ngắm nghía.

30

"Mời các vị! Một, hai!..” chưa ngắm bắn,

Súng cầm tay, hai đấu thủ bắt đầu

Bước bốn bước rất dửng dưng, đều đặn,

Bốn bước dài đưa họ lại gần nhau,

Nghĩa là lại gần thêm hơn cái chết.

Họ bình tĩnh không hề run, sợ sệt.

Ônhêgin, với danh nghĩa bạn hiền,

Chính là người giơ súng ngắm đầu tiên.

Rồi năm bước họ bước thêm, sau đấy

Lenxky cũng nheo mắt, và chàng

Đang định bắn thì than ôi lúc ấy

Bạn bóp cò, tiếng nổ gọn, âm vang.

Chàng chững lại, để súng rơi lặng lẽ...

Ôi số phận của nhà thơ là thế.

31

Anh nghĩ sao, nếu bạn anh còn trẻ

Mà đang tâm anh bắn chết chỉ vì

Nhỡ xúc phạm hay trêu anh, có thể

Bằng cái nhìn, bằng câu nói, nhiều khi

Bằng cả việc không đâu khi quá chén,

Hay thậm chí khi anh ta trơ trẽn

Vì quá hăng thách đấu súng với mình?

Tình cảm nào sẽ xâm chiếm lòng anh?

Anh hãy nói, khi nằm kia trên đất

Là bạn anh đang bất động, im lìm

Với cái chết hằn sâu trên nét mặt,

Cái lạnh lùng làm đông cứng trái tim,

Và bạn anh cứ hoàn toàn im lặng,

Mặc anh gọi, khóc rồi buồn cay đắng?

35

Trong đau khổ, với lương tâm dằn vặt,

Ônhêgin rất bối rối lúc này.

Chàng nhìn bạn nằm yên trên mặt đất

Rồi cúi đầu, bóp chặt súng trong tay.

''Thế là hết?'' - ông láng giềng nói nhỏ .

Ôi chết, chết? Thật hãi hùng tiếng đó.

Ônhêgin xúc động, chẳng nói gì,

Gọi người nhà rồi lẳng lặng ra đi.

Trong khi ấy ông kia nâng rất nhẹ

Xác Lenxky, vội vã phóng xe về.

Hai con ngựa cứ lồng lên như thể

Ngửi thấy mùi xác chết chở trên xe.

Chúng đạp mạnh, luôn đập đuôi, sùi bọt,

Rồi bất chợt lôi xe đi hoảng hốt.

36

Chắc các bạn thương nhà thơ tội nghiệp

Nửa chừng xuân đã gãy cánh. Cho đời

Chưa thực hiện bao ước mơ tuyệt đẹp,

Bông hoa vừa hé nụ đã tàn rơi.

Còn đâu nữa những mê say xúc động,

Những ý định vươn lên trong cuộc sống,

Những suy tư táo bạo, những mối tình,

Những câu từ rất cao thượng, thông minh?

Còn đâu nữa yêu điên cuồng, sôi nổi,

Lòng khát khao tri thức mới, học hành,

Sự sợ hãi trước việc làm tội lỗi,

Những nỗi niềm sâu kín của lòng anh?

Còn đâu nữa cả Nàng Thơ hạnh phúc,

Cả hình bóng một cuộc đời thoát tục?

37

Rất có thể chàng sinh cho danh vọng,

Cho bao nhiêu việc tốt ở đời này,

Và mãi mãi về sau trong cuộc sống

Tiếng đàn chàng, dù đã tắt hôm nay,

Vẫn tiếp tục còn ngân vang. Có thể

Trong bậc thang của cuộc đời hoa lệ

Đã dành riêng một chỗ tốt cho chàng,

Và bây giờ rất có thể chàng mang

Theo cái chết điều thiêng liêng bí mật

Mà chúng ta không đoán hết, không ngờ.

Rất có thể là chúng ta để mất

Một thiên tài, một tiếng nói trong thơ.

Và hậu thế không biết chàng để khóc,

Để ca ngợi, yêu thương và để học.

39

Nhưng ngược lại, cũng hoàn toàn có thể

Chờ nhà thơ là số phận bình thường.

Sẽ trôi qua những tháng năm tuổi trẻ,

Sẽ nguội dần những cảm xúc yêu thương.

Chàng sẽ đổi thay nhiều và kiếm cớ

Xa Nàng Thơ để cuối cùng lấy vợ,

Sống nông thôn hạnh phúc, cũng mọc sừng,

Cũng áo dài xúng xính có đai lưng,

Nếm vị đời đến sâu xa, tận đáy,

Tuổi bốn mươi mắc lắm bệnh ưu phiền

Uống, ăn, buồn, béo phát phì, má chảy

Để cuối cùng trên giường bệnh nằm rên,

Rồi tắt thở bên mấy ông thầy thuốc,

Giữa tiếng khóc của những người thân thuộc.

40

Nhưng dù gì thì gì, thưa bạn đọc,

Lenxky thế là đã chết rồi -

Một nhà thơ, một con người có học -

Chết chỉ vì bàn tay bạn, than ôi.

Có một chỗ, bên trái khu làng rộng,

Nơi nhà thơ của chúng ta từng sống,

Hai cây thông cùng chung rễ, chung cành

Che những dòng nước nhỏ uốn xung quanh

Do con suối thung lũng bên chảy lại.

Đó là nơi thích nghỉ của dân cày,

Và phụ nữ trong vụ mùa gặt hái

Vẫn mang bình lấy nước tận nơi đây...

Vâng, ở đấy, nơi suối reo không nghỉ

Người ta dựng một tấm bia giản dị.

41

Và cạnh đó, khi mùa xuân vừa đến,

Mưa nhẹ rơi trên đồng cỏ la đà,

Anh chăn thú đem đôi giày ra bện,

Hát về người đánh cá tận Vônga.

Rồi bất chợt, một tiểu thư thành phố

Về nghỉ hè ở nông thôn lúc đó,

Phóng như bay trên lưng ngựa một mình

Qua cánh đồng sương đang ướt lung linh.

Đến bên mộ, nàng gò cương nhè nhẹ.

Con ngựa ngoan, đầu cúi đứng hiền lành.

Chiếc mũ mỏng nàng đưa tay sửa khẽ

Và vô tình vội thoáng đọc rất nhanh

Dòng chữ nhỏ trên tấm bia. Lần nữa,

Nàng nán lại, đôi mắt huyền lệ ứa.

42

Rồi thong thả giữa đồng không vắng vẻ ,

Nàng buông cương cho ngựa bước cúi đầu,

Về số phận Lenxky buồn thế,

Vô tình nàng vương vấn nghĩ hồi lâu.

Nàng tự hỏi: Giờ Ônga sao nhỉ?

Có lâu không thương nhớ chàng thi sĩ,

Hay lại quên rất nhanh chóng từ đầu?

Chị của nàng giờ đang ở nơi đâu?

Và ở đâu anh chàng kia khinh bạc,

Trốn người thân, với xã hội - hững hờ,

Với phụ nữ là kẻ thù độc ác,

Người vô tình đã giết chết nhà thơ?

Thưa bạn đọc, những điều trên chi tiết,

Để thư thả dần dần tôi kể hết.

43

Tôi rất yêu Ônhêgin, hẳn thế -

Tất nhiên ta còn quay lại chuyện này,

Về số phận anh ta tôi sẽ kể,

Nhưng tiếc rằng không thể được hôm nay.

Hè đã đến, đòi văn xuôi nghiêm ngặt,

Hè đã đến, các vần thơ khó bắt,

Trong khi tôi, xin thú thật, hơi lười,

Ngại tìm vần vất vả, chỉ thích chơi.

Ngòi bút nay cũng khác xa thời cổ,

Chẳng say mê lo viết lách, mà rồi

Thời cũng khác - bao lo toan này nọ,

Bao lạnh lùng suy nghĩ đến trong tôi.

Và chính chúng làm lòng tôi bối rối

Cũng khi buồn, cả khi vui sôi nổi.

44

Đã xuất hiện những ước mong khác trước,

Cái buồn nay cũng chẳng giống ngày nào,

Ước mong mới tôi không tin đạt được,

Tôi tiếc, buồn cái buồn cũ làm sao.

Ôi ở đâu bao ước mơ đẹp đẽ?

Và ở đâu, nói theo vần - tuổi trẻ?

Lẽ nào nay quả đúng đã đến giờ

Nó lụi tàn, nó - tuổi trẻ, ước mơ?

Và không lẽ đúng là điều có thật

Rằng than ôi, không thi vị, không buồn,

Đã trôi qua những ngày xuân đẹp nhất

(Cái tuy đùa, tôi vẫn nhắc mình luôn)?

Mà không lẽ trôi qua là trôi hẳn?

Không lẽ tôi sắp ba mươi tuổi chẵn?

45

Nghĩa là tôi, đường đã đi một nửa?

Biết làm sao, phải công nhận điều này.

Vâng, đã thế, ôi tuổi xuân, lần nữa,

Như bạn bè, ta vĩnh viễn chia tay.

Xin cảm ơn tuổi xuân - vì hạnh phúc,

Vì tình yêu, vì buồn vui thế tục,

Vì công danh, vì vũ hội, tiệc trà,

Vì những gì ngươi đã tặng cho ta.

Xin cảm ơn hết mọi điều ngươi đã

Trong cái yên và cái động của mình,

Cho ta sống, sống tràn đầy tất cả.

Nhưng đủ rồi! Nay bình tĩnh, thông minh,

Ta sẽ bước vào quãng đường trước mặt

Và nghỉ ngơi sau phần đời đã mất.

46

Một lần nữa ngoái lại nhìn - vĩnh biệt

Những nơi xưa ta đã sống bao ngày

Trong lười biếng, buồn và yêu da diết

Với tâm hồn đầy mơ ước mê say.

Hỡi cơn bốc tuổi xuân đầy sức sống.

Hãy tiếp tục làm tim ta xúc động,

Hãy xua tan cơn ngái ngủ trong đầu,

Khi ta buồn, tiếp tục đến cùng nhau!

Xin đừng để trái tim ta lạnh giá

Thành khô khan hay độc ác, hững hờ,

Để cuối cùng trái tim thành tảng đá

Giữa cuộc đời cũng khô héo thờ ơ.

Tức là giữa cái ao tù hôi thối

Nơi các bạn và tôi đang ngụp lội.

Chương Bảy

Matxcơva, con gái của nước Nga, -

Biết tìm đâu hơn thể -

        Đmit’riep

Sao có thế không yêu

Matxcơva thân thuộc?

         Baratưnxky

Có đến Matxcơva, mới thấy hết cuộc đời.

Sống ở đâu tốt hơn?

- Nơi ta chưa từng tới!

          Grigôriep

1

Tuyết trên núi, trên gò cao đây đó

Được nắng xuân sưởi ấm đã bắt đầu

Tan thành nước, chảy từng dòng rất nhỏ

Xuống cánh đồng cũng ngập nước từ lâu.

Thao thức suốt cả mùa đông, chờ đợi,

Nay tỉnh dậy, thiên nhiên chào xuân mới.

Trời rất trong, mây sáng lượn yên lành

Và núi rừng, cũng thế bắt đầu xanh

Như được phủ một lớp nhung. Hối hả

Đàn ong bay vui hút mật khắp đồng.

Các thung lũng đã đầy hoa; núi đá

Cũng khô dần qua cơn ẩm mùa đông.

Bầy súc vật đã tung tăng chạy nhảy,

Họa mi hót trong vườn khuya đâu đấy.

2

Ôi mùa xuân, mùa tình yêu sôi nổi.

Ôi buồn sao khi xuân đến, bồi hồi,

Một xúc động chạy râm ran, mệt mỏi

Trong tâm hồn và trong trái tim tôi.

Giữa yên tĩnh cảnh đồng quê vắng vẻ

Khi hơi thở của mùa xuân nhè nhẹ

Phả vào tôi đến ngây ngất, chóng đầu,

Tôi vẫn buồn, buồn một nỗi không đâu.

Hay không lẽ trái tim tôi giá lạnh

Quên niềm vui và tất cả những gì

Đẹp tươi mát, luôn ồn ào, lấp lánh

Làm tâm hồn tôi mệt mỏi sầu bi -

Mà tâm hồn đã không còn sự sống

Thì với nó, mọi điều đen, trống rỗng.

3

Hay vì ta không vui khi cây hạt

Sau mùa thu, đã chết, lại đâm cành

Và buồn nhớ những đau thương mất mát

Khi trong rừng xào xạc lá cây xanh?

Hay khi thấy thiên nhiên đang sống lại

Ta suy nghĩ với nỗi lòng tê tái

Về những năm khô héo của đời mình,

Chẳng bao giờ mong sống lại, hồi sinh?

Rất có thể nhiều khi trong ý nghĩ

Một mùa xuân khác hẳn, cũ và già

Xen vào giữa những giấc mơ thi vị

Đến và làm xúc động trái tim ta,

Làm ta nghĩ một nơi xa nào đấy,

Một đêm sao, một vầng trăng lộng lẫy.

4

Đã đến lúc, hỡi anh lười tốt bụng,

Hỡi triết gia ưa chén hoặc chơi cờ,

Hỡi môn đệ của Lepsin thực dụng,

Hỡi những người hạnh phúc vốn thờ ơ,

Hỡi những chàng Priam thôn dã,

Hỡi các bà rất dễ xiêu lòng dạ,

Mùa xuân kia bao mong đợi đã về,

Mời các ngài du ngoạn chốn đồng quê.

Giờ là lúc vui chơi, hoa và nắng,

Và những đêm quyến rũ đến mê hồn.

Nào các vị, ta đi thôi, đi thẳng,

Từ phố phường một mạch tới nông thôn,

Bằng xe ngựa ngồi chen nhau vất vả,

Xe chạy suốt, xe thư, xe tam mã .

5

Nào bạn đọc, hãy lên xe gấp, gấp,

Những chiếc xe ngoại quốc quét sơn hồng,

Rời thành phố luôn ồn ào, tấp nập,

Nơi vui đùa giải trí suốt mùa đông,

Để được tới chốn đồng quê yên tĩnh,

Đề đi theo Nàng Thơ tôi khó tính,

Bên dòng sông nghe cây lá thầm thì,

Tới khu rừng anh bạn Epghêni

Ônhêgin của tôi từng trước đó

Suốt mùa đông, trong đơn độc, chán chường

Đã sống cạnh Tanhia đau khổ,

Một con người đầy lãng mạn, yêu thương.

Nhưng bây giờ chàng đi xa, lưu lạc,

Chỉ để lại một nỗi buồn man mác.

6

Mời các bạn cùng Nàng Thơ đi tiếp,

Hãy cùng tôi tới ngọn núi ven làng,

Nơi con suối xuyên qua rừng bạch diệp

Đổ ra dòng sông lớn nước mênh mang.

ở nơi ấy, suốt đêm dài không ngủ,

Họa mi tlót, hoa tầm xuân đã nhú,

Nước ngầm phun tí tách thật trong lành

Giữa hai hàng cây thông lớn tươi xanh,

Các bạn thấy một chiếc bia đá nhỏ:

"V. Lenxky vào tháng nọ, năm này,

Đã ngã xuống, đang nằm sâu dưới mộ,

Xin chúc chàng được yên giấc từ nay.

Thật thương tiếc một nhà thơ còn trẻ

Mà đã sớm phải lìa đời như thế!''

7

Những buổi sáng nghiêng mình bên mộ chí,

Trên cành thông reo trong gió xùm xòa

Như che kín cả nơi chàng yên nghỉ,

Ta vẫn thường thấy có một vòng hoa.

Hay những lúc chiều dần buông, thanh vắng

Hai cô gái thường đến đây đứng lặng.

Rồi trăng lên, huyền ảo sáng trên đầu,

Cả hai người lặng lẽ khóc bên nhau.

Nhưng bây giờ, than ôi, ngôi mộ ấy

Bị lãng quên, và lối cũ ngày nào

Nay cỏ mọc, hương và hoa không thấy.

Chỉ ông già chăn thú, dáng buồn sao,

Đầu tóc bạc, như nhiều năm trước đó,

Vẫn vừa hát, vừa bện đôi giày cỏ.

10

Lenxky, ôi Lenxky có biết

Rằng Ônga chỉ thương nhớ lúc đầu,

Rằng nàng khóc, cũng thành tâm, thảm thiết,

Cũng đau buồn, nhưng chẳng được bao lâu.

Vì người khác đã làm nàng vui lại,

Vì người khác đã kịp đem tình ái

Cùng yêu thương bao bọc trái tim nàng.

Nàng phải lòng một lính kỵ cao sang.

Và kết quả là một hôm, e thẹn,

Cùng anh kia nàng đứng trước bàn thờ,

Đầu hơi cúi, liếc nhìn quanh bẽn lẽn,

Rất dịu dàng, và cũng rất ngây thơ,

Với đôi môi luôn mỉm cười dè dặt

Và ánh lửa long lanh trong đôi mắt.

11

Thật tội nghiệp, Lenxky dưới mộ

Nơi âm u vĩnh viễn, chốn tiêu điều,

Có biết chăng, hỡi nhà thơ xấu số,

Về việc này phụ bạc của người yêu?

Hay bị đất và thời gian ruỗng đục,

Trong quên lãng nhà thơ đang hạnh phúc,

Không trách ai, không giận dữ bao giờ,

Mặc cuộc đời câm điếc với nhà thơ?

Vâng, thế đấy, sự lãng quên đáng sợ

Đang chờ kia trong tăm tối, nghĩa là

Khi ta chết sẽ không ai còn nhớ -

Cả ngườĩ tình, cả thù bạn chúng ta.

Duy một việc, là cái quyền thừa kế

Được họ nhớ và tranh nhau xâu xé.

12

Thế là chẳng bao lâu sau ngày ấy

Tiếng cười vui đã vắng bặt trong nhà:

Chồng Ônga là quân nhân, vì vậy

Nàng theo chồng, phải khăn gói đi xa.

Hôm bà mẹ tiễn con đi, ôm mặt

Khóc xúc động đến nhiều lần suýt ngất,

Tưởng, than ôi, không sống nổi phen này.

Còn chị nàng thì vẫn thế xưa nay -

Không biết khóc, khuôn mặt buồn, nhợt trắng.

Chỉ khi xe đến đỗ trước sân nhà,

Như cái bóng nàng thẫn thờ im lặng

Theo đám người đang tiễn biệt, đi ra.

Rồi mặc họ xúm bên đôi bạn trẻ,

Nàng chỉ đứng nhìn theo, vâng, chỉ thế.

13

Một hồi lâu, qua màn sương bàng bạc,

Tanhia nhìn xe ngựa xa dần,

Rồi còn lại một mình buồn man mác.

Ôi bây giờ người em gái yêu thân,

Người bạn quí bao buồn vui chia sẻ,

Con chim câu luôn líu lo, tươi trẻ,

Hai chị em cùng chung sống một nhà,

Đã bị đời vĩnh viễn tách ra xa.

Không mục đích, nàng thẫn thờ bước khẽ

Trong vườn cây luôn hoang vắng, chán chường.

Không ở đâu và không gì có thể

Giúp lòng nàng khuây khỏa nỗi buồn thương.

Nàng cố giữ để không trào nước mắt,

Tim như vỡ thành muôn phần, đau thắt.

14

Với một nỗi cô đơn, buồn da diết,

Trái tim yêu lại cháy đỏ trong lòng,

Nàng lại nhớ Ônhêgin mãnh liệt,

Nhớ những chiều ngong ngóng đợi...Nhưng không

Nàng phải quên, phải quên đi mãi mãi

Kẻ tàn ác giết người yêu em gái.

Lenxky ôi đã chết, bây giờ

Chẳng người nào còn nhớ đến nhà thơ.

Chàng mới chết, cỏ vừa xanh trên mộ,

Mà Ônga đã vội vã lấy chồng.

Các kỷ niệm về nhà thơ đau khổ

Đã tan dần như khói nhạt trên không.

Chỉ may ra còn hai người có thể

Nhớ về chàng... Nhưng nên không như thế?

15

Trời xẩm tối, dế kêu và nước chảy

Như mưa rơi luôn tí tách ngoài đồng.

Có tiếng hát vọng từ xa đâu đấy,

Một đốm đèn chầm chậm chảy trên sông.

Trăng tỏa sáng qua sương đêm bàng bạc,

Giữa đồng vắng, với nỗi buồn man mác,

Tanhia nghe cây lá thầm thì

Và một mình vừa suy nghĩ vừa đi.

Đi, đi mãi, bỗng bất ngờ trước mặt

Trên gò cao nàng thấy một ngôi nhà,

Một xóm nhỏ, mấy hàng thông cao ngất,

Một khu vườn bên con suối xa xa.

Nàng đứng lại, bâng khuâng nhìn, tiếng đập

Của trái tim trong ngực nàng rất gấp.

16

Nàng đứng thế, lòng phân vân, tư lự:

''Tiếp tục đi hay trở lại, thế nào?

Ở nơi này ai biết ta? Cứ thử

Nhân lúc chàng đi vắng, đến xem sao?''

Và nghĩ vậy, Tachiana bước vội

Từ gò cao, lòng ngổn ngang trăm mối,

Mắt nhìn quanh luôn ngơ ngác, tần ngần.

Rồi đến nhà, dè dặt bước vào sân.

Thấy có động, từ phía xa chạy lại

Bầy chó to tranh nhau sủa vang nhà.

May lúc ấy, đang khi nàng sợ hãi,

Bỗng có đàn trẻ nhỏ chạy ùa ra

Xua lũ chó - cũng ít nhiều vất vả -

Rồi hăm hở dẫn đường cho khách lạ.

17

"Cô có thể vào thăm nhà một tí?

Tanhia khe khẽ hỏi. Lúc này

Cả đám trẻ liền xô nhau ồn ĩ

Gọi bà già giữ chìa khóa ra ngay.

Và bà lão Anixia xuất hiện,

Mở rộng cửa cho khách vừa mới đến.

Tanhia lặng lẽ bước theo vào.

Ôi căn nhà trống trải, vắng làm sao!

Chàng đã sống nơi này ư ? Roi ngựa

Đang nằm kia trên ghế, tận góc nhà,

Rồi sách vở, bàn bi-a kia nữa

Bụi bám dày. Bà lão Anixia

Khoe với khách: ''Ông chủ tôi hồi đó

Vẫn ngồi đây, một mình bên bếp đỏ...

18

Còn ông bạn Lenxky khi sống

Cùng chủ tôi thường ăn uống chỗ này.

Phòng làm việc ông chủ tôi cao rộng,

Xin mời vào, đừng e ngại. Và đây

Là chỗ ông uống cà phê và nghỉ,

Hay đọc sách, hay nghe ông quản lý

Báo việc chung trang trại, việc trong nhà.

Trong phòng này ông chủ bố ngày xưa

Cũng từng sống, và hàng tuần, chủ nhật,

Mang kính lên, bên cửa sổ ông ngồi

Rồi hạ cố, như cùng người thân nhất,

Ông chơi bài ''Những thằng ngốc" cùng tôi.

Mong cho ông hồn được lên thượng đế,

Còn xương cốt - nằm yên trong đất mẹ ''.

19

Hơi e thẹn, Tanhia đưa mắt

Nhìn xung quanh, và tất cả với nàng

Bỗng trở nên rất đáng yêu, thân mật,

Khiến tâm hồn bao đau khổ đang mang

Như sống lại bằng niềm vui cay đắng:

Kia, bức ảnh Bairơn luôn im lặng,

Chiếc bàn con, và trên đó - chiếc đèn.

Kia, chiếc giường có phủ thảm kề bên.

Kia đống sách, và còn kia cửa sổ

Nhìn ra sân (trăng nhú tự bao giờ).

Và kia nữa, ngồi im trên bục gỗ

Tượng thằng hề đầu đội mũ, tay giơ

Cây thánh giá mà hắn cầm; khuôn mặt

Đang cau có, buồn, nhăn như mặt sắt.

20

Một hồi lâu Tanhia ngơ ngác,

Bị thôi miên, sờ sững đứng trong phòng.

Nhưng đã muộn. Rừng cây thôi xào xạc,

Đang mơ màng, thiêm thiếp ngủ bên sông.

Gió lạnh thổi, sương bắt đầu rắc bụi,

Trăng bẽn lẽn nhô dần sau dãy núi

Như nhắc cô gái trẻ nhớ ra về -

Đêm xuống rồi, đường tắt núi, không xe.

Và tạm biệt, Tanhia không thể

Không bâng khuâng kín đáo lén thở dài.

Nàng xin phép bà già kia vui vẻ

Được có lần còn trở lại nay mai,

Để đọc sách riêng một mình yên lặng,

Và để thăm khu điền trang hoang vắng.

21

Với bà lão nàng chia tay lúc ấy

Tận cuối sân. Nhưng sau đó một ngày

Nàng lại đến, khi mặt trời mới dậy,

Đến ngôi nhà vắng chủ đã lâu nay.

Nàng được đứng chỉ một mình, im lặng

Giữa căn phòng Ônhêgin yên ắng.

Rồi bỗng nhiên quên tất cả, cúi đầu

Nàng một mình khóc lặng lẽ hồi lâu.

Và sau đấy đưa mắt nhìn buồn bã

Dãy sách cao bụi bẩn bám rất dày,

Nàng chợt thấy sách của chàng khá lạ,

Nên tò mò cầm mấy quyển lên tay,

Bắt đầu đọc và vô tình hấp dẫn -

Một thế giới mở trước nàng khác hẳn.

22

Như ta biết, Ônhêgin ảm đạm

Vốn từ lâu không thiết đọc sách gì,

Nhưng tuy thế, có một vài tác phẩm

Cũng được chàng để mắt đến vài khi,

Như Cướp biển và Don Juan trác tuyệt,

Thêm vào đó là một vài tiểu thuyết

Mà bên trong ta thấy kỷ nguyên này

Với con người rất hiện đại hôm nay

Được miêu tả nói chung là chính  xác,

Với lương tâm và đạo đức suy suy tàn,

Thói ích kỷ đã cằn khô, độc ác,

Mê nằm dài mơ tưởng hão, miên man,

Và bộ óc thông minh nhưng thù nghịch

Luôn suy nghĩ làm những điều vô ích.

23

Trên nhiều trang Ônhêgin để lại

Vết móng tay in dấu giữa từng dờng

Làm đôi mắt Tanhia mê mải

Đọc kỹ càng xem có ý gì không.

Nàng chợt hiểu với tâm hồn xúc động:

Quan điểm nào, cái gì trong cuộc sống

Ônhêgin đã đồng ý, cái gì

Đã làm chàng kinh ngạc. Cũng nhiều khi

Bên lề sách Tanhia nhìn thấy

Rất ngẫu nhiên, qua nét bút của chàng,

Lúc dấu hỏi, lúc một câu nào đấy,

Lúc bất ngờ một đường chéo cắt ngang.

Những điều ấy, muốn hay không cũng nói

Về tâm hồn Ônhêgin tội lỗi.

24

Cứ như thế, Tanhia tội nghiệp

Trang liền trang cứ đọc. Với cách này

Bất đầu hiểu về con người khủng khiếp

Đã bắt nàng phải thương nhớ lâu nay.

Con người ấy: thiên thần hay quỉ dữ?

Là anh ngốc dễ buồn, ưa tư lự

Nhưng bất an và nguy hiểm, hay là

Con của trời và địa ngục sinh ra?

Chàng là ai? Phải chăng là mô phỏng,

Là bóng ma bé nhỏ thiếu tâm hồn?

Là một chàng Matxcơva hiếu động

Khoác lên người cái áo của Harold?

Hay cái loa của những điều cóp nhặt,

Là từ điển ghi những từ mốt nhất?

25

Không lẽ nàng đã giải xong câu đố

Và hôm nay đã thấy cái cần tìm?

Nàng mải đọc, thời gian trôi không rõ,

Bắt mẹ nàng và bà bạn ngồi im

Đang sốt ruột đợi nàng về. Lên tiếng,

Bà mẹ nàng nhìn bà kia chép miệng:

"Biết làm sao: con bé cũng lớn rồi.

Em có chồng. Sớm phải liệu, ôi, ôi...

Sớm phải liệu, nhưng bà xem, khốn nỗi,

Quả là tôi không biết phải làm gì.

Với tất cả những người nào đến hỏi,

Cũng lắc đầu, nó cương quyết quay đi,

Để sau đó một mình buồn, im lặng

Hay suốt buổi lang thang trong rừng vắng''.

26

''Hay con bé yêu ai? " “Ai? Buianôp

Tới cầu hôn, nó đã chẳng thèm nhìn.

Rồi tiếp đến Ivan Pêtuscôp,

Rồi cả chàng lính kỵ Pưkhơtin.

Anh này yêu Tanhia, phải nói,

Là rất ghê, như phát điên, rõ tội,

Đã làm tôi những khấp khởi trong lòng,

Nghĩ phen này nên chuyện... Vẫn hoàn không!”

"Thôi bà bạn, cứ cho ngay con bé

Lên Matxcơva, vì ở đấy đang nhiều

Các chỗ trống, nên lấy chồng cũng dễ...''

"Khốn lúc này tiền chẳng có bao nhiêu”

"Thì trong nội một mùa đông gì đó

Tôi cho vay một món tiền nho nhỏ''.

27

Lời khuyên ấy rất hay và thực tế

Được bà kia liền chấp nhận, và bà

Sai chuẩn bị để mùa đông có thể

Đưa gia đình lên sống Matxcơva

Và trình diện dân làng chơi ở đó

Những đặc điểm của các nàng tỉnh nhỏ:

Những nét riêng vốn giản dị, quê mùa,

Những kiểu quần không hợp mốt vừa mua,

Cả cách nói nhà quê hơi lạc lõng,

Để than ôi, làm đầu chuyện, trò hề

Cho những tay quen ăn chơi hào phóng,

Hay làm mồi cho các ả Xerxe!

Thật đáng sợ! Không, nàng không chịu thế!

Thà ở lại chốn rừng sâu vắng vẻ!

28

Từ sáng sớm, bình minh vừa hé dậy

Tanhia đã vội vã rời giường,

Ra đồng vắng, nhìn cảnh trời lộng lẫy

Nói những lời đầy cảm xúc yêu thương:

''Ôi vĩnh biệt ngọn núi cao yêu quí,

Những cánh đồng rất thân quen, bình dị,

Những rừng cây xào xạc lá hiền lành

Dưới bầu trời luôn thoáng rộng, cao xanh.

Ôi vĩnh biệt cả thiên nhiên sống động,

Ta phải xa yên tĩnh cuộc sống này,

Để đổi lấy cái xa hoa trống rỗng.

Tự do mình, ta vĩnh biệt từ nay.

Ta đi đâu? Sao phải đi? Lạ thật.

Gì số phận dành cho ta trước mắt?

29

Nàng dạo chơi ngày một nhiều hơn trước.

Bằng sơ khai vẻ đẹp buổi ban đầu,

Giờ bất chợt lúc ngọn đồi, suối nước,

Bắt nàng dừng, sờ sững ngắm hồi lâu.

Như người bạn tâm tình quen biết nhất,

Nàng thủ thỉ rất riêng tư, bí mật

Với rừng cây, đồng cỏ, những mái nhà...

Nhưng mùa hè đã vội vã đi qua,

Và bên cửa mùa thu vàng ngấp nghé.

Thiên nhiên run, rồi nhợt nhạt, thay màu,

Như vật tế được trang hoàng đẹp đẽ,

Rồi trên trời, từ phương bắc thi nhau

Mây kéo đến, gió lạnh hơn, đâu đấy

Đã xuất hiện thần mùa đông lộng lẫy.

30

Mùa đông đến, lan khắp nơi, tuyết bám

Trên cành thông từng mảng lớn và dày.

Tuyết trải rộng, lô xô thành chiếc thảm

Phủ kín đồng, kín núi đó và đây.

Cả hai bờ của dòng sông đứng lặng

Đều bị ngập trong lớp bông xốp trắng.

Chúng ta ai cũng náo nức trong lòng

Trước những trò tinh nghịch của mùa đông,

Riêng một mình Tanhia không thế -

Nàng không vui khi thu hết, đông về,

Không hứng bắt tuyết đầu mùa rơi khẽ

Từ mái nhà, xoa lên mặt buốt tê;

Cũng không thở bụi băng sâu vào phổi -

Nàng lo sợ về chuyến đi sắp tới.

31

Mà chuyến đi vốn từ lâu định sẵn,

Giờ than ôi, thế là đã đến ngày.

Được lôi ra và sửa sang chắc chắn

Chiếc xe hòm bị quên lãng lâu nay.

Một chuyến đi bình thường - ba xe ngựa

Chở trăm thứ đồ dùng trong nhà cửa,

Như chảo, xoong, chăn nệm, tủ, ghế, giường,

Các loại hòm, bình đựng mứt, chiếc gương.

Rồi lọ sứ, rồi lồng gà, rồi gối,

Rồi nồi đồng, chậu giặt... et cetera.

Nghĩa là nhiều, nhiều không sao kể nổi.

Nhưng người hầu, kia, từ cửa bước ra

Bên đoàn xe mười tám con ngựa kéo,

Khóc tiễn biệt giữa trời đông lạnh lẽo.

32

Xe và ngựa đã thắng xong, kích rích,

Đồ chất cao thành núi, vượt quá đầu.

Cánh đầu bếp đã dọn bàn, xà ích

Và các bà lắm miệng mắng trêu nhau.

Một ông lão râu dài ngồi chễm chệ,

Chờ trên lưng con ngựa gầy nhỏ bé.

Đám gia nhân đang túm tụm trước nhà,

Dáng buồn rầu, đưa tiễn chủ đi xa.

Và cuối cùng, cả doàn xe đáng kính

Từ từ lăn trên tuyết trắng. Lên đường!

''Xin vĩnh biệt cảnh đồng quê yên tĩnh,

Cùng ngôi nhà, xin vĩnh biệt quê hương!

Biết bao giờ còn gặp nhau...'' Khuôn mặt

Tanhia bỗng đầm đìa nước mất.

33

Nếu giáo dục và văn minh tiến bộ

Được nâng cao, thì có thể sau này,

(Nghĩa là khoảng dăm trăm năm gì đó

Theo như lời các bác học hôm nay)

Các đường sá của nước Nga chắc chắn

Sẽ đổi thay và hoàn toàn khác hẳn:

Đường sẽ to thành đại lộ phẳng lỳ,

Nối mọi miền đất nước, đợi người đi.

Và sẽ có cầu bằng gang và rộng

Nối hai bên như những chiếc cầu vồng.

Ta dời núi, ta đào sâu, xây móng

Những mố cầu táo bạo giữa lòng sông,

Và nhất định ta sẽ xây nhân thể

Mỗi trạm nghỉ một quán ăn tứ tế.

34

Giờ đường sá ta trông mà phát khiếp,

Cầu bị quên không sửa chữa, hư dần.

Nằm quán trọ thì than ôi chấy rệp,

Không phút nào cho chợp mắt, yên thân.

Các quán ăn thì không - mà chỉ có

Túp lều con với đủ tên này nọ

Nghe rất kêu mà trống rỗng, không hàng.

Các món đều chiếu lệ, để làm sang.

Khi ta nghỉ thì bằng đe, bằng búa,

Các Xiclôp  của nông thôn vùi đầu

Bên lò rèn nước Nga, lo sửa chữa

Những món hàng xe nhập ngoại châu Âu,

Vừa làm việc vừa thầm ơn thượng đế,

Rằng đường nội lắm ổ gà, nứt nẻ.

35

Nhưng đi lại mùa đông thì thú vị -

Đường tuyết rơi, nhanh nhẹn, bốc hơi nhiều.

Như câu thơ trơn tru nhưng nhảm nhí

Trong những bài hát mốt về tình yêu.

Các xà ích chúng ta thì vui vẻ,

Xe tam mã chúng ta thì hăng khỏe,

Để mắt ta đỡ chán, giống bờ rào,

Các cột đèn luôn thấp thoáng vui sao.

Nhưng tiếc thay, Larina không dám

Thuê xe thư vì sợ tốn quá nhiều,

Mà chỉ đi xe nhà nên rất chậm,

Và vô tình bắt cô chủ đáng yêu

Phải chịu đựng mệt và buồn lâu quá -

Họ phải đi bảy ngày đường tất cả .

36

Nhưng mà kia, sắp tới nơi: trước họ

Matxcơva bằng đá trắng đang chờ.

Các chữ thập nóc nhà thờ đây đó

Đã rực vàng như đám cháy trong mơ.

Chao, các bạn, tôi vô cùng thích thú

Khi quang cảnh những nhà thờ xưa cũ,

Những gác chuông, cung điện, mảnh rừng sồi

Bỗng bất ngờ bày hết cả trước tôi!

Trong giây phút buồn chia ly, đau khổ

Của đời tôi luôn phiêu bạt, xa nhà,

Tôi thường nhớ về Matxcơva - thành phố!

Nhiều, rất nhiều trong ba tiếng Matxcơva

Đối với tim của người Nga bình dị,

Ôi ba tiếng đầy nâng niu, yêu quí!

37

Kia, sừng sững là lâu đài Piôt’r

Được bao quanh trong cây lá xen vòng.

Gần đây thôi, nó nổi danh tiếng tốt:

Bắt được hoàng đế Pháp Napôlêông

Đang hạnh phúc và tự tin quá đỗi

Phải uổng công chờ Matxcơva uốn gối

Dâng hai tay chìa khóa của kinh thành.

Không bao giờ chịu mất điện Cremlanh.

Matxcơva của tôi không thể vậy,

Không xin tha, không chịu rước hắn vào,

Mà chuẩn bị cho thằng kiêu hãnh ấy,

Không phải quà, mà đám cháy bốc cao,

Để từ xa hắn đứng nhìn, suy nghĩ

Về ngọn lửa căm thù và ý chí.

38

Thôi, Piôt'r, lâu đài vang chiến thấng

Của ngày xưa, xin vĩnh biệt! Ôi chà,

Đi đi chứ, và kia, các cột trắng

Của điếm phòng đã thấp thoáng xa xa.

Kia, dọc phố Tverxcaia sặc sỡ

Đoàn xe lăn trên ổ gà nham nhở,

Phóng nhanh qua các quán trọ, cột đèn,

Các bà già, cậu bé đứng hai bên;

Qua tu viện, các dãy nhà cao thấp,

Đám dân buôn từ châu á, qua cầu,

Qua các phố có người đi tấp nập,

Hiệu áo quần, hiệu thuốc, quán cao lâu;

Qua các cổng có hai sư tử gác,

Và bầy quạ ngồi trên cây thập ác.

39

Cứ như vậy, một hai giờ dọc phố,

Đoàn xe đi khá mỏi mệt, thế là,

Đã dừng trước một cổng to trong ngõ

Cạnh nhà thờ Kharitônia.

Nghĩa là họ đã đến nơi cần đến -

Nhà của một bà cô đau bệnh suyễn

Đã bốn năm, rất già yếu và gầy.

Một ông già người Calmưc, trong tay

Cầm chiếc tất, tóc bạc phơ, áo rách,

Đã chạy ra mở rộng cửa vội vàng.

Nữ bá tước trên đi văng phòng khách,

Đang nằm dài, liền cất tiếng kêu vang

Vì mừng rỡ. Rồi ôm, hôn, thút thít.

Hai bà già tranh hỏi nhau tíu tít.

41

"Ôi bá tước, mon ange!” ''Pachette!”

"Alina! Ai dám nghĩ!” ''Xin chào!''

''Ở bao lâu?'' "Chị thân yêu, ôi mệt!"

"Xin mời ngồi, quả đúng lạ lùng sao!

Như một cảnh lấy ra từ tiểu thuyết!''

''Vâng, nó đây, con gái em, chị biết”.

''Tanhia, lại đây cháu.. . Ai ngờ,

Mắt cứ nhìn mà những tưởng đang mơ.

A, mà Granđixơn?  cô nhớ chứ?

Granđixơn, à, Granđixơn!

Ông ta giờ ở đâu? Vâng, em nhớ''.

''ở Matxcơva, gần nhà thờ Xemiôn.

Đêm Nôen ông lại thăm tôi đó,

Vừa cưới vợ cho con trai hôm nọ.

42

Còn ông kia... thôi mà sau hẵng nói.

Ngay ngày mai, với tất cả họ hàng

Ta sẽ dẫn Tanhia chào hỏi.

Tiếc bây giờ tôi chẳng thể lang thang

Đi đây đó, chỉ ngồi yên chờ chết...

Thôi, mẹ con chắc đi đường đã mệt,

Mời vào trong cùng nghỉ tạm... ối giời!

Đau thế này! Tức ngực.. . chẳng còn hơi.. .

Bây giờ tôi, cô em thân mến ạ,

Quá già nua - không riêng chỉ cái buồn,

Mà cái vui cũng làm tôi vất vả.

Sống mà già có lẽ chết còn hơn...“

Rồi bà lão ôm đầu rên, nhăn mặt,

Ho rũ rượi, ho trào ra nước mắt.

43

Tanhia nhìn bà cô, cảm động

Trước cái đau và âu yếm thế này,

Nhưng vốn quen với môi trường đã sống,

Nàng thấy buồn khi phải sống nơi đây.

Trong căn phòng có bức rèm lụa phủ,

Trên giường mới nàng băn khoăn khó ngủ,

Chợt tiếng chuông đơn điệu của nhà thờ

Báo một ngày nữa đến. Rạng tinh mơ,

Tanhia đã tung chăn vùng dậy,

Ngồi bâng khuâng bên cửa sổ một mình.

Trời sáng hẳn, nàng nhìn nhưng chẳng thấy

Những cánh đồng sương ướt đẫm lung linh,

Mà chỉ thấy một khu sân khá hẹp,

Một chuồng ngựa, bờ rào và cái bếp.

44

Rồi tiếp đến, Tachiana được dẫn

Đến người thân ăn cơm khách hàng ngày,

Được giới thiệu rất chi li, cẩn thận

Với ông bà, với cô bác – một dây!

Và ở đâu người cháu xa mới đến

Cũng được họ rất đón chào, yêu mến.

Ai cũng vui,  cũng trò chuyện chân thành:

''Cô bé này lớn thật đến là nhanh!

Mới ngày nào tôi đặt tên cho nó.

Tôi béo tai, tôi đùa nghịch thế này!

Tôi thì mớm cho ăn khoanh bánh nhỏ.

Tôi nhiều lần ru ẵm nó trên tay...''

Rồi các bà cùng kêu to tất cả:

''Chà, năm tháng cuộc đời trôi nhanh quá!”

45

Nhưng thực ra họ không hề thay đổi.

Vẫn như xưa, tất cả chẳng khác gì:

Nữ bá tước Elêna vẫn đội

Chiếc mũ nồi như vẫn đội nhiều khi.

Pêt'rôvich vẫn là anh ngờ nghệch.

Abramôp vẫn ky từng cô-pếch.

Vẫn bôi phấn là Lukeria Lvôvna.

Vẫn nói dối là Liubôp Pet'rôvna.

Và Pelagea Nicôlaievna cũng vậy,

Vần tình nhân là Phinmus; trong nhà

Vẫn con mèo và vẫn ông chồng ấy,

Cái ông chồng tai vẫn điếc. Ông ta

Vẫn đều đặn đến chơi câu lạc bộ,

Vẫn ăn uống bằng hai người, thô lỗ.

46

Các con họ cũng đón nàng thân mật.

Các tiểu thư xinh trẻ chốn đô thành

Thường lúc đầu đứng lặng im đưa mắt

Ngắm nhìn nàng suốt một lượt rất nhanh.

Vì họ thấy có cái gì hơi lạ,

Có cái gì hơi nhà quê, hoang dã,

Và nói chung hơi nhợt nhạt, hơi gầy,

Nhưng trông nàng họ cũng thấy hay hay.

Rồi sau đấy, trung thành theo nữ tính,

Họ chơi thân, luôn săn đón, mời chào,

Rồi họ hôn, họ bất tay, tán tỉnh,

Họ khuyên nàng nên uốn tóc ra sao.

Và rồi họ cùng thi nhau tâm sự

Bao bí mật, bao điều riêng phụ nữ.

47

Bao thành công của mình và người khác,

Bao ước mơ, bao hy vọng, vui đùa.

Các câu chuyện cứ trôi êm như nhạc.

Pha ít nhiều đơm đặt khá chanh chua.

Để bù lại những lời kia tâm đắc,

Các cô gái, về phần mình, nằng nặc

Bắt Tanhia phải nói hết nỗi lòng,

Nhưng nàng buồn, vẫn im lặng như không.

Như trong mơ, nàng hững hờ nghe họ,

Tai lắng nghe, nhưng không hiểu chút nào.

Cái kho báu niềm vui và đau khổ

Của tim nàng, nàng yêu quí xiết bao,

Và không định đem cùng ai chia sẻ,

Nàng giữ chúng trong trầm tư lặng lẽ.

48

Tanhia luôn lắng nghe, tìm cách

Cố hiểu xem các câu chuyện quanh mình,

Nhưng tất cả, than ôi, trong phòng khách

Chỉ nói toàn chuyện nhảm, chán, linh tinh.

Họ nói chuyện cứ đều đều, chiếu lệ,

Và thậm chí vu khống nhau cũng tẻ.

Trong những câu ngớ ngẩn, những lời bàn,

Những câu đùa hỏi rồi đáp khô khan

Có thể nói suốt cả ngày không thấy

Một ý hay, hay một lóe sáng nào,

Dù ngẫu nhiên hay cố tình cũng vậy,

Cả trong lời nghiêm túc hoặc tào lao.

Ngay cả đến những câu vui, ngồ ngộ

Giới thượng lưu cũng hoàn toàn không có.

49

Các công chức của văn phòng lưu trữ

Ngắm Tanhia, dáng đạo mạo vụng về,

Rồi túm tụm đứng bên nhau và thử

Nhận xét nàng bằng giọng lưỡi khắt khe.

Trong số ấy, một anh hề tội nghiệp

Đã xem nàng là đỉnh cao cái đẹp,

Rồi tựa lưng bên cánh cửa, thở dài,

Viết tặng nàng một thi khúc bi ai.

Cả bá tước Viazemxky đạo mạo

Mà một hôm bất chợt bỗng thấy nàng

Đang ở nhà một bà cô, ông lão

Cũng ghé ngồi xuống cạnh – dẫu cao sang,

Ông cũng hỏi về nàng như người khác,

Tay sửa sửa mái tóc thưa điểm bạc.

50

Nhưng ở nơi Melpomen có mặt

Đang khóc to, than thở đủ các lời,

Hay khoe áo dát bạc vàng lóa mắt

Trước đám người luôn hờ hững; và nơi

Nàng Thơ Hài đang lim dim lặng lẽ

Không đón nhận tràng vỗ tay khích lệ;

Và cả nơi khán giả trẻ bây giờ

Chỉ yêu thầm các vũ nữ ngây thơ

(Không phải nay mà thời xưa cũng vậy,

Thời của tôi và bạn) - những nơi này

Tanhia không được ai nhìn thấy:

Không ống nhòm các mệnh phụ chua cay,

Không cả mắt những tay chơi tế nhị

Ngồi trong lô và ghế mềm để ý.

5 l

Nàng được dẫn cả vào Câu Lạc Bộ,

Nơi xung quanh là tiếng nhạc, ánh đèn,

Là nóng nực, là nói cười to nhỏ,

Từng cặp người đi lại, nhảy như điên;

Là bộ cánh của rất nhiều cô gái,

Là đồng ca của đám người đủ loại,

Là cái nơi gái đẹp đến tìm chồng

Đứng thẹn thò từng tốp một rất đông.

Cũng nơi đây các chàng trai năng nổ

Khoe thời trang và cái láo của mình,

Khoe đôi mắt lẳng lơ nhìn đây đó...

Và rất nhiều sĩ quan trẻ thông minh

Được nghỉ phép, cũng đến đây ra mắt,

Làm ầm ĩ một hồi rồi đi mất.

52

Bầu trời đêm có nhiều sao đẹp thật.

Matxcơva gái đẹp cũng rất nhiều.

Nhưng sáng hơn những ngôi sao sáng nhất

Là trăng vàng đang trong gió phiêu diêu,

Và cô gái mà ở đây, xin lỗi,

Tôi không dám đem Nàng Thơ để nói.

Cũng như trăng, nàng tỏa sáng một mình

Giữa muôn vàn các cô gái xung quanh.

Chao, kiêu hãnh, như thiên thần kiêu hãnh,

Nàng chụm chân lên mặt đất, và rồi

Chao, đôi mắt hơi đượm buồn, lấp lánh,

Và ngực nàng, chao, hấp dẫn... Nhưng thôi,

Thôi, thôi đủ, cho trò điên quyến rũ,

Anh trả giá thế là nhiều, thôi đủ!

53

Mazurca, cái cúi chào lấy lệ ,

Tiếng giày khua tiếng cười nói... Lúc này

Ngồi chính giữa hai bà cô, lặng lẽ,

Sát cột tường, không ai biết, ai hay

Tanhia đờ đần nhìn, suy nghĩ,

Thầm khinh ghét những trò kia ồn ĩ.

Sống ở đây nàng khó thở và buồn,

Chỉ muốn về sống lại chốn nông thôn,

Với những người nông dần luôn nghèo khổ,

Với đồng xanh yên tĩnh giữa trời chiều,

Với chỗ vắng lượn lờ con suối nhỏ,

Với hoa hồng, với trang sách nàng yêu,

Và với cả con đường cây rợp bóng,

Nơi chàng đến làm tim nàng xúc động.

54

Và cứ thế, ý nghĩ nàng bay bổng,

Quên đêm vui, quên tiếng nhạc vang nhà.

Trong khi ấy, một tướng quân quan trọng

Vẫn nhìn nàng không chớp mắt từ xa.

Hai bà cô nhìn nhau đầy ngụ ý,

Rồi khẽ huých Tanhia, rồi chỉ,

Rồi nháy nhau, rồi nói khẽ với nàng:

''Cháu nhìn kìa, về phía trái, chếch ngang!"

"Nhìn phía trái? Nhìn đâu cơ? Gì vậy?''

"Ôi cháu tôi, cứ nhìn đã xem nào.

Phía trước mặt trong đám đông cháu thấy

Có hai người mang quân phục, ngù sao.. .

Kia, người ấy đang bước ra... ngoái lại...''

"Ai? Ông tướng to béo kia bên trái?''

55

Ta có thể dừng lại đây để chúc

Tanhia đã thắng lợi. Bây giờ,

Để không quên anh bạn tôi, là lúc

Ta hãy cùng thay đổi hướng dòng thơ.

Vâng, xin phép được nói đây nhân thể:

Về bạn tôi, khá nhiều tôi đã kể,

Các suy tư và công việc của chàng.

Hỡi nữ thần văn nghệ rất vinh quang,

Hãy nâng đỡ việc tôi làm tội lỗi.

Một khi tôi đã cất bước theo thần,

Thì chớ để tôi lầm đường lạc lối!

Còn bây giờ xin phép nghỉ, dừng chân.

Tôi, làm thơ, trung thành theo lối cổ -

Tuy hơi chậm, phần dạo đầu cũng có.

Chương Tám

Fare thee well, and if for ever,

Still for ever, fare thee well!

         Bairơn

l

Những năm ấy khi tôi còn theo học

Trường Lixê, giữa yên tĩnh vườn hồng,

Các tác phẩm Apulê tôi đọc,

Và hoàn toàn không thích Xixêrông.

Những ngày ấy, giữa đồng hoang thanh vắng,

Mùa xuân đến, tiếng thiên nga văng vẳng

Từ bờ sông lấp lánh cạnh mé đồi.

ấy là ngày Nàng Thơ đến cùng tôi.

Và lập tức phòng sinh viên nhỏ bé

Bỗng sáng lên: Nàng Thơ đến, và nàng

Làm sống lại bao ước mơ tuổi trẻ,

Bao vui đùa: Nàng ca ngợi vinh quang

Của quá khứ một thời xưa oanh liệt,

Và tiếng đập của trái tim da diết.

2

Rồi Nàng Thơ được đời yêu, không ghét,

Chúng tôi vui vì thắng lợi, và rồi

Đến ông già Dergiavin khi chết

Cũng hài lòng khen ngợi cả chúng tôỉ.

.  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 

3

Tôi vẫn xem các đam mê, sở thích

Là thước đo, qui luật của riêng mình.

Tôi vẫn dẫn Nàng Thơ tôi tinh nghịch

(Khi giãi bày tâm sự với xung quanh)

Tới phòng khách luôn luận bàn, dạ hội,

Tới những đêm cãi nhau giông bão nổi.

Và tới đâu nàng cũng nhớ mang quà

Góp thêm phần vui vẻ chốn phù hoa.

Như cô gái xinh tươi luôn nhún nhảy,

Rượu cầm tay, nàng hát tặng lấy lòng

Các vị khách, cánh thanh niên ngày ấy

Đã mê nàng, luôn bám sát rất đông.

Và thú thật, tôi đã từng kiêu hãnh

Về Nàng Thơ luôn vô tư, đỏng đảnh.

4

Nhưng may mắn tôi đã xa lánh họ

Và ra đi... Thơ cũng vụt lên đường.

Không ít lúc buồn, lang thang đây đó,

Tôi được nàng cho hạnh phúc, tình thương

Bằng câu chuyện đầy mê ly, huyền bí.

Không ít lúc giữa Capcaz không nghỉ

Nàng cùng tôi phi ngựa dưới trăng tà,

Đẹp dịu dàng, dũng cảm giống Lelôra.

Không ít lúc dọc theo bờ Tavrid,

Trong màn sương đang phủ kín êm đềm,

Nàng dẫn tôi cùng ra nghe Nêrêid.

Nghe thì thầm tiếng biển vỗ ngày đêm,

Và nghe bản đồng ca muôn đợt sóng

Đang ca ngợi người làm nên cuộc sống.

5

Quên thủ đô xa xôi đầy giá lạnh,

Quên phù hoa những đêm hội, và nàng

Đã tới miền Mônđavi hẻo lánh

Thăm những người sống cuộc sống lang thang

Trong những túp lều con che bằng vải.

Ở nơi ấy, nàng trở nên hoang dại,

Quên văn minh, quên tiếng nói thánh thần

Để học lời những bài hát nông dân,

Những từ ngữ nghèo nàn, nghe khác lạ...

Nhưng bỗng nhiên câu chuyện đổi bất ngờ:

Nàng ngồi kia, trong vườn tôi rợp lá,

Như một nàng tỉnh lẻ, đẹp, ngây thơ

Với đôi mắt đượm buồn và quyển sách

Bằng tiếng Pháp trong đôi tay thon, sạch.

6

Và hôm nay, lần đầy tiên tôi dẫn

Nàng thơ tôi ra rout chốn đô thành.

Lòng ghen ty, tôi ngắm nàng cẩn thận,

Ngắm bao điều xinh đẹp chốn đồng xanh.

Nàng bước kia, đang lách qua hàng ghế

Gồm đại sứ, các sĩ quan bảnh chọe,

Các phu nhân, các cô gái kiêu kỳ.

Kia, nàng ngồi lặng lẽ giống nhiều khi,

Và chịu đựng cảnh ồn ào chật chội,

Tai lắng nghe tiếng áo quệt khắp phòng,

Nàng ngắm khách vừa bước vào đã vội

Cúi đầu chào bà chủ; ngắm đàn ông

Đứng túm tụm quanh các bà, trông giống

Một chiếc khung quanh bức tranh trống rỗng.

7

Nàng thấy thích cái trang nghiêm, trình tự

Của những câu chuyện gẫu kéo dông dài,

Cái hổ lốn tuổi, chức danh, ngôi thứ,

Cái kiêu kỳ đến lãnh đạm, bi ai.

Nhưng ai kia trong đám đông đang đứng

Dáng u buồn, luôn lặng im, hờ hững?

Mà hình như không ai biết về chàng.

Trước mặt chàng, những khuôn mặt lướt ngang

Như bóng ma luôn vật vờ, ảm đạm.

Chàng là ai? Sao trong ánh mắt nhìn

Trong nét mặt đầy chán chường, u ám?

Không lẽ chàng?.. . Không lẽ Ônhêgin?

Vâng, quả đúng Ônhêgin đứng đấy!

- Anh ta trở về quê bao giờ vậy?

8

Anh ta vẫn như xưa nay, hay thay đổi?

Hay vẫn đang lập dị giống bao ngày?

Hãy cho biết: giờ anh ta, xin lỗi,

Có cái gì mới lạ chỉ ta hay?

Giờ anh ta là ai? Là Menmôt?

Là Harold, một anh chàng ủ dột?

Là một anh yêu nước loại làng nhàng?

Hay bây giờ mặt nạ mới đang mang?

Hay cũng chi là một tay tạm được,

Như tôi, anh, như tất cả, hay là...

Gì thì gì, tôi cũng xin báo trước:

Phải dè chừng cẩn thận với anh ta!

Đúng, một tay gây đủ điều này nọ!

Ông có quen? - Cả không mà cả có!

10

Ôi, hạnh phúc là người luôn mãi trẻ,

Cũng là ai biết chọn lúc nên già.

Ai tất cả những đau buồn hạ thế

Biết nén mình chịu đựng, bỏ cho qua;

Ai không bị các giấc mơ cám dỗ;

Ai biết nếm đủ trò chơi lớn nhỏ,

Tuổi hai mươi nổi tiếng diện, yêu đời,

Lấy vợ giàu khi khi mới chớm ba mươi;

Ai đến tuổi năm mươi, khôn, rũ sạch

Nợ riêng, chung, xã hội lẫn gia đình;

Ai lặng lẽ sống trong đời, biết cách

Chiếm túi tiền, chức tước, chiếm quang vinh,

Để người khác gặp nhau, đâu cũng nhắc:

Ông N. N. là một người mẫu mực.

11

Và đau khổ khi ta buồn, chợt nghĩ

Rằng tuổi xuân ta sống chẳng ích gì,

Rằng chính nó suốt nhiều năm không nghỉ

Đã dối lừa, lầm chỉ lối ta đi,

Rằng tất cả những ước mơ đẹp nhất,

Rằng tất cả những nỗi niềm chân thật

Của chúng ta, như chiếc lá trên cành,

Gió thu về, rơi rụng hết rất nhanh.

Nhưng đau khổ cũng là khi ta thấy

Trước mắt ta, trên mâm cỗ cuộc đời

Toàn những đĩa thức ăn to, béo ngậy,

Cùng đám người ưa kiểu cách, ăn chơi

Nhưng nhạt nhẽo; ta bước đi theo họ

Mà không chung cả ước mơ, đau khổ.

12

Không ai muốn giữa những người có học

Và thông minh - nổi tiếng một thằng hề,

Hay bị gọi là anh vờ ngu ngốc,

Để mọi người phán xử hoặc khen chê.

Hay hơn thế - một thằng điên tội nghiệp;

Một con quỉ như Đêmôn khủng khiếp

Mà trong thơ tôi đã nhắc hôm nào.

Nhưng bây giờ nhân vật chúng ta sao,

Xin kể tiếp, rằng sau khi giết bạn,

Ônhêgin vất vưởng sống qua ngày

Trong lười biếng, trong vô công buồn chán

Đến khi chàng hăm sáu tuổi không hay -

Sống không vợ, không bạn bè, lao động,

Và tất nhiên làm cái gì cũng hỏng.

13

Chàng sống thế, lòng chán chường tất cả.

Không chịu yên nằm một chỗ ở nhà.

(Điều ấy nghĩ không có gì đáng lạ -

Trong cánh mình, ai chẳng muấn bôn ba?)

Nên chàng bỏ chốn làng quê đang sống,

Những bãi cỏ, bờ sông, khu rừng rộng

Của quê hương luôn ám ảnh đêm ngày

(Máu bạn chàng đã đổ xuống nơi đây).

Rồi cứ thế, lang thang không mục đích

Chàng ra đi, luôn đơn độc một mình,

Cho đến lúc cuối cùng rồi du lịch

Như mọi điều, chàng cũng chán, coi khinh,

Rồi bất chợt trở về quê một tối,

Như Tratxki,  được mời ngay dự hội.

14

Kia, phòng khách bỗng thì thầm to nhỏ,

Cả đám đông liền đứng giãn, ngoái đầu:

Một bà khách bước vào, liền tiếp đó

Một tướng già quan trọng bước theo sau.

Dáng bà khách rất đàng hoàng, thong thả,

Không lạnh nhạt, cũng không thân thiết quá.

Chẳng nhìn ai phải đỏ mặt thấy phiền,

Chẳng cố tình khiêm tốn hoặc làm duyên.

Mà cũng chẳng vờ ngây thơ giữ ý,

Chẳng làm cao hay nhăn nhó giả vờ.

Nàng chân thật, rất đoan trang, giản dị.

Có thể nàng là mẫu mưc nên thơ

Của du comme il faut (xin lỗi,

Siscôp, tôi không sao dịch nổi!)

15

Cánh phụ nữ lại gần nàng, thân mật,

Các bà cô cũng âu yếm mỉm cười.

Cánh đàn ông thì cúi đầu đưa mắt

Mong gặp nàng. Các cô gái xinh tươi

Luôn đi lại trước nàng, luôn vội vã

Nhưng nổi nhất và cao to hơn cả,

Hếch mũi, vai là một vị tướng già

Mới cùng nàng từ cửa lớn đi ra.

Khó có thể gọi nàng là tuyệt mỹ,

Nhưng không ai nhận thấy có trong nàng -

Dù phảng phất, dù chỉ hơi một tý -

Cái kiêu kỳ từ Anh quốc lan sang.

Vâng, cái mốt giới thương lưu vẫn gọi

Ở Luân Đôn là vulgar, xin lỗi.

16

Cái từ ấy tôi rất yêu, tuy thế

Tôi không sao dịch thoát nghĩa. Bây giờ

Trong tiếng ta nó hẵng còn mới mẻ,

Chắc khó lòng được chấp nhận vào thơ.

Hay nếu được, chỉ là thơ đả kích.

Quay lại chuyện Tanhia thanh lịch

Và cao sang - kia, thoải mái nàng ngồi.

Bên cạnh nàng lúc ấy, hãy tin tôi,

Là tiểu thư Vôrônxcaia kiêu hãnh,

Người nổi danh Clêôpat xứ này,

Với vẻ đẹp mê hồn nhưng khá lạnh,

Thế mà nàng, không ai nghĩ đêm nay

Có thể thắng Tanhia đơn giản vậy,

Dù hào nhoáng và khoa trương nhường ấy.

17

"Nàng đấy ư? Vâng, đúng rồi! Không lẽ? -

Ônhêgin chợt nghĩ. - Thật không ngờ!

Một cô gái từ vùng quê vắng vẻ,

Mới ngày nào còn dút dát, ngây thơ...''

Chàng vội vã đưa ống nhòm lên mắt,

Ngắm hồi lâu cả dáng người, khuôn mặt

Giúp chàng nay mang máng nhớ điều gì

Rất vô tình chàng đã để trôi đi...

"Này bá tước, ai đằng kia, mũ đỏ,

Giữa đám đông đang nói chuyện lúc này

Với đại sứ Tây Ban Nha?'' Lúc đó

Bá tước cười: ''À, anh mới về đây,

Phải giới thiệu nàng với anh!'' ''Xin lỗi,

Nàng là ai?'' "Là vợ tôi, vì vội..."

18

"Anh có vợ? Lấy bao giờ nhanh vậy?”

''Mới hai năm" "Sao không nói từ đầu?

Anh lấy ai?'' ''Larina", "Cô ấy!”

“Anh biết nàng?" "Xưa sống cạnh bên nhau ''.

"Thế thì nào, ta cùng đi!''  Hăm hở,

Bá tước dẫn anh bạn mình gặp vợ.

Một hồi lâu nữ bá tước nhìn chàng,

Có thể lòng bị xáo trộn, xốn xang,

Và xúc động. Nàng ngạc nhiên, bối rối

Thấy người xưa bỗng xuất hiện bất ngờ,

Nhưng như trước, nàng không hề thay đổi,

Chẳng nhiệt tình, song cũng chẳng thờ ơ.

Và giọng nói vẫn nhún nhường, khe khẽ,

Và cả cách cúi đầu chào cũng thế.

19

Vầng, vần thế, không giật mình, má đỏ,

Không bỗng nhiên tái mặt hoặc nhíu mày,

Và thậm chí không cắn môi xấu hổ,

Như thể chàng không có mặt hôm nay.

Và vô ích Ônhêgin chăm chú

Kiếm trong nàng cô gái xưa bạn cũ.

Đang ngạc nhiên, chàng lúng túng cố tìm

Một vài lời để nói tiếp... nhưng im

Vì hồi hộp. Tanhia hỏi khẽ:

“Chàng từ đâu vừa đi tới, bao giờ?

Hay từ chốn quê nàng xưa vắng vẻ?”

Rồi nhìn chồng, dáng mỏi mệt, thờ ơ.

Ông kia hiểu, và dắt nàng đi thẳng

Để một mình Ônhêgin đứng lặng.

20

Không lẽ nàng, Tanhia năm nọ?

Tanhia tôi đã kể chương đầu

Trong tiểu thuyết của chúng ta - lúc đó

Chỉ hai người im lặng đứng bên nhau

Giữa trăng sáng, chốn đồng quê, cẩn thận,

Chàng đã nói biết bao điều giáo huấn.

Tanhia mà chàng giữ lúc này

Bức thư tình rất chân thật, thơ ngây,

Nơi gửi gắm cả tấm lòng e lệ?

Tanhia... hay mơ ngủ? Ai ngờ.,.

Tanhia, vâng, chính nàng, cô bé

Đã bị chàng từng kiêu hãnh làm ngơ.

Mà không lẽ nàng bây giờ lại vậy,

Biết lãnh đạm và tự tin nhường ấy?

21

Chàng vội vã rời căn phòng chật chội,

Giữa cơn vui, xúc động bỏ ra về,

Rồi đi ngủ, khi buồn, khi bối rối,

Khi mơ màng, trăn trở tận đêm khuya.

Sáng tỉnh dậy, đang chau mày, dụi mắt,

Chàng đã thấy một bức thư trước mặt

Bá tước N mời dự  lễ lần này,

"Lại gặp nàng? Vâng được, sẽ đi ngay!”

Rồi nguệch ngoạc, chàng viết thư đồng ý.

Cái gì kia đang xao xuyến tim chàng,

Một trái tim quen biếng lười, vô vị

Và lạnh lùng, nay xáo trộn, hoang mang?

Buồn? Mỏi mệt? Bất an? Hay chẳng nhẽ

Lại tình yêu, cái trò chơi tuổi trẻ?

22

Ônhêgin giờ than ôi, lần nữa

Lại lo âu, sốt ruột đợi hết ngày.

Chuông vừa điểm đúng mười giờ - xe ngựa

Đã sẵn sàng, chàng vội phóng đi ngay

Như tên bắn. Và tới nơi, lúc đó

Tanhia đang ngồi bên cửa sổ.

Ônhêgin khẽ bước lại cùng ngồi,

Chỉ hai người, chỉ mấy phút, than ôi.

Chàng hồi hộp, chàng ngập ngừng, bối rối,

Phải ngồi im, không biết chuyện thế nào,

Chỉ lúng túng đáp những câu nàng hỏi.

Trong đầu chàng ý nghĩ nặng nề sao!

Trong khi ấy Tanhia lặng lẽ

Vẫn ngồi yên rất vô tư, vẫn thế.

23

Nhưng bất chợt ông chồng nàng xuất hiện

Và cắt ngang tête-à-tête của hai người.

Ông vui vẻ nhắc bao nhiêu sự biến

Và các trò rất ngộ nghĩnh, vui chơi

Của ngày xưa. Nhưng mà kia, khách khứa

Đang đi vào, và hôm nay lần nữa

Chuyện nổ ran trước bà chủ ít lời,

Chuyện tầm phào, đầy châm chọc, lả lơi,

Nhưng không phải quá đà, không tế nhị.

Một vài câu cũng không đến nỗi nào,

Cũng đôi chỗ khá thông minh, có ý,

Không chán nhàm, không cứng nhắc, làm cao.

Và cũng chẳng làm tai ai thương tổn,

Dù câu chuyện khá tự do và nhộn.

24

Tới dự hội đêm hôm nay có đủ

Giới thượng lưu, những cây mốt sành đời,

Những khuôn mặt đã quá nhàm, quá cũ,

Những anh hề không thể thiếu khắp nơi,

Những bà lớn mũ cắm bông hồng đỏ,

Đã luống tuổi, mặt mày luôn cau có,

Những cô con không ai hiểu thế nào,

Chắng thấy cười, ưa hợm hĩnh làm cao.

Còn có cả một sứ thần danh tiếng

Nói rất to các việc lớn triều đình,

Một ông lâo bạc trắng đầu luôn miệng

Kiếm cách đùa đủ các ehuyện linh tinh,

Theo lối cổ, tuy cũng sâu, tế nhị,

Nhưng giờ nghe hơi buồn cười đôi tí.

25

Trong đám khách có một ông béo tốt

Luôn kêu ca hết mọi chuyện trên đời:

Về món trà hôm nay pha quá ngọt,

Về bây giờ phụ nữ quá buông lơi,

Về tiểu thuyết như sương mù, khó hiểu,

Về quà tặng vua ban cho phái yếu,

Về chiến tranh, về sách báo, tuổi già,

Về đất, trời, về cả vợ ông ta.

.  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  .  . 

26

Còn có cả anh chàng Prôlaxôp

Rất nổi danh nhờ cái đểu của mình;

Cả St. Priest, người vẽ mòn mấy hộp

Bút chì màu trong các sách nhà anh;

Cả một tay độc tài khoa vũ hội,

Đứng giữa cửa, như trong tranh, rất nổi,

Đứng thẳng đơ, lặng lẽ, má hồng hào

Như thiên thần béo tốt lượn trên cao;

Cả một tay, như chim, ưa du lịch

Diện rất sang, thô bỉ ít ai bì,

Bằng dáng rất lăng xăng, khiêu khích

Làm mọi người phải nhếch mép đôi khi,

Và trừng phạt anh ta bằng lặng lẽ

Liếc và lườm một cái lườm tinh tế,

27

Nhưng suốt buổi Ônhêgin chú ý

Tanhia, mà quên hết mọi điều -

Không phải nàng Tanhia giản dị

Và dại khờ, ngây ngất bởi tình yêu,

Mà bá tước phu nhân nay tươi trẻ,

Thần tượng sống của cố đô hoa lệ,

Nhưng thờ ơ và lãnh đạm nhường nào.

Ôi con người, tất cả giống nhau sao!

Tất cả giống Êva xưa tội lỗi -

Cái trời cho đang có sẵn hàng ngày

Lại chán ghét để đi theo tiếng gọi

Của rắn thần, thèm quả táo trên cây,

Quả táo cấm - như nếu không làm vậy,

Sẽ đau khổ và buồn lo ngay ngáy.

28

Tanhia đã đổi thay nhiều quá.

Cái vai kia nàng đóng giỏi nhường nào!

Các thủ pháp của chức danh mới lạ

Thế mà giờ nàng tiếp nhận nhanh sao.

Ai dám nghĩ: con người này tươi trẻ,

Nữ bá tước, bà chủ nhà oai vệ

Vốn ngày xưa là cô bé dại khờ

Mà anh chàng nhân vật của chúng ta

Đã khuấy đục trái tim, và cô bé

Trong nhiều đêm không ngủ, dáng buồn rầu

Vừa tư lự nghĩ về chàng, lặng lẽ

Vừa ngước nhìn vầng trăng đục hồi lâu.

Và thầm mong một ngày kia có lúc

Được cùng chàng sống cùng nhau hạnh phúc

29

Lứa tuổi nào cũng biết yêu, tuy thế

Yêu là nên và cần thiết khi mà

Trái tim yêu còn tinh nguyên, còn trẻ,

Như mưa cần cho đồng hạn tháng Ba.

Trong cơn mưa của tình yêu ào ạt,

Tim sống lại, chín dần thêm, tươi mát,

Và cây xanh đầy nhựa sống cuộc đời

Sẽ cho nhiều, nhiều quả ngọt, hoa tươi.

Nhưng vào tuổi của chúng ta, xin lỗi,

Đời tối đen, già yếu, lại lù khù,

Yêu là khổ, là vô duyên, mệt mỏi,

Chắng khác gì mưa tầm tã mùa thu

Làm đồng cỏ thành những hồ nước lặng,

Và rừng cây, lá lìa cành, hoang vắng.

30

Thế là rõ, than ôi, như đứa trẻ,

Ônhêgin đã say đắm yêu nàng,

Trong đau khổ của tình yêu, cứ thế,

Sáng lại chiều, như mất trí, lang thang.

Và đều đặn hàng ngày chàng đi lại

Thăm người yêu, không nghe lời phải trái,

Luôn quẩn quanh như cái bóng không rời,

Bám theo nàng đi khắp chốn, nơi nơi,

Để sung sướng mỗi khi nàng cho phép

Khoác chiếc khăn lông thú mịn và dày

Lên đôi vai của nàng tròn, xinh đẹp,

Hay vô tình tay khẽ chạm bàn tay,

Hay được dẫn nàng đi, hay được nhặt

Những thứ nàng nhỡ tay rơi xuống đất.

3

Nhưng vô ích: dù cố sao cũng vậy,

Tanhia như không muốn thấy gì.

Nàng lạnh nhạt khi tiếp chàng đâu đấy,

Nói đôi lời rất khách sáo. Nhiều khi

Nàng im lặng, chỉ cúi chào, liếc mắt,

Hay lờ qua như chàng không có mặt.

Không vì kiêu, hay đỏng đảnh, hợm mình -

Giới của nàng điều đó cấm, coi khinh.

Và kết quả - Ônhêgin đau khổ,

Bắt đầu xanh và mệt mỏi, yếu gầy,

Suýt bị lao – Tanhia điều đó

Hiểu cho chàng, hay lại cũng không hay?

Còn bác sĩ và bạn bè nhất loạt

Đều khuyên chàng đi miền Nam nghỉ mát.

32

Nhưng nhất quyết chàng không đi, khốn nỗi,

Thà héo hon, chết bất cứ lúc nào.

Tanhia vẫn không hề thay đổi

(Phụ nữ thường vẫn vậy, biết làm sao?)

Nhưng bướng bỉnh, Ônhêgin tiếp tục

Đuổi theo nàng để cầu may hạnh phúc.

Rồi một hôm, run rẩy cánh tay gầy

(Nhưng hơn người đang khỏe mạnh lâu nay)

Chàng đã viết một bức thư tha thiết

Cho phu nhân bá tước, mặc dù chàng

Cái vô ích của thư từ rất biết,

Nhưng nỗi buồn vì quá nặng đang mang...

Nên chàng viết, đây xin trình các bạn

Bức thư đó, sao y như nguyên bản:

Thư của Ônhêgin gửi Tachiana

Tôi thấy trước: bức thư này thổ lộ

Sẽ làm cô thấy xúc phạm thế nào,

Và ánh mắt trang nghiêm nhìn lúc đó

Sẽ chứa đầy lòng khinh ghét ra sao!

Tôi muốn gì? Vì sao tôi dại dột

Bày trước cô bao tâm sự thế này,

Hay có thể tôi đang gây cớ tốt

Cho những lời châm chọc rất chua cay?

Rất ngẫu nhiên tôi gặp cô ngày ấy,

Thấy trong cô một cô gái dịu hiền,

Tôi không tin những điều tôi đã thấy,

Và cố ghìm những cảm xúc thân quen.

Vì lúc đó, quả tình tôi, thú thật

Cái tự do của mình không muốn mất.

Ngoài ra ta bị chia cắt bất ngờ

Còn bởi vì cái chết của nhà thơ.

Tôi đã bắt trái tim xa tất cả

Những gì tim từng yêu thích, và rồi

Với người khác, tôi cô đơn, xa lạ,

Tôi tưởng lầm rằng yên tĩnh, than ôi,

Cùng tự do có thể thay hạnh phúc,

Nhưng thất vọng, tôi buồn đau, tủi nhục.

Không, với tôi là tột cùng sung sướng

Được theo cô đây đó suốt đêm ngày,

Bằng đôi mắt đầy tình yêu, chiêm ngưỡng

Môi cô cười, từng ánh mắt, bàn tay;

Được hồi lâu ngồi nghe cô, đoán hiểu

Bằng trái tim, con người cô kỳ diệu;

Khi thấy cô, tôi tái nhợt, âu sầu,

Lòng chết dần trong day dứt buồn đau...

Nhưng rất tiếc, cái niềm vui sướng ấy

Tôi đã không có được - suốt đêm ngày

Tôi lang thang mong gặp cô đâu đấy.

Với phần đời còn lại đếm từng giây

Tôi đã để trôi qua trong buồn bã,

Trong lo âu, vô tích sự, và rồi

Tôi cũng hiểu, cuộc đời tôi tàn tạ

Muốn kéo dài, thì mỗi sáng, than ôi,

Tôi phải biết là trong ngày hôm đó

Được gặp cô cách này hay cách nọ...

Tôi rất sợ bức thư này chân thật

Bị cô xem như một thứ trò hề,

Một âm mưu thấp hèn, trơ tráo nhất

Đáng nhận lời cô trách cứ khắt khe.

Ôi giá cô biết được tôi đau khổ

Vì tình yêu và khát vọng thế nào,

Biết đầu óc, 1ương tâm tôi đang cố

Làm nguội dần dòng máu nóng ra sao!

Tôi thèm khát quỳ trước cô nức nở,

Ôm chân cô và nói, nói rất nhiều

Về tình cảm, về ước mơ, nỗi sợ -

Hết những gì có thể nói khi yêu.

Trong khi ấy thì tiếc thay, tôi phải

Vờ dửng dưng khi nói, hoặc thăm dò,

Khi trò chuyện, tôi phải vờ thoải mái,

Hoặc phải vờ vui vẻ lúc nhìn cô...

Thôi đã vậy, biết làm sao: có lẽ

Tôi giấu tôi, mâu thuẫn đủ lắm rồi,

Giờ tất cả trong tay cô, vì thế

Cùng thư này, tôi trao cả đời tôi.

33

Không có thư trả lời, chàng lại viết

Thư thứ hai, rồi thư nữa. Lần này

Cũng lại không. Với tình yêu mãnh liệt,

Chàng đến tìm nơi vẫn đến lâu nay.

Và đã gặp - sao nàng nghiêm khắc vậy!

Nàng không nói, như không hề trông thấy.

Tanhia tự bao bọc bây giờ

Bằng lớp ngoài quá lạnh nhạt, thờ ơ.

Nàng khó chịu, đang cố kìm không nói

Một vài câu nghe có thể nặng nề.

Ônhêgin nhìn nàng như muốn hỏi:

Đâu đâu rồi những dấu hiệu say mê

Và đau khổ, và buồn lo nước mắt?

Chỉ cái giận còn in trên nét mặt

34

Cùng một thoáng lo âu.. . Hay có thể

Sợ xung quanh, hoặc sợ chính ông chồng

Đoán hiểu biết về bức thư, quan hệ

Mà hai người đang giữ kín... ồ không!

Không hy vọng, Ônhêgin buồn bã

Rời phòng khách, giận mình điên dại quá.

Và than ôi, chàng lại trốn vào mình,

Tách khỏi đời, xa cuộc sống xung quanh.

Trong phòng vắng, giờ đây chàng lại nhớ

Một thời xưa bao cái chán, cái buồn

Trong cuộc sống luôn ồn ào, sặc sỡ

Của giới chàng, dai dẳng bám theo luôn,

Để bất chợt tóm chặt chàng, lúc đó

Trong bóng tối bắt ngồi yên một chỗ .

35

Và lần nữa, chàng bắt đầu lại đọc

Đọc một thôi, không phân biệt sách gì:

Nào Gibbon, nào Rousseau, rồi Lokk,

Rồi đọc bà de Stael, Manzoni.

Chàng đọc cả Pie Bel nghi kị.

Đọc cả sách Fontenel hiệp sĩ,

Cả sách Nga chàng cũng đọc lần này -

Một ít người, không kể dở hay hay.

Đọc tạp chí, xem sách tranh: ở đó

Cả nhà văn hay giáo huấn dạy đời

Và luôn miệng trách chê tôi này nọ

Một đôi lần đăng thơ nhẹ vui chơi,

Nhưng rất tiếc, dẫu vô duyên, thiết nghĩ

Cũng e sempre bene, thưa các vị.

36

Vâng chàng đọc, mắt nhìn nhưng khốn nỗi

Ý nghĩ bay đâu đó, bởi lúc này

Trái tim chàng đang trào dâng, nhức nhối

Vì nỗi buồn và ước vọng lắt lay.

Giữa những dòng chữ in kia run rẩy,

Bằng đôi mắt của trái tim, chàng thấy

Những dòng sâu trong xúc cảm, và chàng

Im lặng ngồi, để ý nghĩ lang bang

Với những chuyện toàn hoang đường, huyền bí

Của ngày xưa còn mông muội, hiền lành;

Những giấc mơ không đầu đuôi, kỳ dị,

Những lời đồn, lời sấm chốn rừng xanh,

Hay những chuyện chàng được nghe từ bé,

Những bức thư của các nàng tươi trẻ .

37

Rồi cứ vậy, chán chường và mệt mỏi

Luôn trầm tư trong cảm xúc đau buồn,

Như quân bài pharaông thay đổi,

Trước mắt chàng bao cảnh đổi thay luôn.

Lúc chàng thấy: một mình trên tuyết trắng

Một chàng trai như ngủ say im lặng.

Bỗng chàng nghe có tiếng hỏi: ''Thế nào?''

“Đã chết rồi?” Đã chết! Hãi hùng sao!

Lúc chàng thấy những thằng hèn độc ác,

Bọn ngồi không đơm đặt chuyện suốt ngày,

Những cô gái trẻ trung nhưng phụ bạc,

Những kẻ thù, những bọn xấu xưa nay...

Và rốt cuộc - một ngôi nhà, ở đó

Nàng ngồi yên... mình nàng bên cửa sổ.

38

Vốn đa cảm, dễ dàng lôi cuốn nhất,

Chàng suýt điên vào lần ấy, hay là

Cũng suýt thành nhà thơ (xin thú thật,

Đó là điều rất may mắn cho ta).

Có thể nói anh bạn tôi suýt hiểu -

Tuy chậm chạp và về thơ hơi yếu -

Các luật thơ khá phức tạp, cầu kỳ

Của nước mình, qua ấn tượng lâm ly.

Chàng rất giống một nhà thơ, đúng vậy,

Khi lơ đãng nhìn hòn than rực cháy

Miệng nhẩm bài Bennedetta... Ôi!...

Hay idole mio, và chốc chốc

Lại để cháy cuốn sách chàng đang đọc.

39

Ngày tiếp ngày cứ trôi, trôi lặng lẽ,

Mùa đông qua, xuân lại đến bao giờ.

Ônhêgin không thành điên vì thế,

Không lìa đời, cũng chẳng hóa nhà thơ.

Chàng sống lại, lần đầu tiên ra khỏi

Cái hang ẩm luôn quạnh hiu, mờ tối,

Nơi cô đơn, chàng tự khóa trong phòng,

Như con chồn đã trú hết mùa đông.

Chợt một sáng chàng lên xe, cho chạy

Dọc Nêva. Đây đó đã bắt đầu

Băng tuyết tan thành những dòng nước chảy,

Còn trên đường, các tia nắng thi nhau

Nhảy múa giữa những lớp băng nứt nẻ.

Chàng đi đâu, đi đâu mà vội thế'?

40

Chắc bạn đọc, không nói ra cũng rõ

Chàng đi đâu vội vã thế lúc này -

Ônhêgin, Ônhêgin khốn khổ

Đi gặp người chàng không gặp lâu nay.

Như cái xác không hồn, chàng đã tới,

Nhưng không thấy một ai ngoài phòng đợi,

Cả phòng trong cũng không thấy người nào.

Chàng rụt rè xô nhẹ cửa - Ôi chao!

Chàng rất đỗi ngạc nhiên - Sao, gì vậy?

Tanhia, nữ bá tước, thẫn thờ

Đang ngồi đọc một bức thư nào đấy,

Chỉ mình nàng, tái nhợt, nghĩ bâng quơ,

Và lặng lẽ tay chống cằm, buồn bã

Để nước mắt lăn thành dòng trên má...

41

Vâng, lúc ấy ai mà không đoán được,

Ai không hay bao đau khổ lòng nàng,

Ai không thấy Tanhia ngày trước

Bọc bây giờ trong cái vỏ cao sang.

Và bất chợt trong phút giây sôi nổi.

Dưới chân nàng, Ônhêgin quỳ gối.

Tanhia chỉ tư lự cúi nhìn

Khẽ rùng mình, không giận dữ, ngạc nhiên.

Nàng im lặng vì thâm tâm rất hiểu

Ônhêgin đang đau khổ lúc này -

Qua khuôn mặt rất xanh xao gầy yếu,

Qua cái nhìn đầy trách móc, mê say

Và năn nỉ. Trong nàng nay lại sống

Cô gái xưa, còn hồn nhiên, thơ mộng

42

Nàng không đỡ Ônhêgin đứng dậy,

Những ngón tay, thon trắng, lạnh, dại đờ

Nàng không rút khỏi đôi môi nồng cháy -

Vẫn nhìn chàng, nhưng lãnh đạm, thờ ơ.

Trong những phút giây kia dài, căng thẳng,

Nàng nghĩ gì? Sau một hồi im lặng,

Tanhia khe khẽ nói: ''Đủ rồi,

Xin đừng quỳ như thế nữa, cho tôi

Được nói thẳng, vâng, cùng anh tất cả.

Ônhêgin, anh có nhớ hôm nào,

Đêm trăng sáng, trong vườn, trên ghế đá

Theo ý trời, ta gặp gỡ ra sao?

Và kiên nhẫn, tôi nghe anh lúc ấy,

Giờ đến lượt anh cho tôi nói vậy.

43

Ônhêgin, trước kia tôi còn trẻ

Và xinh hơn, có lẽ vậy, bấy giờ

Tôi yêu anh một tình yêu như thế,

Nhưng được gì? Tôi, dại dột, ngây thơ,

Tôi chỉ gặp một trái tim băng giá.

Với các anh, hoàn toàn không mới lạ

Loại tình yêu các cô gái hiền lành.

Ôi bây giờ nhớ lại những lời anh,

Nhớ ánh mắt hơi diễu đời lúc ấy

Mà tim tôi như đứng lại, bồi hồi.

Nhưng tôi không, không trách anh tuy vậy,

Anh chân thành và cao thượng với tôi,

Và xử sự rất thông minh đêm nọ.

Tôi vô cùng biết ơn anh điều đó.

44

Vâng lúc ấy, không đúng ư, lúc ấy

Giữa đồng quê luôn vắng vẻ, yên lành

Tôi chẳng được anh yêu thương như vậy,

Sao bây giờ anh đeo đuổi, và anh...

Sao bỗng chốc tôi được anh chú ý?

Hay có lẽ vì bây giờ anh nghĩ

Rằng tôi đây được danh giá, nuông chiều,

Được mọi người đang quý trọng, thương yêu?

Rằng chồng tôi trong chiến tranh đổ máu,

Được nhà vua rất ái sủng mọi bề,

Hay vì nghĩ nếu tôi mang tiếng xấu

Thì mọi người lập tức biết, khen chê

Và đồn đại về chúng ta, có thể

Anh nổi tiếng là tài ba nhờ thế?

45

Tôi chua xót... Nếu anh từ dạo nọ

Chẳng quên tôi cho đến tận bây giờ,

Thì xin phép nói điều này anh rõ:

Hết mọi lời nghiêm khắc hoặc thờ ơ

Và thái độ của anh xưa có lẽ

Không làm tôi buồn và đau như thế,

Như bức thư, lời van vỉ lúc này.

Ôi ngày nào những mơ ước thơ ngây,

Những tình cảm trái tim tôi sôi nổi

Giá được anh quan tâm đến phần nào...

Sao bây giờ trước tôi anh quì gối,

Một việc làm không đẹp mắt, vì sao?

Anh cao thượng, thông minh, sao có thể

Bị tình cảm thấp hèn kia nô lệ?

46

Còn riêng tôi, Ônhêgin, tất cả

Bốn xung quanh luôn bóng lộn thế này,

Và cả việc tôi thành công, danh giá,

Cả ngôi nhà, cả yến tiệc no say

Đều, vô nghĩa. Tôi sẵn sàng đánh đổi,

Những miếng giẻ hóa trang kia giả dối,

Những cuộc vui quá sặc sỡ, ồn ào

Lấy khu vườn, những cuốn sách, bờ ao,

Hay một góc, tuy nghèo nàn, đơn độc,

Ngôi nhà xưa, nơi tôi sống, lần đầu

Tôi gặp anh, Ônhêgin, và khóc;

Lấy mé đồi cây phủ kín từ lâu,

Nơi bà vú, người tôi yêu, yên nghỉ

Trong bóng mát ngày đêm bên mộ chí.

47

Mà hạnh phúc, Ônhêgin, lúc ấy

Trong tầm tay, rất dễ đạt, rất gần,

Nhưng số phận không cho tôi được vậy,

Có thể vì tôi lỡ bước sa chân:

Mẹ tôi khóc, van nài tôỉ xuất giá.

Trước cô bé Tanhia tất cả

Mọi bước đi được quyết định lâu rồi.

Tôi lấy chồng... Anh hãy để cho tôi

Yên ổn sống. Tim anh - tôi biết rõ

Rất thanh cao và hào hiệp. Lúc này

Tôi yêu anh, vẫn yêu như ngày nọ

(Chẳng việc gì phải che giấu). Nhưng nay

Tôi đã được gả chồng, tuy khác ý,

Nhưng là vợ, suốt đời tôi chung thủy".

48

Nàng nói xong rồi đi ra, để lại

Ônhêgin như sét đánh bất ngờ,

Đứng sờ sững với nỗi lòng tê tái,

Đang ngỡ ngàng không rõ thực hay mơ.

Nhưng bất chợt có tiếng giày khua nhẹ:

Bá tước N. bước vào... Mà có lẽ

Bạn và tôi nên chọn đúng lúc này,

Lúc rõ ràng là khó xử, không may,

Để tạm biệt Ônhêgin; tạm biệt

Một thời gian hay vĩnh viễn. Với chàng

Ta trò chuyện, ta buồn vui không ít,

Không ít lần cùng đây đó lang thang.

Nào, hoan hô! Ta chúc nhau cập bến,

Giờ tạm biệt không đúng ư đã đến?

49

Còn bạn đọc, đến đây ta cũng thế,

Bạn là ai, thù hay bạn thế nào,

Tôi cũng muốn được chia tay vui vẻ

Như những người đầy thiện chí. Dù sao

Các bạn đọc những trang này viết vội

Để nhớ lại một thời xưa sôi nổi.

Hoặc thơ tôi bạn đọc để giải sầu,

Hoặc để tìm mới lạ một vài câu,

Hoặc để bắt lỗi hành văn... Điều đó

Cũng chẳng sao. Tôi chỉ muốn sách này

Mang lại được một cái gì bé nhỏ

Cho bạn ngồi suy ngẫm một vài giây...

Nếu được vậy, như những người thân thiết,

Giờ là lúc ta bắt tay tạm biệt.

50

Vâng, tạm biệt người bạn đường kỳ lạ,

Cả ước mơ lý tưởng có bao ngày,

Cả công việc, dù bé thôi, vất vả

Và kéo dài, đầy cảm hứng lâu nay

Cùng với bạn, tôi nếm mùi hạnh phúc:

Sống cuộc sống cuồng điên nơi thế tục,

Tai được nghe nghe những tiếng nói thân tình

Của bạn bè, nhiều năm tháng trôi nhanh

Kể từ ngày Tanhia khờ dại

Đến cùng tôi không rõ nét lần đầu

Cùng anh chàng Ônhêgin tai quái;

Và lần mò bên gương bói còn lâu

Tôi mới thấy rõ điều tôi định viết,

Những đường nét để làm nên tiểu thuyết.

51

Còn bè bạn một thời xưa sôi nổi

Từng nghe tôi đọc trước những chương đầu

Nay rất tiếc, như Saađi vẫn nói,

Đi xa rồi hay đã chết từ lâu.

Tôi vẽ nốt Ônhêgin thiếu họ

Cả cô gái mà sau này từ đó

Tanhia được tôi vẽ... Tiếc là

Không có gì được số phận buông tha.

Nên hạnh phúc là ai đời lộng lẫy

Biết khôn ngoan lo rất sớm khi cần,

Không uống cạn cốc niềm vui tận đáy,

Biết lìa đời không một chút băn khoăn

Và đột ngột giống như tôi từ biệt

Với anh bạn Ônhêgin thân thiết.