NGUYỄN TRÃI
(1380 - 1442)
Tên ông là Nguyễn Trãi.
Hiệu gọi là Ức Trai.
Một nhà văn hóa lớn.
Một nhà thơ đại tài.
Còn là nhà chính trị,
Có nghĩa và có tình,
Ông đã giúp Lê Lợi
Đánh bại giặc nhà Minh.
Được quốc tế ghi nhận,
Bậc khai quốc công thần,
Sự nghiệp ông vĩ đại
Sống mãi trong lòng dân.
Tuy nhiên, như ông nói,
Phàm những người hiền tài,
Cuộc đời thường trắc trở
Và lắm nỗi oan sai.
Nỗi đau của dân tộc,
Oan sai của muôn người,
Vĩ đại như Nguyễn Trãi,
Thế mà rồi cuối đời
Bị tru di tam tộc.
Ai tru di? Lý do?
Đó chính là những kẻ
Ông giúp dựng cơ đồ.
Một nỗi nhục cùng tận.
Cùng tận sự tái tê.
Đó chính là tội ác
Của triều đình Nhà Lê.
*
Ông xuất thân quý tộc,
Thuộc dòng dõi trâm anh.
Con rể Trần Nguyên Đán,
Cha là nguyễn Phi Khanh.
Quê ông, huyện Thường Tín,
Làng Nhị Khê, Hà Đông.
Mẹ là Trần Thị Thái,
Giỏi gia chánh, nữ công.
Hai mươi tuổi, Nguyễn Trãi
Thi đỗ Thái Học Sinh.
Được bổ chức Ngự Sử
Giám sát chuyện triều đình.
Khi nhà Minh xâm lược,
Cha ông, thật đau lòng,
Bị đưa sang Trung Quốc,
Để lại một mình ông.
Suốt mười năm sau đó
Nguyễn Trãi đã làm gì,
Và ở đâu... không thấy
Có tài liệu nào ghi.
Chỉ biết rằng, ngày nọ
Ông tìm vào Xứ Thanh,
Phò Lê Lợi kháng chiến
Tận lúc đại sự thành.
Ông đảm chức mưu sĩ,
Kiểu Bàng Nguyên, Khổng minh.
Giúp Lam Sơn thắng lợi,
Đất nước được thái bình.
Thế mà rồi sau đó,
Nguyễn Trãi, bậc đại hiền,
Bị tru di tam tộc
Trong vụ Lệ Chi Viên.
Số là vào năm ấy,
Năm Một Bốn Bốn Hai
Lê Thái Tông tuần thú
Ở xứ Đông, Xứ Đoài.
Hay tin này, Nguyễn Trãi,
Lên thuyền lên Chí Linh
Mời vua cùng vãn cảnh
Chùa Côn Sơn của mình.
Lúc quay về, Thị Lộ,
Người thiếp yêu của ông,
Được vua đích thân chọn
Cho theo hầu xe rồng.
Ngay hôm ấy xa giá
Đến vùng vải Hưng Yên
Thì xẩy ra vụ án
Gọi là Lệ Chi Viên.
Theo tiếng Hán, quả vải
Được gọi là Lệ Chi.
Tức vụ án Vườn Vải.
Oan trái và lạ kỳ.
Thị Lộ rất xinh đẹp,
Lại giỏi đường văn thơ.
Đêm, được vua ái sủng
Rất mặn nồng, không ngờ
Vua lăn đùng ra chết,
Khiến ai cũng bàng hoàng.
Có thể chết bên cạnh
Hay ngay trên bụng nàng.
Nguyễn Trãi liền bị bắt
Cùng ba họ của ông.
Bị tru di tam tộc,
Tội giết vua Thái Tông.
Hơn thế các tác phẩm
Của Nguyễn Trãi tức thì
Bị phá và đốt hết,
Chẳng còn sót lại gì.
Cũng may, một số ít
Trong họ tộc, lên thuyền
Kịp trốn thoát, sau đó
Phải đổi họ, thay tên.
Nghe nói trong số họ,
Tức hậu duệ của ông,
Sau lập được nghiệp lớn,
Thành chúa Nguyễn Đàng Trong.
Hăm hai năm sau đó,
Vua hiền Lê Thánh Tông
Đã xuống chiếu, bố cáo
Và minh oan cho ông.
Vụ án được khép lại.
Con cháu được làm quan.
Nhưng còn đó, mãi mãi
Cái đau và cái oan.
*
Tác phẩm của Nguyễn Trãi
Đa dạng và rất nhiều.
Cả thơ, văn, sử, địa...
Tiếc, thất lạc cũng nhiều.
Ngoài Bình Ngô Đại Cáo,
Còn có mấy tập dày,
Cả chữ Nôm, chữ Hán
Lưu được đến ngày nay.
Cuốn Ức Trai Thi Tập,
Một trăm linh năm bài.
Được viết bằng chữ Hán,
Kiểu Đường Luật, không dài.
Cuốn Quốc Âm Thi Tập
Là tập thơ chữ Nôm.
Được xem là nền móng
Của thơ Nôm Việt Nam.
Cuốn này gồm bốn mục,
Hai trăm năm tư bài.
Thơ về hoa, về lá
Mà đượm buồn, bi ai.
Băng Hồ Di Lục Sự
Là tản văn hữu tình,
Bằng chữ Hán, ông viết
Về ông ngoại của mình.
Ông còn viết bộ luật,
Là Luật Thư, tiếc thay
Bây giờ đã thất lạc.
Gồm sáu quyển rất dày...
Nguyễn Trãi cúng để lại
Nhiều sách về sự đời,
Về lịch sử, địa lý
Phong cảnh và con người.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét