QUẢN BAO CHI GIAO
Thời Xuân Thu Chiến Quốc,
Quản Trọng, Bao Thúc Nha
Là đôi bạn tri kỷ,
Không một bước rời xa.
Ngày trẻ họ góp vốn.
Thúc Nha góp phần nhiều.
Quản Trọng góp phần ít,
Vì gia đình ông nghèo.
Nhưng đến khi chia lãi,
Ông đòi chia cho ông
Phần nhiều hơn, thấy vậy,
Có người không bằng lòng.
Bao Thúc Nha giải thích:
“Quản Trọng rất biết điều.
Tự tôi chia như thế.
Là vì nhà ông nghèo”.
Quản Trọng từng lâm trận,
Nhưng toàn đi phía sau.
Trong khi mỗi lần rút,
Ông lại chạy hàng đầu.
Binh sĩ không nể phục.
Nhiều người còn chê hèn.
Bao Thúc Nha thấy vậy,
Không chê mà còn khen:
“Ông ấy rất hiếu thảo,
Đáng làm gương cho ta.
Ông không được phép chết
Vì còn nuôi mẹ già”.
Thúc Nha luôn tìm cách
Bênh vực bạn của mình
Vì biết ông tài giỏi,
Mưu lược và thông minh.
*
Về sau cả đôi bạn
Làm quan lớn nước Tề
Nhưng không được trọng dụng,
Cảm giác luôn nặng nề.
Trong nước thường có loạn,
Loạn cả đám bầy tôi.
Khi Tề Hy Công chết,
Tề Tương Công lên ngôi.
Hắn là tên vua ác,
Thích hưởng lạc, ăn chơi,
Bỏ bê việc triều chính,
Gây oán hận lòng người.
Không có con, nhưng hắn
Có hai người em trai,
Cùng cha nhưng khác mẹ,
Sau này sẽ nối ngai.
Một người tên Tiểu Bạch.
Củ là tên người anh.
Cả hai đều tài đức,
Được dạy dỗ, học hành.
Thúc Nha và Quản Trọng
Bèn tính kế lâu dài.
Đưa cả hai công tử
Tạm trú ở nước ngoài.
Thúc Nha đưa Tiểu Bạch
Sang nước Cử chờ thời.
Quản Trọng thì đưa Củ
Sang Lỗ nương đất người.
Vào năm Sáu Tám Sáu
Trước công nguyên, Tương Công
Bị gian thần giết chết,
Ngay lập tức hai ông
Đưa công tử Tiểu Bạch,
Công tử Củ về Tề
Để tranh nhau ngôi báu
Hai người thành hai phe.
Vì muốn công tử Củ
Nối ngôi báu Tương Công,
Quản Trọng đem binh lính
Chặn đường của bạn ông.
Ông còn bắn Tiểu Bạch.
Tiểu Bạch vờ trúng tên,
Vờ nôn ra máu, chết.
Quản Trọng mới chịu yên.
Đoàn người lại đi tiếp,
Hai ngày đến Lâm Truy.
Trong khi quân Quản Trọng
Không hề hay biết gì.
Rồi công tử Tiểu Bạch
Được tôn lên ngai rồng.
Thành một ông vua tốt,
Tức là Tề Hoàn Công.
Hay tin này, vua Lỗ
Đem quân đánh nước Tề.
Quân nước Lỗ sức yếu,
Chịu thật bại nặng nề.
Để giữ tình hòa hiếu,
Vua Lỗ, Lỗ Trang Công,
Phải giết công tử Củ
Giao cho Tề Hoàn Công.
Vua cũng bắt Quản Trọng
Để vua Tề hành hình,
Vì chắc vua còn nhớ
Quản Trọng định giết mình.
Thế mà vua không giết,
Là nhờ Bao Thúc Nha
Thuyết phục dùng Quản Trọng,
Một con người tài ba.
Khi được làm tể tướng,
Quản Trọng liền tiến hành
Một loạt các cải cách
Giúp nước Tề nổi danh.
Hùng mạnh về quân sự,
Kinh tế luôn đứng đầu,
Nước Tề nhờ Quản Trọng,
Chinh phục các chư hầu.
Về phần mình, Quản Trọng
Biết ơn Bao Thúc Nha,
Tiến cử nhiều người khác
Có đức và tài ba,
Nhưng không tiến cử bạn.
Bao Thúc Nha hài lòng,
Vì biết những người ấy
Tài và đức hơn ông.
*
Một tình bạn mẫu mực,
Sòng phẳng và thanh cao.
Người đời sau ca ngợi
Là “Quản Bao Chi Giao”.
CÔNG TÔN NGHI
Tể tướng của nước Lỗ
Xưa là Công Tôn Nghi
Thời Xuân Thu Chiến Quốc,
Có sở thích lạ kỳ.
Trong các món ẩm thực,
Ông thích nhất ba ba.
Biết thế nên lắm kẻ
Lén lút mang đến nhà
Rất nhiều loài vật ấy
Để nịnh nọt, biếu ông.
Tuy nhiên, quan tể tướng
Luôn dứt khoát nói không.
Người em trai thấy lạ,
Bèn hỏi ông: “Vì sao?”
Ông đáp: “Nếu ta nhận,
Rồi sau sẽ thế nào?
Vì ta là tể tướng,
Có chức và có quyền
Nên người ta mới biếu.
Rõ ràng không ngẫu nhiên.
Đó cũng là hối lộ,
Sớm hoặc muộn điều này
Sẽ làm mất uy tín,
Chiếc ghế cũng lung lay”.
*
Khấu Chuẩn, cũng tể tướng
Thời Bắc Tống, Nam Triều,
Có để lại câu nói
Làm ta suy nghĩ nhiều:
“Làm quan mà tư lợi
Là điều không tốt lành.
Tham cái lợi trước mắt,
Sau mất hết công danh”.
Tức ông muốn nhắc nhở:
Làm quan phải công minh.
Kẻo rồi sau hối hận
Vì đã không giữ mình.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét