THÁI BÁ TÂN

 

NGUYỄN BỈNH KHIÊM

(1491 - 1585)

 

Vào thế kỷ mười sáu,

Tức thời Nam  - Bắc Triều,

Thời phân tranh Lê - Mạc,

Hiền sĩ cũng có nhiều.

 

Nhưng nổi bật hơn cả

Là Cụ Nguyễn Bỉnh Khiêm.

Một đại phu nhân nghĩa,

Uyên bác và thanh liêm.

 

Một nhà văn hóa lớn,

Một tiên tri như thần.

Một quân sư lỗi lạc

Và một nhà nhân văn.

 

Ông, tên húy - Văn Đạt.

Tự - Hanh Phủ, hiệu là
Bạch Vân Am Cư Sĩ,

Lấy thiên nhiên làm nhà.

 

Ông sinh năm Tân Hợi,

Dưới triều Lê Thánh Tông,

Thời kỳ thịnh trị nhất

Nhà Lê Sơ; quê ông

 

Làng Trung Am, Vĩnh Hải,

Hải Dương, phủ Hạ Hồng.

Nay thuộc xã Lý Học,

Huyện Vĩnh Bảo, Hải Phòng.

 

Từ nhỏ được giáo dục

Trong gia đình Nho Gia.

Ông học hành tấn tới,

Hứa hẹn sẽ tiến xa.

 

Thời ấy ở Thanh Hóa

Bảng nhãn Lương Đắc Bằng

Nổi tiếng một thầy giỏi.

Nghe nói không ai bằng.

 

Trước ông là quan lớn,

Thượng thư dưới Triều Lê.

Nhưng chán việc chính sự,

Ông cáo quan về quê.

 

Nguyễn Bỉnh Khiêm, còn nhỏ,

Đã tìm đến học ông.

Được thầy dạy, nhanh chóng

Thành uyên bác, tinh thông.

 

Ông còn được thầy tặng

Cuốn Thái Ất Thần Kinh.

Nhờ thế mà sau đó

Giỏi sấm ký, chiêm tinh.

 

Vào năm bốn lăm tuổi,

Ông thi đậu Trạng nguyên.

Làm quan dưới Triều Mạc,

Phong tước Hầu Trình Tuyền.

 

Một thời thời gian sau đó

Thăng thành Trình Quốc Công.

Trong dân gian từ đấy

Trạng Trình thành tên ông.

 

Quốc Công là tước hiệu,

Vào thời Nam Bắc Triều,

Cao quý và rất hiếm.

Người được phong không nhiều.

 

Mà ông, không là tướng,

Không khai quốc công thần,

Được tước ấy đơn giản

Là vì cái lòng nhân.

 

Gốc gác nhà cao quý,

Ông không màng làm quan.

Luôn chủ xướng nhân nghĩa

Và quốc thái dân an.

 

Về hiểu biết, trí tuệ,

Ông hơn hẳn mọi người.

Tầm nhìn vượt thời đại,

Hiểu quy luật đất trời.

 

Nhờ được ông cố vấn,

Các vua Nam Bắc Triều

Có nhiều quyết sách đúng,

Được dân chúng tin yêu.

 

Từ năm năm ba tuổi,

Đến lúc hưu, bảy ba,

Ông được hưởng đặc cách

Là làm quan tại gia.

 

Khi triều đình có sự,

Thì cho mời ông vào

Hoặc đưa xe đến rước.

Đích thân vua đón chào.

 

Trong những năm ở ẩn,

Ông dựng am Bạch Vân

Và lập nơi đàm đạo,

Gọi là quán Trung Tân.

 

Ông bỏ tiền xây dựng

Chiếc cầu lớn Nghinh Phong

Để dân chúng qua lại

Và để học trò ông

 

Dễ dàng đến theo học.

Trong số họ, về sau

Rất nhiều người thành đạt,

Được phong tước công, hầu.

 

Vào cuối năm Ất Dậu,

Tức Một Năm Tám Năm

Nguyễn Bỉnh Khiêm tạ thế

Ở tuổi chín mươi lăm.

 

Đó là tuổi rất hiếm

Năm trăm năm trước đây.

Chỉ người đại hồng phúc

Mới sống đến tuổi này.

 

*

Bạch Vân Am Thi Tập

Là tập thơ khá dài.

Ông viết bằng chữ Hán.

Xấp xỉ một nghìn bài.

 

Cuốn Quốc Ngữ Thi Tập

Là tập thơ chữ Nôm.

Làm theo thể Đường Luật,

Có xen thơ Ngũ Ngôn.

 

Ngoài ra ông còn viết

Cuốn Sấm Ký Trạng Trình.

Nhiều lời nghiệm rất đúng.

Thế mới thật tài tình.