ĐỆ TỬ QUY

 ĐỆ TỬ QUY

Chào các cháu yêu quý.
Ông Tân, Ông Béo đây.
Hôm nay ông giới thiệu
Một cuốn sách rất hay.

Một cuốn sách giáo huấn,
Tồn tại đã nhiều đời.
Hy vọng các cháu đọc,
Sẽ khôn lớn thành người.

*
Tên của cuốn sách ấy
Gọi là Đệ Tử Quy.
Người sọan, Lý Dục Tú,
Sống ở thời Khang Hy.

Quy là các quy phạm
Mọi người phải tuân theo.
Đệ tử là người trẻ,
Là học trò, giàu nghèo.

Đệ Tử Quy được soạn
Dựa theo cuốn Tứ Thư.
Chủ yếu phần Luận Ngữ
Của Khổng Tử Nhân Từ.

Cả cuốn sách chưa đến
Bốn trăm câu, không dài.
Mỗi câu chỉ sáu chữ.
Còn được chia làm hai.

Hai câu thành một cặp.
Cân đối và có vần.
Ông chuyển thành năm chữ.
Dễ đọc, kiểu Ông Tân.

Sách bao gồm nhiều mục,
Dạy học trò, cháu con
Về việc làm cụ thể,
Về đức hạnh, tâm hồn.

Mục nào cũng rất quý.
Nhưng ông chọn ít thôi.
Các cháu đọc thật kỹ,
Thuộc càng tốt, và rồi

Vận dụng cái đã học
Vào việc làm hàng ngày.
Nào, ta bắt đầu nhé.
Ngay từ ngày hôm nay.


Chương Một
NHẬP TẮC HIẾU

1
Là con thì trước hết
Phải hiếu với mẹ cha.
Tiếp đến là hòa thuận
Với anh em trong nhà.

Một khi cha mẹ gọi
Phải nhanh chóng trả lời.
Bảo phải làm gì đấy,
Thì làm ngay, không lười.

Cha mẹ trách thì nhận.
Lặng lẽ đứng cúi đầu.
Thấy sai thì tự sửa,
Không cãi, không buồn rầu.

2
Phải thương yêu, hòa thuận
Với gia đình, người thân.
Không phân biệt đối xử,
Cả xa và cả gần.

3
Đi đâu, phải xin phép..
Cha mẹ dặn phải nghe.
Tương tự, phải chào hỏi,
Thưa báo khi quay về.

Sáng dậy phải thă hỏi.
Đi ngủ không quên chào.
Đi học về phải báo
Việc học hành thế nào.

4
Mùa đông luôn mặc ấm.
Ấm cả đầu cả chân.
Hãy nhớ, mình đau ốm
Là làm khổ người thân.

Không quan trọng xấu tốt.
Đắt tiền hay rẻ tiền.
Quần áo phải sạch sẽ,
Gọn gàng và mặc bền.

5
Giường chiếu phải gọn ghẽ.
Tự mình gấp chăn màn.
Sách vở và bút mực
Để đúng chỗ trên bàn.

6
Một khi mình còn nhỏ,
Muốn đi đâu, làm gì
Đều phải xin phép trước..
Đồng ý mới được đi.

7
Cả khi thấy bố mẹ
Sai hoặc trái ý mình,
Phải nhẹ nhàng giải thích,
Giữ hòa khí gia đình.

Nếu giải thích không được,
Thì mình là phận con
Cũng đành phải chấp nhận.
Đừng khóc, cố nén buồn.

8
Khi giao tiếp xã hội,
Phải luôn nhớ giữ mình
Không làm điều sai trái,
Liên lụy đến gia đình.

9
Cha mẹ mà đau ốm,
Phải chăm sóc ân cần.
Không rời giường, phải nếm
Cả thuốc và thức ăn.

10
Không may cha mẹ chết,
Phải để tang ba năm.
Đều đặn lo hương khói.
Tảo mộ và viếng thăm.

*
Chương Hai
XUẤT TẮC ĐỄ

1
Việc anh em hòa thuận,
Kính trọng, thương yêu nhau
Là hiếu với cha mẹ.
Cha mẹ không buồn đau.

2
Không so đo tiền bạc,
Oán giận sẽ không còn.
Không hơn thua lý lẽ,
Cha mẹ vui vì con.

3
Trong ăn uống, đi đứng,
Người em nhỏ tuổi hơn
Phải làm sau anh chị,
Những người lớn tuổi hơn.

4
Chuyện trò với người lớn,
Không được nói trống không.
Không gọi tên, mà gọi
Thưa bà hoặc thưa ông.

5
Đi đường, gặp người lớn,
Mình phải chào trước tiên.
Xuống ngựa, nếu cưỡi ngựa.
Cúi đầu đứng sang bên.

6
Một khi người lớn đứng,
Trẻ con không được ngồi.
Người lớn ngồi, cho phép,
Trẻ con mới được ngồi.

7
Khi người lớn nói chuyện,
Trẻ con không xen vào.
Được hỏi thì mới nói.
Nói nhỏ, giọng không cao.

Khi nói, mắt nhìn thẳng.
Không gãi đầu, gãi tại.
Hỏi gì được nói ấy,
Không kể lể rông dài.

8
Chú bác nhờ giúp đỡ,
Xem như việc nhà mình.
Đối xử với anh họ
Như với anh ruột mình.

Chương Ba
CẨN

1
Từ nhỏ phải học cách
Biết quý trọng thời gian.
Ngủ muộn và dậy sớm
Là quý trọng thời gian.

2
Phải đánh răng, rửa mặt
Vào buổi sáng hàng ngày.
Mỗi lần đại, tiểu tiện,
Luôn phải nhớ rửa tay.

3
Mũ nón đội nghiêm chỉnh.
Ngay ngắn, nhớ thắt dây.
Luôn giữ gìn sạch sẽ,
Nghiêm chỉnh cả dép, giày.

Về nhà, để đúng chỗ.
Không cẩu thả vứt bừa.
Lúc cần lại vất vả
Tìm kiếm, mất thì giờ.

4
Ăn uống không kén chọn.
Vừa đủ, không quá no.
Liệu cơm mà gắp mắm,
Không mè nheo, đôi co.

5
Nhỏ, không được uống rượu.
Không đua đòi bạn bè.
Được mời cũng không uống.
Cả trong dịp hội hè.

6
Bước chậm, đi thong thả,
Cả khi có việc cần.
Đứng thẳng, ngồi ngay ngắn,
Không rung đùi, dạng chân.

7
Làm việc, không được vội.
Không quản ngại phiền hà.
Kiên nhẫn, không sợ khó,
Không được làm qua loa.

8
Nơi đông người, náo nhiệt,
Trẻ không nên đến gần.
Với trẻ, nơi tốt nhất
Là gia đình, người thân.

9
Khi vào nhà ai đó,
Phải gõ cửa, xưng tên.
Nói lý do mình đến.
Tuyệt đối không được quên.

10
Mượn đồ của ai đấy
Thì xin phép người ta.
Không thì thành ăn trộm,
Một việc làm xấu xa.

Mượn phải trả đúng hẹn.
Để lần sau có cần
Người ta lại cho mượn.
Cả người lạ, người thân.

*
Chương Bốn
TÍN

1
Không cần thì không nói.
Nhưng đã nói là làm.
Không làm rồi xin lỗi
Là không tốt và nhàm.

2
Một việc còn do dự,
Không biết đúng hay chưa,
Thì phải suy nghĩ kỹ,
Không vội vàng nói bừa.

Đã nói, nói thực chất,
Không vòng vèo loanh quanh.
Không nói điều xúc xiểm.
Chỉ nói điều tốt lành.

3
Gặp người tốt, đức hạnh,
Phải tìm cách quen thân.
Gặp người xấu, người ác,
Phải cố không đến gần.

4
Người đời thường có thói
Thích khen, không thích chê.
Nếu lời chê là đúng,
Thì chịu khó lắng nghe.

5
Lỗi cố ý là tội.
Lỗi vô ý là sai.
Sai thì cố sửa chữa.
Không đổ lỗi cho ai.

Thất lỗi mà biết sửa
Sẽ tránh được lần sau.
Thấy lỗi mà không sửa
Là loại người ngu lâu.


Chương Năm
TẤN ÁI CHÚNG

1
Người tài năng, đức hạnh
Không cần phải khoa trương.
Luôn thong dong, tự tại.
Hữu xạ tự nhiên hương.

Vì là bậc trí giả,
Họ ít khi chê người,
Mà chia sẻ trí thức
Để giúp ích cho đời.

2
Hãy học hỏi ở họ,
Dẫu gian khó, dài lâu.
Không được mới nới cũ.
Không khinh nghèo, nịnh giàu.

3
Ai đó đang bận việc,
Đừng hỏi, đừng làm phiền.
Ai đó đang đau khổ,
Lại càng không làm phiền.

4
Ai đó trót có lỗi,
Không chì chiết, coi khinh.
Việc người, người lo được.
Hãy lo việc nhà mình.

5
Thấy tốt phải khen tốt.
Thấy xấu, không được khen.
Khen, làm theo, chắc chắn
Sẽ thành xấu và hèn.

6
Đời có tình, có nghĩa.
Đời là nhận và cho.
Nhận thì nên nhận ít.
Nên tăng cường sự cho.

7
Đời có ân, có oán.
Oán, không nên oán lâu.
Còn ân thì ngược lại,
Nên báo ân thật lâu.

8
Với kẻ hầu, người ở,
Phải đối xử chân tình.
Không cậy mình con chủ
Mà buông lời bất bình.

*
Chương Sáu
THÂN NHÂN

1
Gặp được người đức hạnh,
Nên tìm cách đến gần.
Chơi với người độc ác
Sẽ chuốc vạ vào thân.

2
Học giỏi mà kém đức,
Không hiếu với mẹ cha,
Có đỗ làm quan lớn
Là hạng người xấu xa.

3
Đọc sách có ba cách,
Là mắt, miệng và tâm.
Đọc mà không suy ngẫm,
Suốt đời vẫn tối tăm.

4
Sự đọc không cẩu thả.
Sách ngay, bàn ghế ngay.
Ngồi thẳng, không ngọ nguậy.
Luôn nhớ đọc hàng ngày.

5
Không làm sách nhàu nát.
Không gấp, viết bên trong.
Càng không để dây mực.
Xếp lại lúc đọc xong.

6
Muốn nỗ lực học tập
Để phấn đấu tiến lên
Thì đọc và suy ngẫm
Sách các bậc thánh hiền.

*
Vậy là ông dịch hết
Cuốn sách Đệ Tử Quy.
Một cuốn sách rất quý
Và bổ ích cực kỳ.

Các cháu nhớ đọc nhé.
Đọc rồi cố làm theo.
Giờ thì ta tạm biệt.
Ông yêu các cháu nhiều.

ÔNG TÂN BÉO.