Cổ Tích

Cổ Tích Việt Nam 

SỰ TÍCH ĐÁ BÀ RẦU

Ngày xưa ở Xứ Quảng

Có gia đình thuyền chài

Sinh được người con gái

Xinh đẹp và lắm tài.

Nàng lấy chồng, hạnh phúc,

Nhưng rồi chợt thấy buồn -

Hai tuần sau khi cưới,

Chàng lên thuyền đi buôn.

Một tháng, rồi ba tháng,

Vẫn không thấy chàng về.

Nàng bắt đầu lo sợ

Và suy nghĩ nặng nề.

Phải chăng gặp giông bão,

Thuyền đã chìm ngoài khơi?

Phải chăng chàng bị bắt

Rồi bị giết, lạy trời.

Chiều chiều nàng ra biển,

Ngước nhìn phía xa xa.

Mỗi con thuyền vào bến,

Làm mắt nàng lệ nhòa.

Đúng lúc tuyệt vọng nhất,

Thì may, chồng nàng về.

Những giây phút hờn tủi

Và hạnh phúc tràn trề.

Chàng kể thuyền trôi dạt

Vào hòn đảo không người.

Rồi đói ăn, rồi khát,

Rồi phiêu dạt nhiều nơi.

Nhưng nhờ Thần Hộ Mệnh,

Nên vẫn được bình yên.

Còn buôn bán có lãi,

Kiếm được khá nhiều tiền.

Sau giây phút hồ hởi

Của ngày gặp lại nhau,

Chàng nghe được, thật tiếc,

Những lời đồn không đâu.

Những lời đồn ác ý

Về người vợ của chàng.

Rằng nàng không chung thủy,

Không gia giáo, đoan trang...

Vốn là người trực tính

Và cả tin, cuối cùng

Chàng tin đó là thật,

Rồi trở nên lạnh lùng.

Chàng lặng im không nói,

Không nghe vợ phân minh.

Nàng bất lực, tủi phận,

Chỉ biết khóc một mình.

Rồi để trừng phạt vợ,

Lần nữa chàng ra đi.

Không cho vợ được tiễn.

Tuyệt nhiên không nói gì.

Đúng một năm sau đó

Chàng đột ngột về nhà.

Một năm để suy ngẫm

Về những gì đã qua.

Chàng háo hức gặp vợ.

Nhưng tới nhà, than ôi,

Được nghe hàng xóm nói:

“Cô ấy bỏ đi rồi.

Bỏ đi đâu không biết.

Chỉ biết mấy tháng nay

Chiều nào cũng ra biển

Như chờ ai, hàng ngày...”

Chàng lặng người, vội vã

Ra bến sông tìm nàng.

Chợt thấy bên tháp cổ,

Mờ mờ giữa nắng vàng

Có một người thiếu phụ,

Hao hao giống vợ mình,

Đang ngồi, nhìn ra biển

Giữa nắng chiều lung linh.

Đến nơi, chàng chết lặng -

Nàng hóa đá từ lâu.

Trên khuôn mặt bằng đá

Còn đọng chút buồn đau.

Vậy là từ ngày ấy,

Trên bờ biển Quảng Nam

Có một bức tượng đá

Ngồi bên tòa Tháp Chàm.

Bao nhiêu năm tượng đá

Còn mang nỗi buồn đau.

Cả tòa tháp, cả tượng

Cùng mang tên Bà Rầu.

NGƯỜI KIỆN CÂY

Xưa có vợ chồng nọ.

Chồng làm nghề đi buôn.

Vợ ở nhà cày cấy.

Còn trẻ, chưa có con.

Thị là người xinh đẹp.

Chồng lại hay xa nhà.

Vì thế tên xã trưởng

Thường lén lút lại qua.

Lúc đầu thị từ chối,

Nhưng mưa phùn thấm lâu.

Cuối cùng hai anh chị

Đã thông dâm với nhau.

Một lần, ông thương lái

Lo mải mê kiếm tiền,

Nay đây rồi mai đó,

Biền biệt ba năm liền.

Mãi đến ngày giỗ bố,

Chợt nhớ, mới về nhà.

Chuyến ấy buôn bán lãi.

Vốn một mà lời ba.

“Lần này đi lâu thật.

Vợ một mình ra sao?

Đàn bà nhẹ dạ lắm.

Có trời biết thế nào”.

Vốn là người thận trọng,

Nên khi đến đầu làng,

Cũng là lúc trời tối,

Ông lấy hết bạc vàng

Gói một cục, giấu kỹ

Trong hốc một cây đa.

Rồi cúi đầu cầu khấn

Trước khi đi về nhà:

“Tôi, một người bản địa,

Sinh sống ở làng này.

Đi buôn, có chút của,

Xin gửi nhờ Thần Cây.

Thần giữ cho chu đáo,

Sẽ được cúng mâm xôi.

Để mất thì liệu đấy.

Thần sẽ biết tay tôi”.

Xong, rồi ông tay nải

Về, gõ cửa nhà mình.

Mừng thấy vợ khỏe mạnh,

Nụ cười tươi, thật xinh.

Cô vợ trẻ xăng xái

Lo cơm nước mời chồng.

Khi thấy chiếc túi rỗng,

Liền phụng phịu trách ông.

Rằng đi xa chừng ấy,

Rằng bỏ cô một mình.

Thế mà về, trong túi

Không có một đồng chinh...

Ông chồng, vốn thương vợ,

Đành vội vàng giãi bày,

Rằng chừng ấy, chừng ấy

Đang giấu trong hốc cây.

Đúng lúc tên xã trưởng

Mò đến, đứng sau nhà.

Hắn vô tình nghe được,

Liền lặng lẽ đi ra.

Hôm sau, ông thương lái

Không thấy vàng mình đâu,

Ôm cây đa vật vã,

Bứt tóc rồi vò đầu.

Tiếc của, ông quyết định

Thưa kiện Thần Cây Đa.

Ông đến gặp Quan Trạng,

Công tâm và tài ba.

Quan Trạng nghe ông kể,

Liền lập tức sai quân

Che cây đa bằng cót,

Không cho ai lại gần.

Rồi ông đào chiếc hố

Bên gốc đa, cho người

Trốn sẵn từ đêm trước.

Sáng hôm sau ông mời

Tất cả dân trong tổng

Xem ông xử vụ này,

Tất nhiên có xã trưởng,

Vụ người kiện Thần Cây.

Khi mọi người đông đủ,

Ông bắt đầu phiên tòa

Bằng nghe người thưa kiện.

Người bị kiện, cây đa,

Thì bị ông cho lính

Lấy roi đánh thật đau.

“Bây giờ ngươi phải nói,

Phải thành thật khai mau:

Ai lấy số vàng ấy?”

Người nấp dưới gốc đa

Liền giả vờ kêu khóc:

“Dạ bẩm, thưa quan tòa.

Con xin khai thành thật -

Là một người trong làng.

Tuy nhiên, tên người ấy,

Tên người ăn trộm vàng,

Thì con xin được phép

Chỉ nói với quan tòa”.

Quan Trạng liền bước xuống,

Áp tai vào cây đa.

Đến đây thì kết thúc

Phiên tòa người kiện cây.

Quan Trạng gọi thân chủ

Rồi bảo nhỏ thế này:

“Ngày mai anh nhận lại

Vàng và bạc của mình.

Nhưng phải làm mâm cỗ

Để tạ ơn thần linh.

Nhớ mời dân làng tổng,

Cả trẻ con, người già.

Hãy thả hết bầy chó

Anh đang nuôi trong nhà”.

Hôm sau, ai đến dự

Cũng bị chó ông này

Sủa, thậm chí còn cắn.

Thế mà rồi, lạ thay,

Khi tên xã trưởng đến,

Chúng ngoan ngoãn nằm yên.

Còn vẫy đuôi chào đón

Như với người thân quen.

Chờ phục sẵn từ trước,

Quan Trạng liền vội vàng

Hô lính bắt xã trưởng,

Người đã ăn trộm vàng.

Lúc đầu hắn còn chối,

Nhưng khi nghe Thần Cây

Đã khai ra tên hắn,

Thì hắn đành chắp tay

Cúi đầu xin nhận tội,

Khai hết với quan tòa.

Còn cô ả lơ lẳng

Thì bị đuổi khỏi nhà.

TRUYỆN ÔNG DẦU, BÀ DẦU

1

Ngày xưa, đời nhà Lý,

Có một ông vua già

Bỗng nhiên đau mắt nặng,

Gần như thành mù lòa.

Hai mắt vua sưng húp,

Nhức nhối suốt đêm ngày.

Lương y giỏi nhất nước

Cũng đành chịu bó tay.

Đã gần tròn hai tháng

Không ra điện Kính Thiên,

Vua cứ nằm rên rỉ,

Việc triều chính rối ren.

Một hôm có thầy bói

Được cho mời vào cung.

Ông này giỏi bói Dịch,

Nổi tiếng khắp cả vùng.

Ông thầy bói gieo quẻ

Rồi tâu rằng đức vua

Thuộc “thủy phương càn tuất”,

Hướng xấu, bị yểm bùa.

Và rằng muốn trị khỏi

Bệnh đau mắt của ngài

Thì phải trấn áp nó,

Nếu không, bệnh kéo dài.

Bắc Thăng Long thời ấy

Có hai sông, khá gần,

Thiên Phù và Tô Lịch,

Gặp nhau ở Giang Tân.

Vua sai quan thái giám

Đến ngã ba sông này

Dựng đàn cúng Hà Bá,

Hương khói suốt đêm ngày.

Theo lời thầy bói dặn,

Rạng sáng ngày ba mươi,

Ai đến bến đò trước

Thì đó chính là người

Binh lính vua phải bắt,

Trói và ném xuống sông

Làm vật cúng Hà Bá

Rồi vái lạy hướng Đông.

2

Ở làng Cảo gần đấy,

Phía tả ngạn sông Tô

Có đôi vợ chồng nọ

Sống bữa đói, bữa no.

Họ làm nghề buôn gánh

Dầu ăn, dầu thắp đèn.

Sáng vào thành rao bán,

Chiều bán ở làng bên.

Vì thế họ được gọi

Là Ông Dầu, Bà Dầu.

Hiền lành và chất phác,

Đùm bọc, thương yêu nhau.

Sáng ba mươi tháng Một,

Bình minh chưa rực hồng,

Họ quẩy gánh, rảo bước

Về phía ngã ba sông.

Trời mờ tối, đường vắng.

Họ vừa tới bến đò

Thì lính vua phục sẵn

Bắt hai người, trói gô,

Sau, một người hai đứa

Đằng chân và đằng đầu,

Hô một tiếng, rồi ném

Xuống dòng nước đục ngầu.

Họ chìm, không sủi bọt.

Chắc Hà Bá hài lòng.

Cũng vừa đúng lúc ấy

Mặt trời mọc phía Đông.

Từ sáng ngày mồng một

Vua thấy mắt hết mờ,

Rồi lành hẳn, như thể

Chưa từng đau bao giờ.

Nhưng cũng từ hôm ấy

Nhiều sự lạ xẩy ra.

Trước hết, bốn tên lính,

Những người ném ông bà,

Không hiểu sao quyết định

Treo cổ chết trên cây.

Cả bốn đứa một lúc,

Hơn thế, lại ban ngày.

Trong cung vua, thái giám

Thầm thì rỉ tai nhau

Rằng đêm đêm họ thấy

Có hai người bán dầu.

Khi lính chạy đến bắt

Thì họ bay lên trời.

Có khi nghe họ khóc,

Cũng có khi nghe cười.

Hai ông bà chủ quán

Nằm ngay ngã ba sông,

Tự nhiên bỏ công việc

Đi vào thành Thăng Long.

Suốt ngày họ lảm nhảm,

Đúng như hai người ngây,

Toàn những lời nhảm nhí,

Đại khái ý thế này,

Rằng chúng mày độc ác,

Không đâu giết dân lành,

Rằng cái họ nhà Lý

Sẽ tuyệt tự rất nhanh;

Rằng chúng tao chắc chắn

Sẽ thu hẹp hai sông

Thiên Phù và Tô Lịch

Cho tịt mạch, tắc dòng...

Vua nghe tin, lo sợ,

Liền cho lập miếu thờ

Hai ông bà xấu số.

Miếu còn đến bây giờ.

Vua cử quan hương khói

Và cúng lễ hai người,

Nhưng ông bà chủ quán

Vẫn xuất hiện khắp nơi.

Về sau, lời nguyền ấy

Trở thành đúng dần dần.

Nhà Lý suy, ngôi báu

Rơi vào tay nhà Trần.

Còn hoàng gia nhà Lý

Cũng tuyệt tự, nếu không,

Phải đổi sang họ khác.

Ngẫm mà thật đau lòng.

Sông Thiên Phù, thật tiếc,

Từng trong xanh, mộng mơ,

Bị tắc dòng, cạn mạch,

Và còn lại bây giờ

Mấy chiếc hồ bẩn thỉu

Ở gần làng Nhật Tân.

Còn sông Tô khá lớn

Cứ hẹp dần, hẹp dần.

Ngày nay thì ta thấy

Nó chẳng còn là sông

Mà một rãnh nước thải

Tù đọng và hôi nồng.

Ngẫm mà thấy tội nghiệp

Cho Ông Dầu, Bà Dầu,

Và Thiên Phù, Tô Lịch.

Chỉ vì đôi mắt đau.

TRINH PHỤ HAI CHỒNG

Xưa, một gia đình nọ

Có cô con đầu lòng,

Thông minh và thùy mị.

Rồi cô được gả chồng.

Chồng cô người cùng tổng,

Giỏi chữ, giỏi thơ văn.

Nghèo, chỉ có mảnh ruộng,

Cũng tàm tạm đủ ăn.

Họ sống rất hạnh phúc.

Vợ dệt vải, xe tơ.

Chồng bút nghiên, đèn sách.

Rất hòa thuận, bất ngờ

Người chồng bị bệnh nặng.

Một loại bệnh ngoài da.

Nàng tận tình chăm sóc,

Không một lời kêu ca.

Thuốc thang mãi không khỏi.

Hết ruộng, hết cả tiền.

Người chồng không muốn vợ

Vì mình mà buồn phiền,

Bèn bỏ đi biệt xứ,

Để bức thư cho nàng,

Bảo nên đi bước nữa,

Đừng tìm, đừng chờ chàng.

Nàng vô cùng đau khổ,

Liền lên đường tìm chồng.

Tìm khắp cả mấy tỉnh

Ở Miền Tây, Miền Đông.

Suốt ba năm ròng rã

Nàng tìm kiếm khắp nơi.

Cuối cùng thôi, quyết định

Sẽ ở vậy suốt đời.

Nhưng vì nàng đức hạnh,

Xinh đẹp và thông minh,

Nên nhiều người đeo bám,

Muốn hỏi làm vợ mình.

Trong đấy có chàng Nguyễn,

Một thư sinh làng bên,

Con một nhà khá giả,

Có ruộng và có tiền.

Hơn thế, chàng Nguyễn ấy

Lại mẫn tiệp hơn người.

Bị mẹ thúc ép mãi,

Cuối cùng nàng nhận lời.

Ba năm sống hạnh phúc.

Nàng sinh hai con trai.

Chàng Nguyễn đậu tiến sĩ,

Rồi làm quan Xứ Đoài.

Tiếc là năm sau đó

Xứ Đoài hạn bất thường.

Giá lúa gạo tăng vọt.

Người ăn xin đầy đường.

Quan mở kho phát chẩn

Để cứu giúp dân nghèo.

Người xếp hàng đông lắm,

Suốt từ sáng đến chiều.

*

Lại nói người chồng cũ,

Bỏ nhà đi ăn mày.

Sáu năm trời lê bước

Lặng lẽ ngày lại ngày.

Chàng cũng xin phát chẩn.

Tiếc, khi đến lượt mình

Thì hết giờ, đóng cửa,

Buộc chàng phải thanh minh;

Rằng chàng đang bệnh nặng,

Rằng vốn là học trò.

Rằng đã lâu, lâu lắm

Chưa được bữa ăn no.

Chàng họ Nguyễn thấy vậy,

Cho mời vào gặp mình.

Thấy đối đáp trôi chảy,

Đúng kiểu một thư sinh.

Nên chàng cho cấp phát,

Hơn thế, còn phần hời.

Tối về kể với vợ.

Nàng nghe mà lặng người.

Vì qua lời miêu tả,

Nàng linh tính là chàng,

Người chồng cũ yêu quý

Mấy năm trước bỏ nàng.

Ngày hôm sau, tận mắt

Nàng nhìn thấy chồng mình.

Lòng ngổn ngang, bối rối

Vì một mối oan tình.

Nàng quyết định giấu kín,

Không để lộ ra ngoài.

Cả chồng cũ, chồng mới.

Không ai biết là ai.

Sau nhiều lần cân nhắc,

Nàng nói khéo chồng mình,

Tức ông quan họ Nguyễn,

Cho anh chàng thư sinh,

Nghèo đói và bệnh tật,

Được sống trong phủ quan.

Riêng một túp lều nhỏ

Ngoài vườn, để lúc nhàn

Có người cùng đàm đạo

Thơ phú hoặc chơi cờ.

Chàng họ Nguyễn đồng ý.

Niềm vui thật bất ngờ.

Từ đấy, tuy giấu mặt,

Nàng ngầm sai gia nhân

Lo cho chàng chu đáo

Cả cái mặc, miếng ăn.

Một hôm, anh chồng cũ

Dạo giữa vườn cây xanh.

Khát, cúi xuống uống nước

Từ một chiếc vại sành.

Có một con rắn trắng

Chết, bị ngâm lâu ngày

Trong chiếc vại sành ấy.

Thật kỳ lạ, điều này

Đã làm chàng khỏi bệnh,

Da dẻ lại hồng hào.

Không còn thấy dấu vết

Các mụn lở ngày nào.

Được họ Nguyễn khích lệ,

Giúp đỡ không thiếu gì.

Chàng ôn kinh, luyện sử,

Rồi lều chõng đi thi.

Tất cả những điều ấy

Đã làm người đàn bà

Vừa vui mừng vô hạn,

Vừa buồn tủi, xót xa.

Hay tin người chồng cũ,

Đỗ đầu, sắp vinh quy,

Nàng quyết định lặng lẽ

Bỏ gia đình ra đi.

Trong bức thư để lại

Nàng kể hết ngọn nguồn

Và xin chồng cho phép

Mang theo một người con.

Từ đấy không ai biết

Nàng đi đâu, ở đâu.

Hai chồng, một trinh phụ

Sống cùng ba nỗi đau.

QUẬN GIÓ

Thời nhà Lê, ngày ấy,

Ở kinh thành Thăng Long

Có một tên đạo chích,

Ngụ ở khu Cửa Đông.

Hắn tài giỏi đến mức

Muốn ăn trộm nhà ai

Là đột nhập vào được,

Dẫu cửa đóng then cài.

Có điều, hắn rất lạ.

Chỉ trộm của người giàu,

Chia cho người nghèo khổ,

Người gặp cảnh buồn đau.

Thoắt ẩn rồi thoắt hiện.

Hắn đi lại rất nhanh,

Nên mọi người gọi hắn

Là Quận Gió Hà Thành.

Tiếng đồn về Quận Gió

Đến tai Lê Thánh Tông.

Ngài quyết định tìm hiểu

Có đúng thế hay không.

*

Đêm ấy, trời mưa lạnh,

Có một chàng học trò

Tìm đến nhà Quận Gió

Trong ngõ hẻm quanh co.

Chàng nói, Tết sắp đến,

Muốn về thăm tổ tiên,

Ông bà và bố mẹ,

Ngặt nổi không có tiền.

Chàng thư sinh trẻ ấy,

Nghèo, nét mặt dễ thương,

Xin Quận Gió nén bạc

Làm lộ phí đi đường.

Quận Gió hồ hởi nói:

“Không sao, ta giúp anh.

Anh muốn ta lấy trộm

Của nhà nào trong thành?”

“Nhà phú ông họ Phạm

Nằm ở cổng phía Tây?”

“Không được, ta không thể

Lấy trộm của ông này.

Là vì ông giàu có

Hoàn toàn bằng sức mình,

Nhờ cày sâu cuốc bẫm.

Ăn ở cũng có tình”.

“Hay ăn trộm vàng bạc

Ở cửa hàng phía Đông?”

“Không, nhà ấy tử tế.

Không đâu, dứt khoát không”.

Rồi Quận Gió hạ giọng:

Ta tới nhà lão quan

Coi ngân khố nhà nước,

Cửa Bắc, phố Lệ Hàn.

Lão này chuyên ăn cắp,

Giỏi mưu mô, tinh ranh.

Chờ, để ta đi lấy

Vài nén bạc cho anh”.

Một lát sau quay lại

Với hai nén bạc to,

Quận Gió cười mãn nguyện,

Nói với người học trò:

“Đây là tiền lộ phí

Để anh về thăm nhà.

Chúc công thành danh toại

Và vinh thân, phù gia”.

*

Trước bá quan văn võ,

Khi yên vị trên vai,

Hôm sau vua kể lại

Chuyến vi hành của ngài.

Ngài đưa hai nén bạc

Mọi người chuyền tay nhau,

Nói Quận Gió lấy chúng

Của ai và ở đâu.

Soi đèn thấy bốn chữ

Khắc bên trên, hơi nhòa,

Là Quốc Khố Chi Bảo -

Tiền Ngân Khố Quốc Gia.

Biết không thể chối cãi,

Tên tham quan cúi đầu

Xin vua tha tội chết.

Và ngay sáng hôm sau

Hắn đã bị đầy ải

Tới một vùng núi xa.

Bị tịch biên sung quỹ

Tiền bạc và cửa nhà.

SỰ TÍCH ĐỀN CỜN

Xưa có ông vua nọ,

Ở nước láng giềng gần,

Có tên là Đế Bính,

Đất rộng và đông dân.

Vua lên ngôi đúng lúc

Nước thọ địch bốn bề.

Giặc nước ngoài xâm lấn,

Thế mạnh như chẻ tre.

Trong cơn nguy kịch ấy,

Có một vị trung thần

Đưa vua và hoàng tộc

Cùng một ít thức ăn

Lên thuyền và chạy trốn

Về phía Nam, không may

Thuyền thuận buồm xuôi gió

Mới chỉ được ba ngày,

Thì trời nổi giông bão.

Thuyền chìm giữa biển khơi.

Tất cả đều chết hết,

Chỉ còn lại ba người.

Đó là hai công chúa

Và hoàng hậu, tình cờ

Bám được vào mảnh ván

Đang trôi dạt vật vờ.

*

Ở Quỳnh Lưu, xứ Nghệ,

Chỗ Lạch Cờn bấy giờ,

Có một ngôi chùa nhỏ

Trên hòn đảo hoang sơ.

Trụ trì ngôi chùa ấy,

Một vị sư chưa già,

Đi dạo trên bãi cát,

Hướng về phía biển xa,

Ngài chợt nhìn thấy họ,

Liền vội vã chèo thuyền,

Bất chấp cả nguy hiểm,

Đưa họ vào đất liền.

Được nhà sư nhóm lửa

Sưởi ấm và cho ăn,

Cả ba người phụ nữ

Cuối cùng hồi phục dần.

Chỉ nhìn cách ăn mặc,

Nhà sư biết được ngay

Họ là người quyền quý

Gặp giông bão lần này.

Ngài nhường căn phòng nhỏ

Cho ba người đàn bà.

Mình thì đêm nằm ngủ

Trên mái hiên trước nhà.

Ngài còn dùng thuyền gỗ

Đi mua thêm thức ăn.

Những thứ ngon và bổ

Mà ngài vốn không cần.

Bình thản, ngài chăm sóc.

Bình thản biển mênh mông.

Nhưng dần dần, thật tiếc,

Không bình thản trong lòng.

Ba mươi năm tu luyện

Thế mà rồi bây giờ

Ngài phải luôn vật lộn,

Hàng ngày và hàng giờ.

Ba mươi năm mộ đạo,

Một lòng theo Thích Ca.

Chưa một lần dám nghĩ

Hay đụng đến đàn bà.

Bây giờ con quỉ ấy,

Con quỉ của ái tình,

Muốn làm ngài sa ngã,

Rơi vào vòng vô minh.

Và rồi một đêm nọ,

Ngài lẻn vào phòng bà

Định giở trò chim chuột.

Lúc ấy đã canh ba.

Bà hoàng hậu chống cự,

Luôn miệng nói: “Không, không.

Tôi, người biết đạo lý,

Và là gái có chồng.

Còn ngài, người nhà Phật,

Tụng kinh và ăn chay.

Lẽ nào không xấu hổ?

Không sợ nghiệp sau này?”

Bà hoàng hậu đánh thức

Hai công chúa con mình.

Dọa cùng nhảy xuống biển

Để giữ gìn tiết trinh.

Nhà sư nghe, hổ thẹn

Vì việc làm đáng khinh.

Lui ra, dùng dao nhọn

Tự đâm vào cổ mình.

Phần bà, bà hoàng hậu

Cũng hối hận không nguôi:

“Ta được ngài cứu vớt

Và tận tình chăm nuôi.

Thế mà ngài phải chết

Vì ta, chính vì ta.

Ta là người đáng ghét,

Bạc nghĩa và xấu xa”.

Rồi bà nhảy xuống biển

Từ vách núi cheo leo.

Hai công chúa thấy vậy,

Cầm tay nhau nhảy theo.

*

Về sau, dân sở tại

Lập đền Cờn thờ bà,

Ở Quỳnh Lưu, xứ Nghệ,

Luôn bốn mùa hương hoa.

Trong đền có bức tượng

Của ông sư nặng tình

Để nhắc nhở người khác

Về bổn phận giữ mình.

THÀI LÀI CẮM BÃI CỨT TRÂU

Ngày xưa ở làng nọ

Có một người đàn bà

Chuyên làm nghề dệt vải

Để nuôi sống cả nhà.

Nàng thông minh, tháo vát,

Nổi tiếng khắp xa gần.

Nhưng số phận dun dủi,

Lấy phải anh chồng đần.

Một hôm nàng bảo hắn

Mang vải ra chợ quê:

“Giá bốn quan một tấm.

Không được thì mang về”.

Hắn mang vải ra chợ.

Rao gần rồi rao xa,

Mà vẫn không bán được.

Cuối cùng có ông già

Đến hỏi mua hai tấm.

Ông bảo quên mang tiền.

“Chiều đến nhà tôi lấy.

Gần thôi, ngay làng bên”.

“Ở đâu?” anh ngốc hỏi.

“Chỗ kèn thổi tí te,

Gần chợ không mua bán

Và bụi tre thấp tè”.

Chiều tối, theo lời dặn,

Hắn đi tìm ông già.

Tìm mãi mà không thấy,

Đành mếu máo về nhà.

Vợ hắn nghe, ngao ngán.

Trách mấy câu, và rồi

Nói rằng nhà ông khách

Rồi cũng tìm được thôi.

“Này nhé, nhớ cho kỹ:

Chỗ kèn thổi tí te

Là bụi lau xào xạc

Mỗi khi gió đông về.

Chợ mà không mua bán

Là trường của học sinh.

Tre một đốt thấp tịt

Chỉ là những luống hành.

Cứ chỗ ấy mà đến”.

Hôm sau anh chồng đần

Đã tìm đúng chỗ ở

Của người khách mình cần.

Ông già ngạc nhiên lắm.

Hỏi: “Ai bày cho anh”.

“Vợ tôi”, anh chàng đáp,

Rồi cười rất hiền lành.

“Một phụ nữ sắc sảo

Loại hiếm có đời này”.

Ông già nghĩ, nhân tiện

Nhà có giỗ hôm nay,

Ông mời hắn ở lại,

Chén một bữa linh đình.

Về, ông cho một gói,

Bảo đưa cho vợ mình.

Mở gói quà, người vợ

Ngấn nước mắt, thở dài -

Một bãi cứt trâu nhẽo

Có cắm bông hoa lài.

Nàng hiểu ngay ngụ ý,

Hiểu mà lòng quặn đau.

Nàng, bông hoa xinh đẹp,

Mà cắm bãi cứt trâu.

Vợ khôn, chồng đần độn.

Thật oái oăm đường tình.

Nàng khóc, rồi quyết định

Nhảy xuống sông quyên sinh.

Lại nói ông già nọ,

Sau khi anh kia về,

Nghĩ mình đùa, có thể

Gây hậu quả nặng nề.

Một khi thông minh thế,

Thì người vợ anh này

Sẽ hiểu hết, ngộ nhỡ

Làm liều thì sao đây?

Lập tức ông mang vó

Đi ra phía bờ sông,

Nơi có người phụ nữ

Khóc, nước mắt lưng tròng.

“Xin cô đi nơi khác,

Đã khuya, nên về nhà,

Để tôi còn đánh cá”.

Nàng nhìn giỏ ông già.

Chiếc giỏ bị thủng đáy.

“Có người ngốc thế sao,

Đem giỏ thủng đựng cá,

Thủng thì đựng thế nào?

Hóa ra chồng mình thộn,

Nhưng còn hơn người ta”.

Bỏ ý định tự tử,

Nàng liền đi về nhà.

SỰ TÍCH CON MUỖI

Có hai vợ chồng nọ,

Rất ý hợp tâm đầu,

Từng nhiều lần thề thốt

Không bao giờ xa nhau.

Nếu một người phải chết,

Thì người kia chết theo

Để bên nhau mãi mãi.

Cả khi nghèo, khi giàu.

Một thời gian sau đó

Người vợ bỗng qua đời.

Anh chồng ôm vợ khóc,

Không một phút xa rời.

Mấy lần toan tự tử,

Không thành vì họ hàng.

Cuối cùng một đạo sĩ

Xuất hiện, nói với chàng:

“Con muốn vợ sống lại

Thì ta bày cách này -

Phải hà hơi cho vợ

Đúng ba tháng mười ngày”.

Chàng nghe lời đạo sĩ.

Nhưng sang ngày thứ ba,

Thì xác bốc mùi thối,

Nồng nặc và bay xa.

Dân làng không chịu được,

Bắt chàng phải đem chôn.

Chàng đành đưa xác vợ

Ra con sông cuối thôn.

Chàng vào rừng đốn nứa

Kết thành một chiếc bè.

Đặt xác vợ lên đấy,

Chang dưới nắng trưa hè.

Bỗng nhiên Phật xuất hiện,

Bảo chàng cắn ngón tay

Và nhỏ ba giọt máu

Vào miệng vợ - lạ thay:

Xác chết đang thâm tím

Bỗng trở nên hồng hào.

Người vợ chàng sống lại,

Y hệt như hôm nào.

Trước khi đi, Phật nói:

“Con nợ của chồng mình

Ba giọt máu, nhờ chúng

Mà con được hồi sinh”.

Rồi Ngài sai cá sấu

Đưa hai người quay về.

Nửa đường họ dừng lại,

Vào quán cơm trên đê.

Trong quán cơm lúc ấy

Có một người buôn vàng.

Thấy người vợ xinh đẹp,

Hắn tìm cách tán nàng.

Tất nhiên nàng từ chối,

Quyết không để lọt tai

Những lời hứa ngon ngọt,

Và những lời van nài.

Tuy nhiên, thật đáng tiếc,

Khi chồng đang ngủ say,

Bị tán tỉnh lần nữa,

Nàng đi theo người này.

Cuối cùng, khi tỉnh dậy

Thì than ôi, vợ chàng

Đã đi xa, xa lắm

Cùng thuyền người buôn vàng.

Chàng liền nhờ cá sấu

Bơi đuổi theo vợ mình.

Chỉ một loáng là kịp.

Và người vợ phụ tình,

Dẫu trong lòng bối rối,

Nhưng không về với chồng.

Đưa chàng ba nén bạc,

Bị chàng vứt xuống sông.

Cá sấu nhớ lời Phật,

Liền bảo nàng thế này:

“Vậy thì xin cô trả

Ba giọt máu đã vay”.

Nghe lời, nàng trả lại

Ba giọt máu cho chồng.

Lập tức da xám xịt,

Đôi má hết ửng hồng.

Rồi nàng chết, thương tiếc,

Người lái buôn buôn vàng

Tìm mọi cách cứu chữa

Nhưng không cứu được nàng.

Nàng hóa thành con muỗi.

Và từ đó đến nay

Tìm cách hút trộm máu,

Cả đêm và cả ngày.

CÁI KIẾN MÀY KIỆN CỦ KHOAI

Xưa có anh chàng nọ,

Vốn là con nhà giàu.

Bố mẹ chết, để lại

Nhiều ruộng và nhiều trâu.

Trong làng có cô gái

Xinh đẹp nhưng rất nghèo.

Phải làm thuê cuốc mướn

Hết sáng rồi lại chiều.

Anh chàng giàu có ấy

Thấy cô ngoan và xinh,

Bèn nhờ một mụ mối

Hỏi làm vợ cho mình.

Không môn đăng hộ đối,

Nhưng hai vợ chồng cô

Sống với nhau hạnh phúc.

Nhàn nhã và vô lo.

Nhưng mụ mối độc ác

Thấy vậy bèn đâm ghen.

Tiếc hộ cho ông chủ,

Giàu mà lấy nghèo hèn.

*

Có một cô gái ế

Con nhà giàu trong làng,

Hứa sẽ thưởng cho mụ

Con trâu và nén vàng

Nếu xúi anh chồng ấy

Bỏ vợ để lấy mình.

Thế là mụ lập tức,

Hăng hái và nhiệt tình,

Đi khắp làng nói xấu

Người không ân oán gì.

Một cô gái xinh đẹp,

Nết na và nhu mì.

Rằng cô bị bắt gặp

Lẳng lơ với nhiều chàng

Vào ngày ấy, đêm ấy

Trong chiếc miếu đầu làng...

Nghe những lời như vậy,

Lúc đầu anh chồng cười.

Nhưng lời đồn dai dẳng,

Mà từ miệng nhiều người.

Nên cuối cùng tin thật,

Anh đuổi vợ khỏi nhà.

Rồi lại nhờ mụ mối

Hỏi cô gái ế già.

Còn vợ anh, thật tiếc,

Khi thấy chồng phụ tình,

Tủi đường duyên phận mỏng,

Nhảy xuống giếng quyên sinh.

Anh chồng và mụ mối,

Đang khỏe mạnh bình thường,

Thế mà đổ bệnh chết,

Xuống trình diện Diêm Vương.

Diêm Vương giở sổ tử,

Liền hiểu hết ngọn ngành.

Gieo ác phải gặt ác.

Gieo lành sẽ được lành.

Ngài liền cho mụ mối

Đầu thai lên dương gian

Thành con một địa chủ

Độc ác và tham lam.

Cô này tên là Kiến.

Cũng đẹp và thông minh.

Nhưng phải buồn, khổ sở

Vì ông bố của mình.

Cô đem lòng yêu mến

Một anh học trò nghèo,

Một người, gì cũng tốt,

Chỉ tội là quá nghèo.

Hơn thế, thi cứ trượt,

Dẫu học giỏi, thông minh.

Lúc thì bị phạm húy,

Lúc nhỡ đường lên kinh.

Tất nhiên ông bố Kiến

Không gả con gái ông

Cho một người như vậy.

Có đánh chết cũng không.

Mà Kiến thì yêu lắm,

Bèn nghĩ ra kế này:

Nàng bảo anh chàng ấy

Cải trang thành ăn mày.

Anh chàng đến, được Kiến

Cho một củ khoai lang.

Bên trong củ khoai luộc

Cô giấu một nén vàng.

Cô bảo anh lấy nó

Dùng làm lễ cầu hôn.

Ông bố cô nghe nói

Có người muốn lấy con.

Mà người giàu, sính lễ

Một củ khoai bằng vàng.

Vì tham lam, nên lão

Đã đồng ý vội vàng.

Và rồi đến ngày cưới,

Trang trọng, họ nhà trai,

Trao cho họ nhà gái

Lễ vật - một củ khoai.

Hý hửng, lão địa chủ

Đỡ củ khoai bằng vàng.

Thận trọng bóc ba lớp -

Chỉ là củ khoai lang!

Một củ khoai mới luộc,

Lại nhẽo và vàng khè.

Lão tức giận, cầm gậy

Đuổi nhà trai đi về.

Anh học trò, không hiểu

Ai tráo củ khoai vàng.

Xấu hổ, đi biệt xứ,

Không hề quay lại làng.

Còn cô Kiến, tội nghiệp,

Nghĩ người yêu của mình

Là một tên đại bịp,

Lừa vàng và lừa tình.

Cô buồn đến phát bệnh,

Rồi chết, thật đáng thương.

Vẫn chưa hết uất ức,

Cô kiện với Diêm Vương.

Cô kiện rằng cô có

Một củ khoai bằng vàng

Thế mà bị đánh tráo,

Khiến tình duyên lỡ làng.

Diêm Vương nghe, giở sổ,

Nói rõ và chi li,

Cô, mụ mối, ngày trước

Đã phạm những tội gì.

Vậy là Kiến thua kiện

Trong vụ kiện củ khoai.

Còn bị giam ngục tối

Một thời gian rất dài.

*

Về sau câu thành ngữ

Liên quan vụ kiện này

Có một ý nghĩa khác,

Thông dụng đến ngày nay.

YẾT KIÊU

Ngày xưa ở Làng Hạ

Có người tên Yết Kiêu.

Sống bằng nghề đánh cá,

Hết sớm rồi lại chiều.

Một đêm, ra bờ biển

Ông thấy hai con trâu,

Dưới ánh trăng vằng vặc,

Đang ghì sừng húc nhau.

Ông dùng chiếc ống gậy

Đánh chúng, thật bất ngờ.

Cả hai chạy xuống biển,

Và không quay lên bờ.

Ông đứng lặng, kinh ngạc

Đoán đây là trâu thần.

Nhìn xuống, thấy mấy sợi

Lông của chúng dưới chân.

Ông cho vào miệng nuốt,

Từ đấy trở thành người

Có sức khỏe vô địch,

Hơn gấp năm, gấp mười.

Đặc biệt, tài lội nước

Thì có một không hai.

Xưa nay giỏi như thế

Quả thật chưa có ai.

Ông đi lại dưới nước

Như đi trên đất liền.

Sáu bảy ngày lặn ngụp

Mới một lần ngoi lên.

*

Thời ấy giặc Mông Cổ

Sang đánh chiếm nước mình.

Cho một trăm tàu lớn

Tiến vào cửa Vạn Ninh.

Chúng thẳng tay cướp bóc,

Phá thuyền của dân ta.

Gây biết bao tang tóc

Cho nhiều người, nhiều nhà.

Vua sai quân nghênh chiến,

Tiếc là thường bị thua.

Bèn cầu người tài đức

Ra giúp nước, giúp vua.

Yết Kiêu đến, xin phép

Được giết giặc Nguyên Mông.

“Bẩm, thần đã có cách

Dìm chúng xuống đáy sông”.

Vua cả mừng, liền hỏi:

“Ngươi cần bao nhiêu quân?

Bao nhiều tàu lớn nhỏ?”

Yết Kiêu đáp: “Không cần”.

Vua nghe xong, lập tức,

Xuống chiếu phong cho ông

Được giữ chức Đô Thống,

Chống lại giặc Nguyên Mông.

Với một toán quân nhỏ,

Yết Kiêu xuống Vạn Ninh.

Sai lính làm chiếc búa

Và chiếc khoan cho mình.

Rồi ông lặn xuống nước,

Đến chỗ tàu quân Nguyên,

Dùng khoan và dùng búa

Đục thủng đáy tàu thuyền.

Ông khoan, đục lặng lẽ,

Chiếc nọ rồi chiếc này.

Tàu giặc thi nhau đắm.

Mấy chục chiếc một ngày.

Chúng bàng hoàng, không biết

Chuyện gì đang xẩy ra.

Bọn lính liền lặn xuống

Và nhìn thấy từ xa

Một người đang hý húi

Đục đáy thuyền dưới sông.

Chúng liền giăng lưới sắt.

Cuối cùng bắt được ông.

Tên tướng giặc tra khảo:

“Mày là ai? Ở đây

Bao nhiêu người biết lặn

Và bơi giỏi như mày?”

“Lặn mười ngày không thở

Phải đến hàng trăm người.

Cỡ như tao nhiều lắm.

Nhiều như sao trên trời.

Bây giờ tao bị bắt.

Có chết cũng không sao.

Nhưng hiện giờ dưới nước

Còn nhiều người như tao”.

Bọn giặc nghe, cả sợ,

Quay sang mua chuộc ông:

“Mày đưa đi bắt chúng.

Rồi có thưởng, muốn không?”

Khoảng mấy chục tên lính

Mang lưới sắt lên thuyền.

Cùng ông ra cửa biển.

Sóng dữ, thủy triều lên.

Nhân lúc chúng sơ ý,

Ông nhảy xuống, trốn đi.

Bọn lính đành bất lực,

Chẳng biết phải làm gì.

Tàu của giặc bị đắm

Không giảm mà càng nhiều.

Cuối cùng rút về nước.

Vì một người - Yết Kiêu.

Vua ban thưởng hậu hĩnh,

Phong tước vương cho ông.

Ở Vạn Ninh hiện có

Một ngôi đền thờ ông.

BA CHÀNG THIỆN NGHỆ

Ngày xưa ở làng nọ

Một gia tộc họ Lê

Có cô con nhan sắc

Và tài giỏi mọi bề.

Nhiều chàng trai đến hỏi,

Có cả con nhà giàu,

Cả con quan, cậu tú,

Nhưng ông bố lắc đầu.

“Không cần giàu, chức tước,

Con chúng tôi, họ Lê,

Chỉ muốn lấy ai đó

Phải rất giỏi một nghề.

Giỏi nghề mới quan trọng.

Giỏi nghề để giúp người.

Tiền bạc và chức tước

Là phù phiếm ở đời”.

Ông hẹn ngày kén rể.

Rất nhiều các chàng trai

Từ khắp nơi kéo đến.

Toàn những bậc anh tài.

Có ba chàng thiện nghệ.

Mỗi người giỏi một nghề.

Ai cũng muốn được chọn

Làm rể nhà họ Lê.

Anh thứ nhất có thể

Bắn trúng chiếc lá cây.

Hoặc, dù cao đến mấy,

Trúng con chim đang bay.

Anh thứ hai, tài lặn.

Có thể xuống đại dương

Mò tìm vật đã mất,

Kể cả viên kim cương.

Anh thứ ba, thầy thuốc,

Giỏi chữa bệnh giúp người.

Bệnh nặng mấy cũng khỏi.

Thậm chí đã lìa đời.

Ông già Lê mừng lắm,

Cho người leo lên cây.

Đánh dấu một chiếc lá.

Và rồi chiếc lá này

Được chàng trai thứ nhất

Dương cung bắn, một lần.

Đã rụng ngay xuống đất.

Không một chút khó khăn.

Rồi ông sai đầy tớ

Chèo thuyền ra thật xa,

Ném chiếc nhẫn xuống nước.

Sau khi trở về nhà

Ông bảo chàng lặn giỏi

Hãy tìm chiếc nhẫn này.

Chàng đi, rồi quay lại

Với chiếc nhẫn trên tay.

Trong thôn, ngày hôm ấy

Không may có bà già

Bệnh lâu ngày vừa chết.

Vậy là chàng thứ ba

Bắt mạch và kê thuốc.

Một lúc sau, bà này,

Thật kỳ lạ, tỉnh lại

Như vừa mới ngủ say.

Ông già Lê bối rối.

Bây giờ biết làm sao?

Cả ba chàng đều giỏi.

Biết gả cho chàng nào?

Cuối cùng họ thống nhất

Cùng ra miếu Thành Hoàng,

Gieo quẻ, nhờ thần phán

Ai sẽ được lấy nàng.

Khi vừa ra tới miếu

Thì nghe tin dị kỳ:

Có đại bàng sà xuống,

Bắt cô gái mang đi.

Chàng giỏi nghề cung nỏ,

Liền giương cung, vội vàng

Bắn một phát trúng đích -

Trúng cổ con đại bàng.

Nó liền rơi xuống biển

Cùng cô gái họ Lê.

Anh thứ hai lập tức

Bơi ra, đưa cô về.

Tiếc là cô đã chết.

Chàng thầy thuốc ra tay.

Dần dần cô sống lại.

Thật kỳ diệu điều này.

Lần nữa, ai được lấy

Cô gái ngoan và xinh?

Cả ba chàng thiện nghệ

Muốn nàng là vợ mình.

Dùng dằng mãi không được,

Đành phải ra công đường.

Quan nghe xong, rồi phán:

“Là chuyện rất bình thường

Khi một người thầy thuốc

Cứu sống một bệnh nhân.

Không phải chồng, thầy thuốc

Chỉ là một ân nhân.

Còn người giỏi cung nỏ,

Bắn chim để cứu người.

Cũng chỉ là trách nhiệm

Và nghĩa vụ với đời.

Và người cứu không thể,

Dẫu yêu mến, cảm thông,

Bắt người mình vừa cứu

Phải nên nghĩa vợ chồng.

Xưa nay nam và nữ

Phải “thụ thụ bất thân”.

Mà anh bơi lội giỏi

Đã chạm vào ân nhân.

Nên hoàn toàn hợp lẽ

Hai người nên vợ chồng”.

Mọi người nghe, có lý,

Chấp nhận và hài lòng.

Về sau, chàng cung nỏ

Và thầy thuốc tài ba

Kết nghĩa cùng cô gái,

Như anh em một nhà.

SỰ TÍCH CHÙA LÂM HÀ

Vào thời Hán Hiến Đế,

Đầu thế kỷ thứ ba,

Có nhà sư Ấn Độ

Tên là Khâu Đà La.

Ngài truyền bá Đạo Phật,

Trên đường tới Luy Lâu,

Gặp bão, thuyền dừng lại

Ở Cửa Vạn, Diễn Châu.

Thấy cảnh sắc thơ mộng,

Phong cảnh rất hữu tình,

Ngài thả bộ đi tiếp,

Chợt thấy trước mặt mình

Một khu rừng bát ngát,

Núi cao, suối rì rầm.

Ngài quyết định ở lại

Vùng đất này, Diễn Lâm.

Ngài làm phép, lập tức

Muông thú của nước Nam

Giúp Ngài dựng am đá,

Đặt tên là Thạch Am.

Hàng ngày Ngài đi dạo,

Đọc sách hoặc ngồi thiền.

Thức ăn là hoa trái

Các muông thú dâng lên.

Có ba khu rừng lớn

Quanh am, suối rì rầm.

Trường Lâm, khu thứ nhất,

Rồi Tùng Lâm, Hà Lâm.

Gọi Hà Lâm bởi lẽ

Cạnh rừng có dòng sông.

Thạch Am nhìn xuống nó,

Nước nửa xanh nửa hồng.

Ngài xuống núi dạy chữ

Cho trẻ em, dạy nghề

Cho dân làng lân cận,

Dạy làm ruộng, kết bè.

Sau ba năm lưu lại

Đất Diễn Lâm, Diễn Châu,

Ngài lên thuyền đi tiếp

Tới thủ phủ Luy Lâu.

Thành Luy Lâu thời ấy,

Thuộc Bắc Ninh ngày nay,

Vốn là khu buôn bán

Tấp nập suốt đêm ngày.

Một thời gian sau đó,

Nhờ công Khâu Đà La,

Thành trung tâm Phật Giáo

Toàn Giao Chỉ nước ta.

Còn Thạch Am từ đấy

Được người dân nơi này

Đến tụng kinh, niệm Phật,

Hương khói đêm lẫn ngày.

*

Vào Đời Đường, Trung Quốc,

Tiết độ sứ Cao Biền

Thường cưỡi diều du ngoạn

Thăm thú khắp mọi miền.

Lần nọ, khi bay đến

Vùng Diễn Lâm, Diễn Châu,

Phát hiện thấy long mạch,

Rất hữu ích về sau.

Hắn định xuống đánh dấu.

Thật lạ, ba lần liền

Bất chợt có gió dữ

Thổi mạnh, đẩy diều lên.

Hắn hiểu vùng đất ấy

Đã bị một cao nhân

Yểm bùa sẵn từ trước,

Không cho ai đến gần.

Tức giận, hắn làm phép

Phá hủy chiếc Thạch Am,

Rồi quay diều ra Bắc,

Thầm nguyền rủa nước Nam.

Ngay trong đêm hôm ấy

Muông thú gần và xa

Đã dựng lại như cũ

Thạch Am Khâu Đà La.

Thạch am kể từ đó

Linh thiêng gấp nhiều lần,

Nơi cầu được ước thấy

Của phật tử xa gần.

*

Cuối thế kỷ thứ chín,

Đức vua Lê Đại Hành

Dẫn một đoàn thuyền chiến

Vào Nam đánh Chiêm Thành.

Khi đi qua Cửa Vạn,

Ngài ra lệnh dừng thuyền.

Vừa để cho quân nghỉ,

Vừa nhân lúc triều lên,

Sai binh lính lùng sục,

Tìm kiếm những cây thông

Để thay cột buồm gãy

Sau mấy lần bão giông.

Ở Tùng Lâm có sẵn

Nhiều những cây thông cao,

Nhưng không thể đốn hạ,

Vì rìu chặt nhát nào

Là lành ngay nhát ấy.

Cứ thế suốt nửa ngày.

Thấy lạ, vua tự đến

Tìm nguyên cớ chuyện này.

Khi ngước lên, chợt thấy

Thạch Am Khâu Đà La

Trên đỉnh núi bên cạnh,

Ngài lập tức hiểu ra…

Ngài vào am cầu khấn.

Chưa hết một tuần hương,

Việc đốn cây kết thúc,

Nhanh và dễ lạ thường.

Bình Chiêm xong, quay lại,

Ngài còn ghé nơi này

Thắp nén hương tạ lễ

Giữa ngút ngàn mây bay.

*

Về sau, Lý Thái Tổ,

Năm Một Không Một Hai,

Khi dẹp loạn Châu Diễn,

Cũng đến đây, và Ngài

Chiêu quân và luyện tập,

Lập căn cứ nơi này.

Tương truyền, trước mỗi trận,

Ngài dâng hương, trái cây

Cầu xin và tụng niệm

Trước Đức Phật Thích Ca

Trong chiếc am bằng đá

Của sư Khâu Đà La.

Cũng có thể nhờ thế

Mà xuất binh lần nào

Ngài cũng dành thắng lợi,

Mà quân tướng không hao.

*

Thời gian đã xóa hết

Thạch Am Khâu Đà La.

Nhưng vẫn còn lưu lại

Lời dạy của Thích Ca

Về Từ Bi Hỉ Xả,

Về cái tình, cái Tâm

Cho rất nhiều thế hệ

Những người dân Diễn Lâm.

Vẫn còn đấy giản dị

Bài đồng dao trẻ trâu

Về một thời đáng nhớ

Cách đây lâu, đã lâu”

“Tùng Lâm vua chặt gỗ.

Trẻ trâu tắm Lâm Hà.

Quanh năm hương nghi ngút

Thạch Am Khâu Đà La”.